İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, dün (19 Ağustos) Ermenistan’ın başkentinde bir araya geldi.
Pezeşkiyan, Paşinyan tarafından resmî törenle karşılandı.
Heyetler arası ve ikili görüşmelerin ardından, iki lider huzurunda siyasi, sosyal, kültürel, turizm, sanayi, eğitim, ulaştırma, şehircilik, sanat ve sağlık alanlarında 10 mutabakat zaptı imzalandı.
Barış Kavşağı projesi
Ermenistan, Azerbaycan ve ABD arasında imzalanan anlaşmaya ilişkin İran’ın kaygılarına işaret eden İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Tahran’ın Kafkasya bölgesinde istikrar ve barışın sağlanmasını her zaman öncelikli gördüğünü ve bu yöndeki çabalarını sürdüreceğini ifade etti.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise konuşmasında, İran’la ilişkileri stratejik ortaklık düzeyine yükseltme zamanının geldiğini söyledi.
Paşinyan ayrıca, Pezeşkiyan’a 8 Ağustos’ta Washington’da imzalanan ortak bildiri ve Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış ve devletler arası ilişkiler konusunda paraflanan anlaşma hakkında bilgi verdi. Paşinyan’a göre, bu adımlar tüm bölgede ekonomik kalkınma için önemli fırsatların önünü açmayı amaçlıyor.
BEYAZ SARAY'DA ÜÇLÜ ZİRVE
Azerbaycan ile Ermenistan’dan ‘kalıcı barış için’ ortak deklarasyon
Demiryolu projesinde anlaşma
Paşinyan anlaşmanın, Nahçıvan-Culfa demiryolu hattı da dahil olmak üzere Ermenistan ve İran arasında yeni bir demiryolu işbirliğinin önünü açabileceğini ve İran’ın Ermenistan’a ve nihayetinde Karadeniz’e doğrudan erişim sağlayabileceğini sözlerine ekledi. Paşinyan, “Bu, Barış Kavşağı (Zengezur/Syunik Koridoru) projesi ile tamamen örtüşüyor,” dedi.
Pezeşkiyan ise “Güney Kafkasya'da barışı sağlamak İran için stratejik bir önceliktir,” dedi.
Ermenistan üzerinden geçecek ulaştırma hatlarının tamamen Ermenistan’ın yargı yetkisi altında olacağını vurgulayan Paşinyan, İran’ın ülkesinin toprak bütünlüğü, egemenliği ve sınırlarının dokunulmazlığı konusundaki net tutumunu yüksek takdirle karşıladığını belirterek “Ermenistan ve İran için uluslararası sınırların değişmezliği ve devletlerimiz arasındaki kesintisiz bağlantı hayati önem taşımaktadır,” dedi.
Zengezur/Syunik Koridoru nedir?
Maddeler
Halklar arası bağların geliştirilmesinin, bilimsel, kültürel ve turizm alanındaki değişimlerin önemini vurguladılar. Bu bağlamda vatandaşların seyahatlerinin kolaylaştırılması üzerinde mutabık kaldılar.
İki ülke parlamentoları arasındaki diyalog ve işbirliğinin önemine değinerek, ortak amaçların ilerletilmesi için uzmanlaşmış komisyonlar ve parlamentolar arası dostluk gruplarının rolünü öne çıkardılar.
Araks (Aras) Nehri’nin kirlenmesi dâhil olmak üzere ortak çevresel sorunların ikili işbirliği yoluyla çözülmesi gerektiğini belirttiler.
Ticaret hacminin artırılması için mevcut potansiyeli vurgulayarak, karşılıklı yatırımların genişletilmesi ve ortak altyapı projelerinin hayata geçirilmesinde mutabık kaldılar. İki ülke arasındaki ticaret hacmini 3 milyar dolara çıkarmayı hedeflediler. Bu bağlamda, İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması’nın sunduğu fırsatların dikkate alınacağını kaydettiler.
Basra Körfezi–Karadeniz güzergâhının güçlendirilmesinde ortak çıkarları dikkate alarak, ulaşım işbirliğinin geliştirilmesi, altyapıların ve transit yolların modernizasyonu, Araks Nehri üzerinde ikinci köprünün inşasının hızlandırılması, yeni sınır kapılarının açılması ve yol geçiş ücretlerinin azaltılması üzerinde mutabakata vardılar.
Ermenistan’dan İran’a üçüncü enerji iletim hattı projesinin önemini teyit ederek, bu projenin hızla tamamlanması gerektiğini vurguladılar. Ayrıca, doğalgaz ve elektrik takas anlaşması kapsamında bu alandaki iş birliğinin artırılmasını desteklediler.
Ermenistan’ın “Barış Kavşağı” projesinin önemini yineleyerek, ulaştırma yollarının açılmasının devletlerin toprak bütünlüğü, ulusal egemenliği ve yargı yetkisi çerçevesinde, karşılıklılık temelinde olması gerektiğini belirttiler.
Sanayi, tarım, madencilik ve hizmetler dâhil ekonominin çeşitli alanlarında ortak girişimlere destek verilmesi ve özel sektör için gerekli koşulların sağlanmasının önemini kaydettiler.
Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış anlaşması yönünde elde edilen kayda değer ilerlemeyi memnuniyetle karşıladılar. Toprak bütünlüğü, eşit egemenlik, siyasi bağımsızlık ve tanınmış uluslararası sınırların dokunulmazlığı ilkelerine riayet edilmesi gerektiğini vurguladılar.
“3+3” bölgesel istişare platformu dâhil bölgesel işbirliği mekanizmalarının teşvik edilmesine destek verdiler.
“Terörizm”, aşırılıkçılık, sınıraşan organize suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer güvenlik tehditlerine karşı ortak mücadelenin gerekliliğini teyit ettiler.
İki ülke arasındaki kardeşlik ilişkilerinin daha da derinleştirilmesi ve genişletilmesine yönelik ortak çabaların önemini belirterek, bu ilişkilerin farklı medeniyetler ve kültürler arasında barış içinde bir arada yaşamanın ve yapıcı iş birliğinin örneği olduğunu vurguladılar.
İki ülke liderleri, işbirliğinin ilerlemesini değerlendirmek ve ilişkilerin gelişimi için yeni alanlar keşfetmek üzere düzenli üst düzey toplantıların sürdürülmesinde mutabık kaldılar.
Ziyaret çerçevesinde, Ermenistan Başbakanı ve İran Cumhurbaşkanı’nın yanı sıra iki ülkenin yetkililerinin, sanayicilerin, şirket yöneticilerinin ve özel sektör temsilcilerinin katılımıyla ortak bir iş forumu gerçekleştirildi. Taraflar, özel sektörler arasındaki işbirliğinin genişletilmesine yönelik konuları tartıştılar.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan arasında yapılan görüşmelerin ardından işbu bildiri, 19 Ağustos 2025 tarihinde (İran takvimine göre 1404 yılı Mordad ayının 28’inde) Ermenice, Farsça ve İngilizce olmak üzere üç dilde, ikişer asıl nüsha halinde imzalanmıştır.
Kaynaklar: Ermeni Haber Ajansı, Agos Gazetesi, Anadolu Ajansı. (TY)
