Türkiyeli ekoloji örgütleri, 20 Haziran 2024'te Diyarbakır’ın Çınar ile Mardin’in Mazıdağı ilçeleri kırsalında başlayan ve 15 yurttaş ile binden fazla hayvanın hayatını kaybettiği yangının yarattığı tahribatı inceledi.
Mezopotamya Ekoloji Hareketi’nin davetiyle bir araya gelen ekoloji örgütleri, yangın bölgesinde çeşitli köylerde taziye ziyaretleri gerçekleştirip yangının çıkış nedeni, failleri ve toplumsal ekolojik sonuçları üzerine bir rapor hazırladı.
İnceleme heyeti, Amed Ekoloji Derneği, Burhaniye Çevre Derneği, Ege Çevre ve Kültür Platformu, Ekoloji Birliği, Malatya Çevre Platformu, Mardin Çevder, Mardin Ekoloji Derneği, Mezopotamya Ekoloji Hareketi, Munzur Çevre Derneği, Şırnak Ekoloji Platformu, Van Ekoloji Derneği, DEM Parti Ekoloji ve Tarım Komisyonu temsilcilerinden oluşuyor.
Öne çıkanlar
Raporda öne çıkanlar şöyle:
- Çınar’ın Köksalan köyünde başlayan yangın, rüzgarın etkisiyle kısa sürede geniş bir alana yayılarak Mazıdağı’na kadar ulaştı. Yangın, 20 bini ekili tarım alanı olmak üzere, yaklaşık 55 bin dekarlık alanı, etkiledi.
- Yangında 302 keçi, 622 koyun ve sayısı bilinmeyen yaban hayvanı yaşamını yitirdi. Yerel halk yangına müdahale etmeye çalışsa da yeterli desteği alamadı.
- Yangın DEDAŞ’ın sorumluluğundaki bakımsız ve eskiyen elektrik hatlarından çıktı, yangına müdahale eden köylüler engellendi.
- Yangının çıktığı yerlerde bulunan ekili arazilerin detaylı incelemesinde bir çok yerde yanmış buğdayların olduğu görülmüştür. Bu başakların varlığı, bölgede henüz ekinlerin toplanmadığını göstermektedir ve yangının anız yakmaktan kaynaklanmadığını kanıtlar niteliktedir. Biçerdöverler bölgede yanmamış tarlarda yeni hasat yapmaktadır.
- Yangın, geniş bir ekolojik tahribata yol açtı. Ormanlık alanlar, otlaklar ve tarım alanları ciddi boyutta zarar gördü.
- Yangın alanında ağaçlar, likenler, kuş yuvaları ve diğer yaban hayatı büyük ölçüde etkilendi. Tavşan ve kekliklerin üretme alanları olan yerdeki yangının bu iki türün popülasyonunu büyük ölçüde etkiledi. Toprağın su tutma kapasitesi azaldı ve doğal yaşam alanlarının yeniden yapılanması uzun sürecek.
DBB itfaiyesi: Yangın elektrik tellerinden kaynaklı
Öneriler
Yangın esnasında gece görüşlü helikopterin gönderilmemesini “kabul edilemez” olarak değerlendiren örgütlerin, önerileri raporda şöyle sıralandı:
- Yangından etkilenen, can kayıpları olan halka acil olarak ekonomik ve sosyal-psikolojik destek sağlanmalıdır. Afet Bölgesi ilanının dayandırıldığı 7269 nolu yasanın arazi gaspına ya da başka hak kayıplarına sebebiyet vermeyecek şekilde köylüler aleyhine kullanılması engellenmelidir. Uzun vadede yangından zara gören halkın ihtiyaçlarına göre bir afet planı yapılmalıdır.
- Yangından yaralı kurutarılan hayvanlar tedavi edilmek yerine ölüme terk edilmiş ya da kesime gönderilmiştir. Hayvanların tedavi ve yaşama hakları tanınmalı ve hayata geçirilmelidir.
- Ekosistemin yeniden canlanmasına yönelik takip çalışmaları yapılmalıdır.
- Yeni orman yangınlarını önlemek için elektrik altyapı-bakım faaliyetleri ve halka dönük eğitimler yapılmalıdır. (NÖ/TY)
