“Ev işçilerinin başta gelen sorunlarından biri kayıt dışı çalıştığımız için hiçbir sosyal hakkımız yok. Geçirdiğim iş kazası ve sürecinde yürüttüğüm hukuki süreçte birçok haklarımı öğrendim, tabii ki bu yeterli değil. Bir ev işçisi olarak talebim güvenceli iş güvenceli gelecek…”
“Ev işçilerin hukuki hakları yok denilecek kadar az çünkü devlet ev işçilerini işçi statüsünde görmüyor. Ev işçisi olarak taleplerimiz öncelikle diğer işçiler gibi muamele görmek, emeğimiz karşılığını almak, bir günlük temizliğe gittiğimiz evlerin kölesi olmadığımızı fark etmeli. Biz çalışanız köle değiliz keşke bunu işverenler de bilse..”
''16 yıldır ev işçisiyim. 18 yıl aradan sonra hamile kaldım ve bu birçok sıkıntı yaşamama neden oldu. İşverenlerime hamileliğimi söyleyemedim işime son verirler diye, korona sebebiyle eşim işsiz kaldığı için çalışmaya devam ettim.''
Çalışma hayatındaki zorlukları anlatanlar, ev işçisi kadınlar. Anlattıkları kurum ise İmece Ev İşçileri Sendikası. Sendika, Covid-19 sürecinde ev işçilerinin yaşadığı hak ihlallerini raporlaştırdı.
"Günde 10 saat çalışan var"
Rapordan öne çıkanlar ifadeler şöyle:
*Ev işçisi kadınların büyük bir çoğunluğu salgın sürecinde ücretsiz olarak işten çıkarıldığını öğrendik.
*Genel olarak ev işlerinde çalışma saatlerinin uzun olduğundan şikâyetçiler, günlük on saat çalışan bile var.
*Bazılarının molası yok, olanlar ise 15 dakika ile ifade ediyor. İşverenler tatile gidip geldiklerinde biriken ev işlerinin kendilerini zorladığını belirtiyorlar.
*Salgın döneminde çalışanlar, ev halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından dolayı ev işlerinin normalin birkaç katı arttığını ifade ediyor.
*Ev işçileri için çalışma süreci işçi hakları üzerinden ilerlemediği için birçoğunun herhangi bir hakkı olup olmadığına dair bilgisi yok.
*Görüşme yaptığımız ev işçilerinin çoğu sigortasız çalıştırılıyorlar. Eşleri sigortalı çalışanlar eşlerinin sigortasından faydalanıyor.
Talepler
Sendika taleplerini de şöyle sıraladı:
• Tüm ev işçilerine koruma sağlamak ve halk sağlığı yararı açısından diğer işçilerin yararlandığına eşdeğer bir koruma sağlamak ile tüm yetkililer yükümlüdür. Bu yaklaşım, 2011 tarihli ve 189 No’lu ILO Ev İşçileri Sözleşmesi’nde belirtilmiştir.
• İşsizlik yardımlarını, ev işçilerini kapsayacak biçimde genişletmek. Yeni korona virüsün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle ev işçilerine destek olmalıdırlar.
• Sosyal koruma kapsamını, kayıt dışı ev işçilerini de kapsayacak şekilde genişletmek.
• Ev işçilerine ev işlerine gittikleri vakit; koruyucu gereç ve yeterli bilgi salgın bilgisini sağlamak.
• Salgın sürecinde aile bireylerinin karantina ile ev içinde olması kadınların ve ev işçisi kadınların ev işleri mesaisini artırmıştır. Ev içi çalışmanın is tanımının olmadığını bir kez daha anlamışızdır. Ev içi emeğin sadece kadın tanımı olmaktan çıkması, aynı zamanda ev işlerini erkeklerin de yapıyor olması gerekliliği bu süreçte daha iyi anlaşılmıştır. Çocuk bakımı, eş/partner bakımı, yaşlı, engelli, hasta bakımı, ev işleri sadece kadınların sorumluluğu değildir. Eşit bir iş bölümü için devleti, işverenleri ve erkekleri sorumluluğa davet ediyoruz.
• Kayıt dışı çalışan emekçi kadınlar açıklanan ekonomi destek paketlerinden yararlanamadılar. Çünkü kayıtlı istihdama odaklı destek paketler sunuldu. Kayıt-dışı, mevsimlik, geçici süreler çalışanları, ev işçilerini ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan bu destek paketlerini kayıt dışı alanlarda istihdam edilen ev işçiliği başta olmak üzere tüm çalışanları kapsayacak şekilde koşulsuz genişletilmesini talep ediyoruz.
• Ev işçileri dünyanın her yerinde haneler için yaptıkları işlerle, vazgeçilmez olduklarını kanıtlamış durumdadır. Yaşadığımız pandemi, ev işçilerinin krizler karşısında kırılganlığını ve pandeminin hem kendi ailelerine hem de baktıkları ailelere etkisini apaçık ortaya koydu. Ev işçilerinin sağlıklı kalmalarını ve geçimlerini güvenceye kavuşturmak suretiyle, hem daha sağlıklı bir dünya, hem de herkes için ev işçilerine sosyal adalet için bugün ve yarınlarını şimdiden hukuksal olarak güvence altına almak ve Türkiyeli ev işçilerinin işçi olma haklarını tanınmasını sağlamak. (EMK)
