1990'da yayımlandığında feminist kuramı ve toplumsal cinsiyet araştırmalarını kökten değiştiren Judith Butler'ın "Cinsiyet Belası" kitabı, yaklaşık 20 yıl sonra Türkçe'de..bianet'in görüştüğü, Metis Yayınları'ndan çıkan kitabı yayıma hazırlayan Özde Duygu Gürkan, "Feminist kuramın temel eserlerinden biri sayılan, bu konudaki neredeyse bütün kitapların göndermede bulunduğu 'Cinsiyet Belası'nın şimdiye kadar Türkçe'ye çevrilmemiş olması büyük eksiklikti" diyor..
Cinsiyet olunan değil eylenen bir şey
Butler'ın temel saptamalarından biri, aynı zamanda kitaptan en çok alıntılanan sözlerden: "Toplumsal cinsiyet insanın olduğu bir şey değil, yaptığı, eylediği bir şey. "Olmak"tan çok "yapmak"..
"Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi" altbaşlığını taşıyan kitap için Gürkan "Butler cinsiyet kavramının dilde, kültürde ne kadar yerleşmiş olduğunu, bunu altüst etmenin ne kadar önemli gösteriyor" diye konuşuyor..
Bir başka değeri de toplumsal cinsiyetten söz edilirken baskın olan heteroseksüel dayatmayla hesplaşması. Gürkan "Bu kitap lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel ve travesti (LGBTT) camia için de çok önemli" diyor..
Butler, feminist düşünce ve hareketin temeli olarak görülen "kadın" kimliğinin hangi varsayımlarla mümkün olduğunu, ne ölçüde tutarlı ve istikrarlı olduğunu soruyor. Gürkan, kitabın cinsiyet kavramının kimlik politikaları, dil ve iktidarla olan ilişkilerini, erkek egemen düzenin ne kadar derin olduğunu gösterdiğini de ekliyor..
Butler'ın Freud, Levi-Strauss, Lacan, Irigaray, Wittig ve Kristeva metinleriyle de hesaplaştığı "Cinsiyet Belası"nın akademi dışı çevre için de önemli, feminist ve LGBTT hareketin siyasetlerini oluşturmasında temel dayanaklardan biri olduğunu söylüyor Gürkan..
Gürkan'a göre Başak Ertür'ün olabildiğince yalın çevirisi de, aslında okuması pek de kolay olmayan bu kitabı okumayı kolaylaştırıyor: "Türkçe okuru şanslı." (TK/EZÖ)
"Cinsiyet Belası"
Yazan: Judith Butler
Türkçesi: Başak Ertür
Yayıma Hazırlayan: Özde Duygu Gürkan
Metis Yayınları, Mayıs 2008, 248 sf.
