Eskişehir'de maden işçileri yeraltında açlık grevinde: "Haklarımızı istiyoruz"
Türkiye Maden İşçileri Sendikası Orta Anadolu Şube Başkanı Talih Kocabıyık, "190 arkadaşımız dört gündür yeraltında. Bu süreçte altısı rahatsızlandı. Arkadaşlarımız haklarını alana kadar eylemlerine devam edecek" dedi.
Eskişehir'in Mihalıççık ilçesine bağlı Koyunağılı Köyü mevkiinde bulunan, Yıldızlar SSS Holding'e bağlı Doruk Madencilik'te çalışan işçiler, ödenmeyen maaşları ve kıdem tazminatı ödemeleri için 28 Ağustos'tan bu yana eylem yapıyor.
31 Ağustos'a kadar yapılan oturma eylemi sonrası işçiler, 1 Eylül'de madene inerek açlık grevine başladı ve talepleri karşılanana kadar eyleme devam edeceklerini açıkladı.
bianet'in telefonla ulaştığı Türkiye Maden İşçileri Sendikası (Maden-İş) Orta Anadolu Şube Başkanı Talih Kocabıyık, "Sürecin başından beri üyelerimizle irtibat halindeyiz. 28 Ağustos'ta başlattığımız eylemlerin sekizinci günündeyiz. İlk dört gün boyunca yapılan oturma eyleminde işe ve işverene hiçbir zarar vermeden, işimizi aksatmadan sesimizi duyurmaya çalıştık. Ancak seslerini duyuramayınca 1 Eylül'den itibaren arkadaşlarımız kendilerini yeraltına kapattılar" dedi.
190 işçi yeraltında
Kocabıyık, 190 işçinin yeraltında olduğunu belirterek, "Altısı bu süreçte rahatsızlandı ve sağlık tedavileri yapıldı. Arkadaşlarımızın 2016'dan bu yana kadar toplu iş sözleşmesinden doğan haklarının verilmesini istiyoruz" diye konuştu.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) Doruk Madencilik'i Aralık 2022'de Yıldızlar SSS Holding'e devrettiğini ve bu süreçle birlikte hak kayıplarının başladığını hatırlatan Kocabıyık, şunları kaydetti:
"Bu firma geldiği zaman 250 arkadaşımızın hiçbirine kıdem tazminatları ödenmedi. Buradaki bütün hata TMSF'nin. Burayı devrederken yasa gereği işçi haklarının komple ödenmesi gerekiyordu. Ancak bunu yapmadıkları için bugün bu sorunları yaşıyoruz. Temmuz ve ağustos ayında firma bir yanlış yaptı. İşçilere tebliğ yapmadan esas çalışma alanları 'yeraltı' olduğu halde 'yerüstü' olarak değiştirdi ve ücretlerini de buna göre ödedi. Yani bir işçi 22 bin 800 lira alıyorken 10 bin 500 liraya düşürüldü maaşları."
Yetkililere çağrı
Şirket yönetimiyle görüşmelerin sürdüğünü, işçi ailelerinin de Ankara'da Yıldızlar SSS Holding binasında olduğunu belirten Kocabıyık, "İşçi arkadaşlarımızın kişi başına ortalama 450 bin liralık alacakları var. Haklı olarak sadece bunları talep ediyorlar. Tüm yetkililere çağrı yapıyoruz. Bu soruna bir an önce çözüm bulun. Eylem, arkadaşlarımızın haklı alacaklarının ödenmesiyle sona erecek. İşçi arkadaşlarımızın bu yönde bir ortak kararı var" diyerek sözlerini sonlandırdı.
Yerin metrelerce altında açlık grevine devam eden maden işçilerinin aileleri şirket önünden yetkililere sesleniyor.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası, açlık grevindeki maden işçileri için yazılı açıklama yaptı.
Madencilerin tazminat, ücret ve diğer yasal haklarının karşılanmaması, sorunlara kalıcı çözüm bulunmaması durumunda açlık grevini sürdürecekleri yönündeki beyanlarına dikkat çekilen açıklamada, şu ifadeler yer aldı:
"Son dönemde derinden hissettiğimiz ekonomik kriz ve yoksullaşma süreci tüm çalışanları derinden etkilemiş, düşük ücretler, ücretlerin zamanında ödenmemesi, yasa dışı kesintiler çalışanların yaşamını daha da zora sokmuştur. Bu ortamda verilen sözlerin karşılanmasını isteyen madencilerin haklı talepleri derhal karşılanmalıdır."
bianet yazı işleri müdürü (Nisan 2023). sendika.org ve T24’te tam zamanlı; taz.gazete, Stern ve Inside Turkey için serbest zamanlı çalıştı (2013-2023). İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü’nü...
bianet yazı işleri müdürü (Nisan 2023). sendika.org ve T24’te tam zamanlı; taz.gazete, Stern ve Inside Turkey için serbest zamanlı çalıştı (2013-2023). İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü’nü bitirdi, yüksek lisansını Kocaeli Üniversitesi Tarih Anabilim Dalı'nda “1957 Türkiye-Suriye krizi ve Türk basınında şarkiyatçı söylem” başlıklı teziyle tamamladı.
AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla hareket ettiklerini belirterek “Emeklimize hayırlı olsun” dedi.
AKP, emekli bayram ikramiyesinin 4 bin liraya yükseltilmesini öngören kanun teklifini TBMM’ye sundu.
AKP Grup Başkanı Abdullah Güler konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Bütçe dengeleri de dikkate alınarak ikramiyeyi 3 bin TL'den 4 bin TL'ye çıkarıyoruz” dedi.
Güler, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla hareket ettiklerini belirterek “Bütçemize ve emeklimize hayırlı olsun” dedi.
Teklif bu şekilde TBMM’den geçerse emekli ikramiyeleri yüzde 33 oranında zamlanmış olacak. Ramazan Bayramı için ödemelerin 24-28 Mart tarihleri arasında yapılması bekleniyor.
Emekli ikramiyesindeki kayıp
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre Türkiye’de emekli sayısı 16,6 milyon. Bu haliyle emekliler Türkiye’nin en büyük toplumsal gruplarından birini oluşturuyor.
Emeklilere ikramiye uygulaması ilk olarak 24 Haziran’daki 2018 seçimlerinin hemen öncesinde başladı. 1.000 TL olarak belirlendi. 2021’e kadar hiç zam yapılmadı. 2021’de 1.100 TL’ye, 2023’te 2 bin TL’ye ve 2024’te 3 bin TL’ye yükseltildi.
2018’in yılbaşında en düşük emekli maaşı 1.569 TL'ydi. O yıl ödenen bayram ikramiyesi en düşük maaşın yüzde 63,73’ü kadardı. Bugün en düşük emekli maaşı 14 bin 469 TL ve 4 bin TL’lik ikramiye maaşın yalnızca yüzde 27,64’üne denk geliyor.
En düşük emekli maaşı ve ikramiye arasındaki oran korunsaydı bugün en düşük ikramiyenin 9 bin 221 TL olması gerekiyordu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan indirerek yüzde 42,5'e çekti.
Fatih Karahan başkanlığında üyeler Cevdet Akçay, Elif Haykır Hobikoğlu, Hatice Karahan ve Fatma Özkul ile birlikte toplanan PPK yaptığı açıklamada enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının iyileşme eğilimini sürdürdüğünü belirtti.
Enflasyonun ana eğiliminin şubat ayında gerilediği, temel mal enflasyonunun görece düşük seyrini koruduğunu, hizmet enflasyonunun ise ocaktaki yükseliş sonrası yavaşladığını ifade etti. Sıkı para politikasının korunacağı mesajını verdi:
"Enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para politikası duruşu sürdürülecektir. Bu doğrultuda, politika faizi; enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilimi ve beklentileri göz önünde bulundurularak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlenecektir. Kurul politika faizine ilişkin atılacak adımları enflasyon görünümü odaklı, ihtiyatlı ve toplantı bazlı bir yaklaşımla belirleyecektir. Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır."
Faiz, döviz ve enflasyon ilişkisi
Faiz, enflasyon ve döviz kurları arasında yakın bir ilişki var. Merkez Bankası’nın piyasadaki para arzını yönetebilmek için sahip olduğu en etkili araç politika faizidir. Haliyle politika faizi, döviz kuru ve enflasyon arasındaki ilişkiyi belirleyen en temel undurdur. Merkez Bankası uyguladığı/uygulayacağı politikalarla faiz, enflasyon ve döviz kurları arasında bir denge kurmaya çalışır. Hedefi fiyat istikrarının sağlanmasındır.
Politika faizi ve enflasyon
Faiz artırıldığında:
Kredi maliyetleri yükselir, borçlanma azalır.
Tüketim ve yatırım yavaşlar, talep düşer.
Talebin azalmasıyla fiyat artışları (enflasyon) kontrol altına alınır.
Faiz düşürüldüğünde:
Borçlanma maliyetleri azalır, tüketim ve yatırım artar.
Artan talep fiyatları yukarı çeker, enflasyonist baskılar oluşabilir.
Faiz artırımı genellikle enflasyonu düşürmek, faiz indirimi ise büyümeyi teşvik etmek amacıyla kullanılır. Ancak enflasyon beklentileri ve dış faktörler de enflasyonun yönünü etkileyebilir.
Politika faizi ve döviz
Faiz artırıldığında:
Yüksek faiz oranları, TL'yi cazip hale getirerek yabancı yatırımcıların ilgisini artırır.
Döviz talebi azalır, TL değer kazanır.
Güçlü TL, ithalatı ucuzlatır ve enflasyonu aşağı yönlü baskılar.
Dövizdeki artış, ithal ürünleri pahalı hale getirerek enflasyonu yukarı çeker.
Bu nedenle faiz indirimi genellikle TL’de değer kaybına ve ithal ürünlerin pahalanması nedeniyle enflasyonist baskıya yol açabilir. Tersi durumda, faiz artışı TL'yi güçlendirerek enflasyonu kontrol altına alabilir.
