Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2002-2003 dönemini kapsayan "Öğretmen Yer Değiştirme Kılavuzu" haksızlıkları artıracak, kayırmacılığa, ayrancılığa, yolsuzluklara ve rüşvete kapı aralayacaktır.
2002-2003 Eğitim ve Öğretim Yılı öncesinde yer değiştirmek isteyen öğretmenler, "geçmiş yıllara" oranla daha büyük zorluklar yaşayacaklar. Bu zorluğun nedenlerinden biri, yer değiştirme kılavuzunun hazırlanarak valiliklere gönderilmesinin gecikmesidir. Kılavuz, 30.4.2002 gün ve B.08.0.PGM.0.23.10.04/36437 sayılı yazıyla gönderilmiştir. Sendikamız, kılavuzu, kendi çabasıyla, ancak 14.5.2002 günü alabilmiştir. Bakanlıktan ne zaman çıktığı belli değildir. Valiliklere en erken ve en geç ne zaman ulaşacaktır? Bürokrasinin bilinen hızı, kılavuzun en uç birimlere gönderilmesine ne zaman izin verecektir? Bunlar hiç belli değildir.
Kılavuz ulaşmadı
Atama kılavuzunun gönderilmesindeki gecikme, pek çok öğretmenin yer değiştirmek için başvuruda bulunmasını engelleyecektir. Çünkü başvuru süresi 17 Mayıs 2002 günü bitmektedir. Kılavuzun, başvuru için tanınan yaklaşık 15 günlük sureyi yolda geçirmesi güçlü bir olasılıktır. Yaptığımız küçük bir yoklama, 15.5.2002 günü, bakanlığa en çok biri 200, ikincisi 500, üçüncüsü de 2.000 metre uzaklıkta bulunan (Ankara'daki) üç okula atama kılavuzunun ulaşamadığını göstermiştir.
Süre az yolluk yok
Başvuru aşaması, atama surecinin en önemli halkalarından birisidir. Başvuruların sağlıklı, doğru ve gerçekçi olması sağlanmadan yapılacak atamalar, sorunları çözmek şöyle dursun, yeni sorunlar üretir. Haziran'dan başlayan ve Ağustos'ta biten üç aylık olağan yer değiştirme süresinin başvurular için ayrılan bölümü, sadece 15 gündür. O süre de atama kılavuzunun Bakanlık örgütüne ulaştırılması için kullanılmaktadır. Öğretmenlere, atanabilecekleri yeri doğru biçimde belirlemek, atama kılavuzu sağlayarak incelemek, başvuru formunu yanlış yapmadan doldurmak için hiç süre bırakılmamaktadır. Bu yaklaşım, yer değiştirme isteklerinden sonuç alınmasının engellenmek istendiğini düşündürmektedir. Yer değiştirme formuna yolluksuz atama seçeneğinin de konulmuş olması, bu değerlendirmeyi güçlendirmektedir.
Boş kadrolar öğretmenlerden gizleniyor
Yer değiştirme başvuruları için ayrılan sürenin azlığı ile başlayan aksaklıklar, giderek büyümektedir. Yeni bir atama karmaşası yaşanacaktır. Atama karmaşasının yaratılması için koşullar hazırlanmıştır: Yer değiştirme kılavuzunda "...yer değişikliğinin gerçekleştirilmesinde illerin o dönemdeki branşlar itibariyle oluşacak öğretmen gereksinimi ve iller arası yer değiştirmelerdeki sayısal durum belirleyici olacaktır." Denilmektedir. İllere göre öğretmen gereksinimi bugünden bilinmiyorsa, yer değiştirme istemleri neye göre karşılanacaktır ya da reddedilecektir? "...Branşlar itibariyle oluşacak öğretmen gereksinimi..." ölçü alınacaksa, oluşmuş öğretmen gereksinimine göre görev yerleri değiştirilemeyecek demektir. Oluşmuş öğretmen gereksinimi yoksa ya da bilinmiyorsa, yer değiştirme başvurusunun ne anlamı vardır? Bunlar, yanıltıcı anlatımlardır. İllerin her alandaki öğretmen sayısı sürekli biçimde değişir. Bakanlık, bugünkü gereksinimi göz önünde bulundurarak yer değiştirme işlemlerini başlatacaktır. Başka bir seçeneği yoktur. Bugünkü durumu da açıklamak zorundadır. Yer değişikliği isteyenler, kendilerini bu açıklamaya göre ayarlayacaklardır.
