Ekvadorlular, pazar günü ülkede yabancı askeri üslerin yeniden açılmasına olanak verecek bir referandumda oy kullanacak. Oylama doğu Pasifik'te ABD varlığının yeniden tesisiyle ilgilendiğini dillendiren Donald Trump'ın ABD donanmasını Venezuala açıklarına yığdığı günlerde gerçekleştirilmesi bakımından ayrıca önem kazanıyor.
ABD, II. Dünya Savaşı sırasında ve 1999-2009 arasında Ekvador'un Pasifik kıyısındaki Manta'da bir üs kurmuş, ancak Rafael Correa'nın başkanlığı döneminde üssü kapatmak zorunda kalmıştı. Correa'nın dayandığı 2008 Anayasası, Ekvador topraklarında yabancı askeri üs bulundurulmasını açıkça yasaklıyor.
Öngörüler "evet"ten yana
Yerel araştırma şirketi Cedatos'un anketi Ekvadorluların yaklaşık yüzde 61'inin anayasadaki yabancı üs yasağının kaldırılması lehine oy kullanmayı düşündüklerini gösteriyor.
Tartışma, ciddi bir güvenlik krizinin ortasında gerçekleşiyor: Ekvador'da cinayet oranı ve organize suç çetelerinin faaliyetinin son yıllarda önemli ölçüde artması hükümetin aciliyet kozunu oynamasına ve siyasi ivme yakalamasına yardımcı oluyor.
ABD yetkilileri, Ekvador'un geri adım atmasından umutlu
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem, seçmenlerin anayasa oylamasında "Evet" demesi halinde Ekvador'da yeniden bir stratejik konum elde etmeyi desteklediklerini dile getirdiler.
Rubio, ülkenin başkenti Quito'ya yaptığı ziyarette "narko-terörizm" ve yasadışı balıkçılıkla mücadeleyi işaret ederek "Geri dönmeye davet edilirsek, bunu değerlendiririz, bu çok stratejik bir nokta," dedi.
Üç ay içinde iki kez Ekvador'u ziyaret eden Noem de, geçtiğimiz hafta Ekvador Devlet Başkanı Daniel Noboa ile birlikte Manta ve Salinas kıyı üslerini gezdi.
Noboa ABD taleplerine açık
Devlet Başkanı, çevresel ve siyasi tepkiler üzerine ABD'nin Galapagos Adaları'na geri dönmesini reddetti, ancak anakarada yeni tesisler kurma seçeneğini açık bıraktı.
2008 Ekvador Anayasası, Ekvador topraklarında yabancı askeri üslerin kurulmasını açıkça yasaklamış olmakla birlikte parlamento haziran 2025'teki oylamada (82 evet, 60 hayır, 6 çekimser) bu yasağı kaldıracak bir anayasa reformunu onaylamıştı. Ancak değişikliğin yürürlüğe girmesi için daha referandumla halktan onay alması ve olası bir Anayasa Mahkemesi denetiminden geçmesi gerekiyor.
Noboa, planı bir güvenlik ortaklığı olarak savunuyor
Noboa, girişimin mutlaka askeri tesisler demek olmayacağını, "yasadışı balıkçılığı kontrol üsleri", "uyuşturucuyla mücadele merkezleri" veya birden fazla ülkeyle paylaşılan tesisleri içerebileceğini savunuyor.
Noboa, "Amaç, deniz güvenliği ve uyuşturucuyla mücadele operasyonları için uluslararası bir iş birliği merkezi oluşturmak," diyerek Correa yönetiminin egemenliği savunma kisvesi altında "ülkeyi uyuşturucu kaçakçılığına teslim ettiğini" savundu.
İçişleri Bakanı John Reimberg de, Ekvador'un uyuşturucu kaçakçılığı ve terörizmle mücadelede "sadece ABD ile değil, birçok ülkeyle de müttefik olması gerektiğini" sözlerine ekledi.
Hükümet ayrıca, yasadışı madencilikten yoğun şekilde etkilenen Sucumbíos ve Orellana eyaletlerinde olası bir Amazon polis üssü kurulması konusunda Brezilya ile görüşmelerde bulunduğunu belirtti.
Muhalefet "egemenlik kaybı" konusunda uyarıyor
Correa ve müttefikleri, yabancı üslerin Ekvador'un şu anda ortalama her saatte bir cinayet işlenen ağır güvenlik krizini çözemeyeceğini savunarak bu önleme kuvvetle karşı çıkıyor.
Muhalefet lideri ve eski başkan adayı Luisa González, "Noboa ülkemizi, egemenliğimizi ve kaynaklarımızı yabancı ekonomik ve askeri güçlere devretmek istiyor" dedi.
Correa ise, ABD'nin Manta'dan ayrılmasının ardından Ekvador'un refaha kavuştuğunu söyledi ve Amerikan askerlerini zamanında "tam dokunulmazlık" sahibi olarak "suistimallerde bulunmakla" suçladı.
Ayrıca, eski başkan bu tür ittifakların uzun süredir ABD'den askeri destek alan Kolombiya'da kokain üretimini durdurmadığını da vurguladı.
(AEK)
