Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, 27 Eylül’de, yerli üretim KAAN savaş uçağı için gerekli motorların ABD Kongresi’nde bekletildiğini açıklaması, Türkiye siyasetinde projenin geleceği ve ABD-Türkiye ilişkileri açısından tartışma yarattı.
Emek Partisi (EMEP) İstanbul Milletvekili İskender Bayhan da, bu bağlamda KAAN savaş uçağında yaşandığı söylenen motor krizini TBMM gündemine taşıdı.
Bayhan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’e yazılı soru önergesi vererek, projeye dair çelişkili açıklamalarla ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesini istedi.
Bayhan ayrıca, iktidara yakın yazar Cem Küçük’ün iddiasına dikkat çekerek, Erdoğan’ın KAAN’ın ilk 45 uçağının yerli motorla uçmayacağı bilgisinden haberdar edilip edilmediğini sordu.
Sorular
Bayhan’ın, Güler tarafından yanıtlanmasını talep ettiği sorular şöyle:
- KAAN savaş uçağının ilk 45 adetlik üretiminde hangi motorların kullanılacağına ilişkin güncel durum nedir? Bu konuda kamuoyuna bilgilendirme yapacak mısınız?
- Bu motorların tedariki için ABD ile yapılan anlaşmaların kapsamı ve süresi nedir?
- Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın dile getirdiği “motor tedarik krizi” ifadesi hangi verilere dayanmaktadır?
- Savunma Sanayii Başkanlığı’nın “takvimde gecikme yok” açıklaması ile Sayın Fidan’ın beyanı arasındaki çelişkinin kaynağı nedir? Bu konuda açıklama yapma yetkisi sizde midir, Hakan Fidan’da mıdır?
- Cumhurbaşkanı Erdoğan’a KAAN projesi kapsamında motor tedariki ve yerli üretim konusunda eksik veya hatalı bilgi verildiği iddiaları doğru mudur?
- Cumhurbaşkanına bu tür stratejik projelerde bilgi akışı hangi kurumlar ve mekanizmalar üzerinden sağlanmaktadır?
- KAAN’ ın tamamen yerli motorla uçabilmesi için yürütülen çalışmalar hangi aşamadadır ve öngörülen takvim nedir?
- Proje kapsamında kaç işçi çalışmaktadır? İşçilerin ücretleri, çalışma koşulları ve sendikal örgütlülük açısından mevcut durum nedir? TOGG üretiminde olduğu gibi burada da üretimin aksaması veya durması hâlinde faturanın işçilere çıkarılması söz konusu olacak mıdır?
Ne olmuştu?
Birleşmiş Milletler (BM) 80. Genel Kurulu kapsamında New York’ta olan Bakan Fidan, Trump-Erdoğan görüşmesinden sonra 27 Eylül’de Türkevi’ndeki basın toplantısında konuştu.
ABD Kongresi’nde, F-35 ve KAAN uçağının motorları gibi teknik konuların beklediğini dile getiren Fidan, şöyle dedi:
“Aslında sistemik olarak bizim Amerika ile ilişkimizde sınırlamaların olması, bizi ister istemez daha farklı arayışlar içine itecek uluslararası sistemde. Kendi yeteneklerimizi zaten geliştiriyoruz, onda bir problem yok ama hiçbir ülke kendi geliştirdiği yeteneğiyle kendi kendine yeterli olmuyor. Muhakkak hem bir ittifak kültürü hem bir savunma sanayi ekosistemi içinde olmanız gerekiyor. Bir teknoloji transferi, daha gelişmiş bir silah, daha gelişmiş bir şeyi alma ihtiyacınız oluyor veya bizden alınıyor, biz satıyoruz.”
KAAN hakkında
KAAN Geliştirilmesi Projesi, F‑16’ların 2030’lu yıllardan itibaren kademeli olarak envanterden çekilmesi çerçevesinde, yerli imkânlarla yeni nesil bir uçak geliştirmeyi amaçlıyor. Projenin ana yüklenicisi TUSAŞ.
Ön tasarım sözleşmesi Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile 5 Ağustos 2016’da imzalandı.
İlk prototip yer testlerinin ardından 21 Şubat 2024’te ilk uçuşunu gerçekleştirdi; ikinci test uçuşu 6 Mayıs 2024’te yapıldı.
TUSAŞ’ın internet sitesinde yer bilgiye göre; proje, uçak tasarımı, üretimi, sertifikasyonu ve bakım/entegrasyon kapasitelerini “milli imkânlarla güçlendirmeyi hedefliyor”. Ancak metinde motor, kritik alt sistemler veya yabancı tedarik bileşenlerine ilişkin açıklık yok.
Yurt içi/yerli iddiası güçlü olsa da projenin tedarik zinciri bağlamı da metinde yer almıyor. Keza metinde projenin maliyetleri, bütçe kullanımı, finansman kaynakları ve olası maliyet aşımları hakkında da bilgi yok. (TY)
