Engelli Hakları Sözleşmesi İmzalanmalı

Dünyanın en büyük azınlığı konumundaki 650 milyon engelli insanın haklarını koruyacak Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Sözleşmesi, bugün (30 Mart) ülkelerin imzasına açılıyor. Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi (RUSİHAK), hükümeti bu sözleşmeyi bir an önce imzalamaya ve gereken reformları hayata geçirmeye çağırdı.

RUSİHAK, Sözleşme'nin fiziksel ve zihinsel engellilikle psikiyatrik rahatsızlıklar da dahil olmak üzere tüm engel gruplarını kapsadığını, tüm engelli bireylerin eşit vatandaşlık haklarına sahip bireyler olarak toplum içerisinde yaşamasını, engelli bireylerin sağlık, eğitim, ulaşım, istihdam, hukuk konularında eşit haklara sahip olmasını öngördüğünü vurguluyor.

Girişim, Türkiye'de hem zihinsel engelli hem de psikiyatrik teşhis almış bireylere yönelik damgalama ve ayrımcılığın yaygın olduğunu anımsattıktan sonra, Sözleşme'nin onaylanıp yürürlüğe girmesiyle Türkiye'de nelerin değişebileceğini şöyle özetliyor:

Türkiye'dekiMevcut Durum BMSözleşmesi'nin Getirecekleri Psikiyatrik teşhis alan bireyler yıllarca hastanelerde kapalı kalıyor. Bu bireyler toplum içerisinde desteklenerek yaşayabilecek. Zihinsel engelli çocuklar, diğer çocuklarla eşit eğitim olanaklarına ulaşamıyor. Bu çocuklar diğer çocuklarla eşit eğitim olanağına sahip olacak. Kötü muameleye maruz kalan engelli bireyler yasal mücadele yollarına erişemiyor. Bu bireylerin adalete erişebilme hakkı devlet tarafından sağlanacak. Yatılı kurumlarda kalan zihinsel engelli ve psikiyatrik teşhis almış bireylerdevlet kurumlarında dahi kötü muamele ve şiddete maruz kalıyor. Devlet, bu tür insan hakları ihlallerinin gerçekleşmemesi için önlemler alacak. Yasal mevzuatın gereğince uygulanmamasından ve gerekli denetimlerin yapılmamasından dolayı, zihinsel engelli ve psikiyatrik teşhis almış bireyler istihdam olanağı bulamıyor, ailelerine bağımlı yaşıyor. Bubireyler kamu sektöründe ve özel sektörde daha fazla çalışma olanağına sahip olacak ve bir denetim mekanizması gerekecek.

Engelli Hakları Sözleşmesi, 20 ülke imzaladıktan sonra yürürlüğe girecek.

Sözleşme'yle birlikte 18 maddelik İletişime Dair Seçmeli Protokol de BM Genel Kurulu'nda kabul edilmişti. Protokol, bireylere ve gruplara, ülkelerindeki iç hukuk yollarının tükenmesinin ardından, BM Engelli Hakları Komitesi'ne doğrudan başvuru olanağı getiriyor.

"Engellilerin hakları kağıt üzerinde kalıyordu"

BM Engelli Hakları Özel Komitesi, mevcut insan hakları sözleşmelerinin kağıt üzerinde engellilerin haklarını koruduğunu, ancak uygulamada, engellilerin bu haklarından yararlanmadıklarını ifade etmişti.

Komite sözleşmenin dayandığı ana konuları şöyle özetlemişti:

* Engellilerin topluma dahil olması: Metnin özünü bu başlık oluşturuyor. Engelliler ayrı muamele görüyorlar, toplumdan ayrılıyorlar.

* Klişelerden kurtulmak: Engellilerle ilgili klişelerden kurtulmak için devletlere yükümlülük getiriyor. Bu klişeleri aşmanın en iyi yolu, engellilerin topluma katılması ve etkileşim.

* Erişilebilirlik: Uygulamaya en çok yansıması gereken konu. Binalardan hizmetlere, bilişim ve iletişim teknolojilerine kadar, engellilerin her alanda erişim olanaklarına kavuşmasına sağlamayı amaçlıyor.

* Yasalar önünde eşitlik: Yasalar karşısında eşit olarak tanınma, adalete erişim, özel yaşama, aileye saygı, siyasal, kamusal ve kültürel yaşama katılım. Bu başlıklar, uygulamadaki karşılığını, eğitim, sağlık, rehabilitasyon, çalışma ve yeterli yaşam standardı hakkı alanlarında buluyor. (TK)