Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim, 2000’den bu yana her 23 Ocak’ta düzenli olarak yayımladıkları ifade özgürlüğü rapor dizinlerinin sonuncusunu olan Düşünceye Özgürlük 2022’yi kamuoyuyla paylaştı. Ayrıca hazırladığı video almanağı yayımladı.
İfade özgürlüğü konusunda uluslararası çatı örgüt olan IFEX’in üyesi olan Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim, raporda “Türkiye’nin insan hakları karnesinin hal ve gidişi yine sıfır” diyerek ihlallere dikkat çekti.
İhlaller konusunda 2022’nin kendinden önceki seneleri aratmadığını belirtti. 2022’deki ifade özgürlüğü ihlallerinden örnekler verdi.
"En temel ilkelerinin hiçe sayıldığı bir ülke"
Kurum raporda 2022 için şu kısa özeti yaptı:
“AKP iktidarının 20’nci, Erdoğan’ın çok istediği başkanlık sisteminin 4’üncü yılı olan 2022; parti kapatmayı zorlaştırmakla övünen, siyasi yasaklara karşı direndiğini söyleyen, ‘vesayet karşıtı’ olmak iddiasındaki bir iktidarın yönetiminde ülkenin nereden nereye geldiğini çok acı bir şekilde gösterdi.
“Nasıl mı? Erdoğan, artık muhalefet liderini askerlere şikâyet ediyor, komuta kademesi ise ‘hazır ol’da onu alkışlıyor; küçük ortağının öncülüğünde milyonlarca seçmenin oyunu almış bir partiyi kapatmak için her şeyini ortaya koyuyor.
“Yani Erdoğan’ın dediği gibi partisi ‘hak ve özgürlükler tarihine atılmış çok güçlü bir imza’; ama bu imza, ülkenin bir haklar mezarlığına dönüşmesine, hukuksuzluklara, hak ihlallerine, adil olmayan yargılamalara ve yasaklara atıldı.
“Yukarıdaki imzanın sahibi Erdoğan; her fırsatta kuvvetler ayrılığını ve beğenmediği yargı kararlarını reddetmeyi, yasaları ve anayasa hükümlerini tanımamayı ve onlara uymamayı 2022’de de sürdürdü. Yargı bağımsızlığı, kuvvetler ayrılığı gibi evrensel hukuk normları, hatta yürürlükteki yasalara aykırı uygulamalar artık tamamen sıradanlaştı. AİHM ve AYM kararlarının tanınmadığı; adil yargılanma güvenceleri, masumiyet karinesi, kanunilik ilkesi gibi hukukun en temel ilkelerinin görülmemiş bir düzeyde hiçe sayıldığı bir ülkede yaşıyor, daha doğrusu yaşamaya çalışıyoruz artık...
“2021’de ilan edilen adı yeni, kendi ise tıpkı önceki onlarcası gibi bir slogan olmaktan öteye gitmeyen ‘İnsan Hakları Eylem(sizlik) Planı’ çoktan unutulurken, onun Türkiye’nin temel politika belgesi olacağını söyleyen Adalet Bakanı’nın yerinde bugün yeller esiyor. Erdoğan’ın gece yarısı kararının bir yenisiyle, adaletin olmadığı ülkede bir bakan daha gitti, yerine bir eskisi geldi. Abdülhamit Gül de istifa etmeyip ‘görevden affını isteyenler’ kervanına girerken, yerine daha önce de 2 kere aynı görevde bulunan Bekir Bozdağ atandı.
“Görev süresince -kendinden önceki her bakan gibi- adalete rahmet okutmayı sürdüren Gül’ün kalktığı koltuğa, yargıda kadrolaşma ve OHAL döneminde yaşanan adaletsizliklere imza atması ile akıllarda kalan Bozdağ oturmuş oldu. Yani ‘garp cephesinde yeni bir şey yok’…”
Suçlar: Haber yapma, adalet isteme, karikatür paylaşma...
Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim’in raporunda ifade özgürlüğü ihlali konusunda verdiği örneklerden bazıları da şöyle:
Adalet isteme suçu: Eşi ve iki oğlu, AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın koruma ve yakınları tarafından katledilen ve 9 Mart 2021’den bu yana Urfa Adliyesi önünde “adalet” isteyen Emine Şenyaşar hakkında açılan soruşturmaların sayısı 17’ye çıkarken, söz konusu soruşturmalardan 6’sı davaya dönüşmüş durumda ve yargılamalar sürüyor.
Teşbih yapma suçu: Gazeteci Sedef Kabaş katıldığı bir televizyon programındaki sözleri nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla tutuklandı. Dosya kapsamında 49 gün tutuklu kalan gazeteci, ilk duruşmada 2 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.