Alanlara (branşlara) göre illerdeki boş Öğretmen kadroları öğretmenlerden gizlenmiştir. Başvurular, istenebilecek yerlerden hangilerine atanma olasılığının daha yüksek olduğu bilinmeden yapılacaktır. Bu durum, başvuru istemlerini karşılama oranını düşürecektir. Başvuru sayısı ile gereksinim arasındaki dengesizliği iyice artıracaktır. Boş kadro bulunmayan yerler ve alanlar için belki de yüzlerce başvuru yapılmasına neden olacaktır. Başka biçimde söylemek gerekirse, başvuruların gerçekçi olmasını engelleyecektir. Boş kadrolar önceden duyurulmayınca, yönetim, dilediği boş kadrolara dilediği öğretmenleri atama konusunda özgür kalacaktır. Kamusal denetimden kurtulma zorluğu çekmeyecektir. Yolsuz atamalar alabildiğine artacaktır. Yer değiştirme istemlerinim karşılanmasında yapılan ayrımcılığın gizlenmesi kolaylaşacaktır. Çekici bölge, il ya da okullar, siyasal yandaşlara ayrılabilecektir. Pek çok atama başvurusu, "boş kadro yok" denilerek geri çevrilebilecektir. Özetlemek gerekirse, salt saydam olmayan yönetim biçimlerinden kaynaklanan her sorun, bu atama döneminde de yaşanacaktır. Açıklamak gereksizdir ki, bu sorunların kaynağında kayırmacılık, ayrımcılık, değişik görünümlü yolsuzluklar vardır.
Çok yer istemek yasak
Öğretmenlerin atanma ve yer değiştirmelerine ilişkin yönetmeliğin istenebilecek hizmet alanı ile eğitim kurumu sayısını sınırlandıran antidemokratik kuralı, bugün de korunmaktadır. Yönetmeliğin 25. maddesinde yer alan bu kural, öğretmen yer değiştirme kılavuzunda da yinelenmektedir. Bu atama döneminde de öğretmenler, bulundukları hizmet alanı içinde kalmak isterlerse en çok dört okulu, dışına çıkmak isterlerse en çok iki hizmet alanını yeğleyebileceklerdir. Daha çoğunu istemek yasaktır, istemenin bile yasaklandığı bir atama düzeninin demokrasiyle nasıl bağdaştırılabileceği, yanıtı verilmemiş bir soru olarak ortada durmaktadır.
Önerilerimiz
Öğretmenlerin yer değiştirme yöntemiyle atanacağı döneme yanlış bir adımla başlandığı açıktır. Bu başlangıç adımını düzeltebilecek önerilerimiz şunlardır:
1. Yer değiştirme başvuruları için tanınan süre uzatılmalıdır. Sürenin uzatıldığı, zaman yitirilmeden öğretmen kamuoyuna açıklanmalıdır.
2. Her ilin bugünkü öğretmen gereksinimi, alan (branş) esas alınarak hazırlanacak bir çizelgede gösterilmelidir. Bu çizelge, her öğretmenin incelemesine sunulmalıdır. Başvuru süresi, illerin öğretmen gereksinimleri Bakanlık örgütüne duyurulduktan, öğretmenlerin incelemelerine hazır duruma getirildikten sonra başlamalıdır.
3. Başvuru formundaki yolluksuz yer değiştirme seçeneği iptal edilmelidir.
4. Öğretmenlerin isteyebilecekleri okul ile hizmet alanı sayısını sınırlandıran antidemokratik yönetmelik hükmü değiştirilmelidir.
Bakanlığı saydam olmaya, yer değiştirme başvuruları için öğretmenlere yeteri kadar zaman ve olanak tanımaya çağırıyoruz.
Alaattin Dinçer
Genel Başkan