228 Türkiye vatandaşı Ermeni'yle yapılan derinlemesine görüşmelerde ve anket çalışmasında şu sorulara yanıtları aranmış.
"Sizce Türkiye'de en güvenilir kurum hangisidir?"
Bu soruya araştırmaya katılanların yüzde 51.8'i "ordu" cevabını vermiş. Yani ankete katılan Ermenilerin yarısından çoğu en çok orduya güveniyor Türkiye'de.
"Türk ordusunun görevi sizce nedir?"
Türk ordusunun görevi konusunda ise deneklerin yüzde 59.6'sı ülkeyi hem iç hem dış düşmanlara karşı korumak olduğunu düşünüyor.
"Sizce 12 Eylül 1980 askeri müdahalesinin yapılması gerekli miydi?"
12 Eylül müdahalesinin gerekli olduğunu düşünenlerin oranı toplam yüzde 35.6 iken, fikri olmayan ve müdahaleyi gereksiz bulanların oranının toplamı yüzde 57, cevap vermeyenlerin oranı ise yüzde 7.5.
"12 Eylül 1980 askeri müdahalesi olmasaydı sizce ne olurdu?"
Deneklerin yüzde 24.6'sı bu soruya "anarşi ve terör devam ederdi" derken, "fikrim yok" ve "cevap yok" diyenlerin oranı toplam 26.4'e ulaşıyor.
"12 Eylül 1980 askeri müdahalesinin nedeni sizce neydi?"
Deneklerin yüzde 34.2'si bu soruya "anarşi ve terör" cevabını verirken yine "fikrim yok" ve "cevap yok" diyenlerin toplam oranı yüzde 40.3.
Ordu mazur görülüyor
Araştırma meslek, eğitim ve cinsiyet temelinde de ayrıştırılmış veriler sunuyor. Araştırma sonuçları kadınların fikirlerini ifade etmede erkeklere göre daha çekingen davrandığını ortaya koyuyor. Ayrıca kadınlar orduya erkeklerden daha az güveniyorlar. Bununla birlikte görüşülen kadınlar demokrasiye ve demokrasinin kendi sorunlarını çözebileceğine daha az inanıyorlar.
Yine kadınlar 12 Eylül askeri müdahalesinin arkasında "anarşi ve terör"ün yattığını daha fazla ifade edenler olmuş. Yine meslek grupları dikkate alınarak değerlendirildiğinde deneklerden ev kadını olanlarının ordunun siyasete müdahale etmesinin taraftarı olduğunu da saptıyor araştırma.
Örs, yapılan derinlemesine görüşmelerde deneklerin "12 Eylül müdahalesi olmasa iyi olurdu ama olduysa da bunun sorumlusu ordu değildir, politikacılardır" şeklinde orduyu mazur gösteren bir tavrın hakim olduğunu saptamış.
"Türkiye'de Yaşayan Ermenilerin 12 Eylül Algılaması"başlığıyla yayımlanan makale, halen devam etmekte olan ve dört safhadan oluşan bir araştırmanın tamamlanmış ilk safhasına ait bir bölümünün analizi.
Birsen Örs'ün genel olarak araştırmaya başlangıç noktası, 'Türkiye'de Yaşayan Gayrimüslim Azınlıklar Orduyu Nasıl Algılıyorlar?' şeklinde.
Bu çerçevede Örs, Ermeniler, Süryaniler, Museviler ve Rumları ele alıyor. Ermeniler, araştırmanın ilk safhasını oluşturuyor.(TS/EÜ)