Cumartesi Annesi olma suçu: 27 yıl önce gözaltında kaybedilen Murat Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız’a, Kayıplar Haftası etkinlikleri kapsamında Cumartesi Anneleri’nin yaptığı basın açıklamasında yaptığı konuşma nedeniyle “kamu görevlisine hakaret” iddiasıyla dava açıldı.
Hak savunucusu olma suçu: İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, hak savunuculuğu faaliyetleri ve derneğin yaptığı açıklamalar nedeniyle 2022 yılında “örgüt üyeliği”, “kamu görevlisine hakaret” ve “devleti aşağılamak” suçlamasıyla 3 ayrı davada yargılandı. Davaların ikisi beraatle sonuçlandı.
Oğlunun katiline verilen cezaya tepki gösterme suçu: Ankara’da alkollü sürücünün katlettiği oğlunun katiline verilen cezaya ve ‘iyi hal indirimi’ uygulanmasına tepki gösterdiği için mahkeme hakimi ve savcısına “hakaret etmek” ile suçlanan baba Menderes Gündüz’e dava açıldı. Gündüz yargılama sonucunda “kamu görevlisine hakaret” suçlamasıyla 8 bin 840 TL adli para cezasına mahkum edildi.
Ekmek zamlarını eleştirme suçu: Konuk olduğu televizyon programında, ekmek fiyatına gelen zamlar ile ilgili tartışma sırasında “Ekmek aptal toplumların temel gıda maddesidir. Bizim toplum ekmek ile doyduğu için başında 20 senedir böyle yöneticiler duruyor” diyen Ekmek Üreticileri Sendikası Başkanı Cihan Kolivar “Erdoğan’a hakaret” iddiasıyla tutuklandı. 10 gün cezaevinde kalan kolivar hakkında dava açıldı. ‘Cumhurbaşkanına hakaret’, ‘halkın bir kesimini alenen aşağılamak’ ve ‘Türk milletini alenen aşağılamak’ suçlarından toplamda 9 yıl 1 aya kadar hapsi isteniyor.
Karikatür paylaşma suçu: Brezilyalı çizer Carlos Latuff’un Berkin Elvan ve Somalı madencilerle ilgili iki karikatürünü paylaşan avukat Efkan Bolaç hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla dava açıldı. Dava 2023 yılında devam ediyor.
Reichstag yangınını hatırlatma suçu: 2017 yılında sosyal medya üzerinden paylaştığı bir yazısı nedeniyle yargılanıp beraat eden Kürt siyasetçi, yazar ve aktivist Mahmut Alınak, istinaf mahkemesinin bozma kararı sonrası yeniden görülen davada “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla 1 yıl 2 ay hapse mahkum edildi. 15 Temmuz darbe girişiminin, Hitler’in “Reichstag Yangını”nı diktatörlüğününü perçinlemek için kullanması gibi iktidar tarafından fırsata dönüştürüldüğünü söylediği yazısı nedeniyle mahkum edilen Alınak, ceza onanırsa 11. kez cezaevine girecek.
Onur Yürüyüşüne katılma suçu: 2022 yılında; Boğaziçi Üniversitesi’nde Onur Yürüyüşü’nde polis tarafından darp edilerek gözaltına alınan 70 öğrenci hakkında, Eskişehir Onur Yürüyüşü’nde darp edilerek gözaltına alınan 8 kişi hakkında davalar açılırken bir önceki yıl İstanbul ve Eskişehir’deki Onur Yürüyüşleri’nde gözaltına alınan toplam 64 kişiye 5 ayrı dava açıldı. Davalardan üçü beraat ile sonuçlandı.
Savcının icraatlarını hatırlatma suçu: Osman Kavala’nın tutuklanmasını sağlayan savcının icraatlarını anımsatan avukat Aslı Kazan hakkında “hakaret” suçlamasıyla dava açıldı. Avukat yargılama sonucu beraat etti.
İhale haberi yapma suçu: Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan “Bilal Erdoğan’ın şanslı arkadaşı” ve “Arkadaş ihale zengini” başlıklı haberler nedeniyle “hakaret” ile suçlanan gazetenin yöneticileri Serkan Ozan, Olcay Büyüktaş Akça, Ozan Yurtoğlu ve muhabir Hazal Ocak ayrı ayrı 2 bin 180 TL para cezasına mahkum edildiler.
Raporun tamamına buradan ulaşabilir, video almanağı da buradan ya da aşağıdan izleyebilirsiniz.
(HA)
