Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2007 Şubat-2008 Şubat tüketici enflasyonunu yüzde 9,1 olarak açıklaması, iki ayın birikimli enflasyonun yüzde 2,1’e çıkması hedeflenen yüzde 4'lük enflasyonun hayal olacağını şimdiden gösterdi. TÜİK’in madde bazındaki fiyat artışı verileri, mutfakta ve kirada enflasyonun çok daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Tüketici anketleri, alt ve orta gelir gruplarının gelirlerinin yüzde 35’ine yakınını mutfağa, yüzde 35’e yakınını da kira-konut ihtiyaçlarına ayırdıklarını ortaya koyuyor. Dolayısıyla, geneldeki fiyat artışlarından çok, mutfaktaki ve konuttaki fiyat artışları nüfusun yüzde 60’ını oluşturan kesimler açısından daha çok önem taşıyor.
TÜİK’in detaylarını kamuoyuna açıklamadığı mutfak ve barınmayla ilgili mal ve hizmetlerin son 12 aydaki fiyat artışları, ortalama yüzde 25’in üstünde bir enflasyona işaret ediyor.
Kira artışları yüzde 16
130 dolayındaki gıda maddesinin fiyat artışları üstünden yaptığımız analiz şunu gösteriyor:
Gıda fiyatlarının yüzde 13’e yakın arttığı Şubat 2007-Şubat 2008’de tüketici, kırmızı et, bazı sebze, bakliyat ve şekerde düşük fiyat artışlarıyla karşılaşırken ekmek, makarna, tavuk eti, süt, peynir, yağ, narenciye, sigarada yüzde 20- 30 dolayındaki fiyat artışları yaşadı. Kiralar da yüzde 16 arttı.
- Mutfakta en çok tüketilen ekmekte son bir yılda fiyat artışı yüzde 19’u bulurken, makarnadaki fiyat artışı yüzde 32’nin üstünde gerçekleşti. Bulgur fiyatları yüzde 42 artarken pirinçteki artış yüzde 12 olarak gerçekleşti.
- Süt ve süt ürünlerinde en yüksek artış yüzde 20'yle beyaz peynirde görülüyor. Süt fiyatları yüzde 12, yoğurt yüzde 17,5 arttı.
- Ette fiyatlar, son 12 ayda tavuk etinde yüzde 27 artış gösterirken, balık yüzde üç ucuzladı, dana etinde artış yüzde beş, koyun etinde de yüzde altı dolayında arttı.
- Ayçiceği yağının yüzde 44 arttığı, margarindeki artışın yüzde yedide kaldığı görülüyor. Tereyağı fiyatlarıysa yüzde 25’in üstünde artmış.
- Sebze fiyatlarının üründen ürüne farklılık gösterdiği, genelde gıda grubundaki yüzde 13’lük artışın altında seyrettiği görülüyor. Limon fiyatları rekor düzeyde, yüzde 126 artmış görünürken lahanadaki artış yüzde 33, havuçtaki artış yüzde 24’ün üstünde. Sebzede domates fiyatları yüzde 27 ucuzlamış görünürken kuru soğgan ve patatesteki fiyatlar da yüzde dört gerilemiş. Buna karşılık, mercimek, karnıbahardaki fiyart artışları yüzde 40 dolayında.
- Meyvede narenciye fiyatları çok artmış görünüyor. Son 12 ayda portakal fiyatları yüzde 35, mandalina yüzde 30 artarken elma fiyatları yüzde altı ucuzlamış.
- Bakliyatta, kuru fasulye yüzde 20, nohut yüzde dokuz dolayında fiyat artışı gösterirken mercimekteki artışın yüzde 44’ü aştığı, diğer bakliyattaki artışın da yüzde 47’yi geçtiği görülüyor.
- Salça fiyatlarının yüzde 17 dolayında arttığı 2007’de, zeytin fiyatları yüzde beş artmış.
- Şeker fiyatları yüzde altı dolayında artarken baldaki artışın yüzde 35’e ulaştığı dikkati çekiyor.
- Sigara tiryakileri açısından son 12 ay yüzde 17’lik zam demek. Rakıdaki artış yüzde beşte, şaraptaki artış yüzde dokuzda kalmış.
Alt ve orta gelirli ailelerin bütçesinde yüzde 35 dolayında yer tutan konut giderleri de ortalama enflasyonun çok üstünde. Son 12 ayda kiralar yüzde 16 artmış. Ailelerin elektrik faturasının yüzde 17 arttığı son 12 ayda tüp fiyatları yüzde 18, kömür fiyatları da yüzde yedi artmış.
Memurlar tüketimini kısmak zorunda kaldı
Özetle, son 12 ay için yüzde 9,1 olarak açıklanan tüketici fiyatlarının, mutfakta ve kirada, özellikle alt ve orta gelirli grupların tüketim sepetlerindeki ürünler açısından çok farklı olduğu, mutfaktaki enflasyonun yüzde 25’i geçtiği, kiradaki artışın da yüzde 16’yı bulduğu görülüyor.
Gelirlerini bu yüksek fiyatlar ölçüsünde artıramamış olan ücretli, memur ve diğer alt orta gelirli kesim son 12 ay tüketimini biraz daha kısmak zorunda kaldı. (MS/GG)
