Türkiye Avrupa Konseyi'ne 1950 yılında katıldı. Avrupa Konseyi, insan haklarının ve temel özgürlüklerin kullanılmasını, korunmasını ve geliştirilmesini temel ilke olarak benimsemiş olup, bu doğrultuda çoğulcu demokrasinin korunması ve hukukun üstünlüğü ilkelerim gerçekleştirmeyi ve Konsey'e taraf olan devletler arasında daha iyi bir birliktelik sağlamayı amaçlamaktadır.
İnsan hakları eğitimi
Avrupa Konseyi bu amacını gerçekleştirmede insan hakları alanında verilecek bir eğitimin önemini fark etti ve 1978 yılında "İnsan Hakları Öğretimi Kararı"nı ve 1985 yılında "Okullarda İnsan Hakları Öğretim ve Öğrenimi Tavsiye Kararı"nı kabul etti.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ayrıca, 2002 yılında, taraf devletlere demokratik yurttaşlık eğitiminde yol göstermek üzere "Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Tavsiye Kararı"nı da kabul etti.
Avrupa Konseyi'nin insan hakları eğitimiyle ilgili çalışmaları bu düzenlemelerle sınırlı kalmamış ve konsey 1997 yılında "Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Projesi"ni (Education for Democratic Citizenship Project) uygulamaya koydu.
Proje ile toplumsal yaşamın her alanında alınacak kararlara etkili bir şekilde katılacak, sorumluluk sahibi, demokrasiyi benimsemiş ve yaşam biçimi haline getirmiş yurttaşların yetiştirilmesi ve böylece toplumda insan hakları ve demokrasi kültürünün güçlendirilmesi amaçlandı.
Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Projesi'nin ilk aşaması 2000 yılına kadar devam etmiştir. Ekim 2000'de Krakov'da (Polonya) yapılan Eğitim Bakanları Konferansı sonunda projenin 2001-2004 yıllarını kapsayacak dönem içinde de devam etmesine karar verildi.
2005 Yurttaşlık Yılı
11 Haziran 2003 tarihinde kabul edilen bir karar ile 2005 yılı Avrupa Konseyi tarafından "Eğitim Yoluyla Avrupa Yurttaşlık Yılı" olarak ilan edilmiş ve Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Projesi'nin ikinci aşamasının da Aralık 2004'te Sofya'da (Bulgaristan) yapılacak "Eğitim Yoluyla Avrupa Yurttaşlık Yılı Konferansının başlamasıyla sona ereceği öngörüldü.
Avrupa Konseyi, 2005 Eğitim Yoluyla Avrupa Yurttaşlık Yılı'na büyük bir önem veriyor. Yıl kapsamında öncelikli olarak demokratik yurttaşlığın gelişmesinde eğitimin anahtar rolüne dikkat çekmek istemekte ve Bakanlar Komitesi'nin 2002 yılında taraf devletlere demokratik yurttaşlık eğitiminde yol göstermek üzere kabul ettiği "Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Tavsiye Kararı"nı hayata geçirmeyi hedefliyor.
Bu doğrultuda, taraf devletlere demokratik yurttaşlık eğitimi için yapılacak etkinliklerde hukuksal ve eğitsel yardımda bulunacağını da ifade ediyor. Ayrıca konsey eğitim kurumlarının demokratik yönetiminde etkili olan öğrencilerin, velilerin, öğretmenlerin ve yerel yönetimlerin karar verme sürecine katılmaları gibi uygulamaların ve etkin yurttaşlığın geliştirilmesinde yaşam boyu öğrenmenin öneminin her zaman göz önünde bulundurulmasını öneriyor.
2005 Eğitim Yoluyla Avrupa Yurttaşlık Yılı için taraf devletlerde düzenlenecek etkinliklerde, başta eğitim politikasını oluşturanlar, eğitimin uygulayıcıları (okul yöneticileri, üniversite yöneticileri, eğitim projeleri yöneticileri, öğretmenler), demokratik yurttaşlık eğitimi ve gençlik alanında çalışan sivil toplum kuruluşları olmak üzere tüm yurttaşlar hedef grup olarak gösterildi.
Etkinlikler düzenlenirken ülkelerin yerel özelliklerinin dikkate alınacağı ve taraf devletlere geniş bir takdir yetkisinin tanınacağı vurgulandı. Bu doğrultuda her ülkenin kendi ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda, 2005 yılı için öngörüleri hedef gruba yönelik bir etkinlik planı geliştirmesi önerildi.
Türkiye'deki çalışmalar
Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Projesi ile ilgili ulusal düzeydeki çalışmalar, 2001 yılında bakan onayı ile Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın koordinatörlüğünde başlatıldı ve başta Milli Eğitim Bakanlığının eğitim öğretim daireleri olmak üzere, çeşitli üniversiteler, sivil toplum örgütlen ve ilgili diğer kurum ve kuruluşların katılımı ile yürütüldü.
Proje kapsamında "Eğitim Programlarının Yemden Yapılandırılması", "Eğitsel Materyal Üretilmesi", "Mevcut Mevzuatın İncelenmesi", "Öğretmen Yetiştirme", "Okullarda Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Uygulamalarının Gerçekleştirilebileceği Yeni Yapıların Kurulması" gibi çalışma grupları oluşturuldu.
Bir süre yavaşlayan proje ile ilgili çalışmalar, 2004 yılında yeni bir "Demokratik Yurttaşlık Eğitimi Ulusal Komitesi"nin kurulmasıyla ivme kazanmıştır.
Ulusal Komite çalışmalarım "Eğitim Yoluyla Avrupa Yurttaşlık Yılı" kapsamında, 2005 yılında Türkiye'de yapılabilecek etkinlikler konusuna yoğunlaştırıldı, bu yıl için bir etkinlik planı hazırladı.
İnsan hakları, demokrasi ve yurttaşlık eğitimi alanlarında çalışan tüm resmi ve sivil toplum kuruluşlarının, proje kapsamında 2005 yılında uygulanacak etkinliklerde göstereceği işbirliği sayesinde, ülkemizde yurttaşlık eğitimi alanında önemli başarıların elde edileceği umuluyor.(YKK/EÜ)
