"Dünyada idam cezalası ve infaz edilen idam sayısı: 2008-2021"
Uluslararası Af Örgütü, 2021'de Ölüm Cezaları ve İnfazlar raporunu yayınladı. Rapora göre, 2021'de 18 ülkede en az 579 infaz gerçekleştirildi. Bu, 2020 ile karşılaştırıldığında yüzde 20 artış demek.
Af Örgütü'nün raporu, İran'da 2017 yılında bu yana en yüksek infaz sayısının 2021'de kaydedildiğini; 2020'de en az 246 olan infaz sayısının 2021'de en az 314'e yükseldiğini ortaya koydu:
Bunun yanında, Suudi Arabistan da infaz sayısını iki katından fazla artırdı. Mart ayında tek bir günde 81 kişinin ölüm cezası infaz edildi.
Öte yandan, Uluslararası Af Örgütü, tüm dünyada kaydedilen infaz sayısının 2010'dan beri kaydedilen en düşük ikinci sayı olduğunu belirtti. En düşük rakam pandemi süreci olan 2020 yılına aitti.
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard konu hakkındaki açıklamasında "Hâlâ ölüm cezası uygulamayı sürdüren az sayıda ülkeyi uyarıyoruz: Devlet eliyle öldürmenin olmadığı bir dünya mümkün, erişilebilir ve bizler bunun için mücadele etmeyi sürdüreceğiz" dedi:
Hiç kimse ölüm cezasının gölgesinde bırakılmayıncaya kadar bu cezanın doğası gereği keyfi, ayrımcı ve zalimane niteliğini ifşa etmeye devam edeceğiz. En zalimane, insanlık dışı ve alçaltıcı cezanın tarih kitaplarında kalmasının zamanı çoktan geldi.
Rapordan öne çıkan diğer noktalar şu şekilde:
Bir yılda en az 2 bin 52 ölüm cezası
- Önceki yıl yargı süreçlerini geciktiren COVID-19 kısıtlamalarının adım adım kaldırılması sonucunda 56 ülkede hakimler en az 2 bin 52 ölüm cezası verdi. Bu, 2020'ye kıyasla yaklaşık yüzde 40'lık bir artışa tekabül ediyor.
- Bangladeş (en az 113'ten en az 181'e), Hindistan (en az 77'den 144'e) ve Pakistan (en az 49'dan en az 129'a) dahil bazı ülkelerde ölüm cezası sayısında sert artışlar kaydedildi.
- İran, belirli türde ve miktarda uyuşturucu bulundurma suçu için zorunlu ölüm cezası vermeyi sürdürdü. Uyuşturucuyla bağlantılı suçlar için uygulanan kayıtlı infaz sayısı 2021'de beş kattan fazla artarak 132'ye ulaştı. Bu sayı bir önceki yıl 23'tü. İnfaz edildiği bilinen kadınların sayısı dokuzdan 14'e yükselirken, İran yetkilileri, uluslararası hukuk yükümlülüklerine aykırı olarak, suç tarihinde 18 yaşından küçük olan üç kişinin ölüm cezasını uygulayarak çocuk haklarına yönelik korkunç saldırılarını da devam ettirdi.
- Suudi Arabistan'da infazlarda görülen artışın yanı sıra (2020'de 27'den 65'e), Somali'de (en az 11'den en az 21'e), Güney Sudan'da (en az 2'den en az 9'a) ve Yemen'de de (en az 5'ten en az 14'e) 2020 sayılarına kıyasla belirgin artışlar yaşandı. 2020'de infaz uygulamayan Belarus (en az 1), Japonya (3) ve Birleşik Arap Emirlikleri (en az 1) 2021'de uyguladı.
- Şu ülkelerde 2020'ye kıyasla ölüm cezalarında belirgin artışlar kaydedildi: Kongo Demokratik Cumhuriyeti (en az 20'den en az 81'e), Mısır (en az 264'ten en az 356'ya), Irak (en az 27'den en az 91'e), Myanmar (en az 1'den en az 86'ya), Vietnam (en az 54'ten en az 119'a) ve Yemen (en az 269'dan en az 298'e).
Bazı ülkelerdeki "sır perdesi"
Önceki yıllarda olduğu gibi, tüm dünyada kaydedilen toplam ölüm cezası ve infaz sayısı, Uluslararası Af Örgütü'nün, Çin'de ölüme mahkum edildiğini veya infaz edildiğini düşündüğü binlerce kişiyi ve Kuzey Kore ve Vietnam'da uygulandığı düşünülen yüksek sayıda infazı kapsamıyor. Bu üç ülkedeki gizliliğe dayalı resmi uygulamalar ve bilgiye sınırlı erişim, infazları doğru bir şekilde gözlemlemeyi imkansız kılıyor. Diğer çok sayıda ülkede de kayıtlı toplam sayılar, asgari olarak değerlendirilmelidir.
Agnès Callamard, "Çin, Kuzey Kore ve Vietnam ölüm cezası kullanımlarını sır perdesi ardında tutmayı sürdürdü ancak her zamanki gibi, elimizdeki sınırlı bilgi de büyük bir endişe kaynağıdır" ifadelerine yer verdi.
Devletin baskı aracı olarak ölüm cezası
"2021'de çok sayıda ülkede, ölüm cezası, azınlıklara ve protestoculara karşı devletin baskı aracı olarak kullanıldı. Bu ülkeler, ölüm cezasıyla ilgili olarak uluslararası insan hakları hukuku ve standartları çerçevesinde oluşturulan güvenceleri ve kısıtlamaları tamamen hiçe saydı.
"Ordunun sivillerin davalarını yargılama yetkisini ivedi yargılama yoluyla ve temyiz hakkı olmaksızın askeri mahkemelere devrettiği Myanmar'da, sıkıyönetim kapsamında ölüm cezasına başvurulması konusunda endişe verici bir artış kaydedildi. 90'a yakın kişi keyfi olarak ölüm cezasına mahkum edildi. Geniş kesimlerce, siyasi muhalifleri ve protestocuları hedef alan planlı bir politikanın parçası olduğu düşünülen bu yargılamaların birçoğu yargılanan kişilerin gıyabında gerçekleşti.
"Mısır yetkilileri, genellikle Olağanüstü Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nde adil olmayan yargılamaların ardından işkence ve toplu infazlar uygulamaya devam etti. İran'da ise ölüm cezası, 'Allah'a düşmanlık' gibi muğlak suçlamalarla etnik azınlıklara karşı orantısız şekilde kullanıldı. Kayıtlı infazların (61) en az yüzde 19'u, İran nüfusunun yaklaşık yüzde 5'ini oluşturan Beluci etnik azınlığa mensup kişilere uygulandı.
"Suudi Arabistan'ın oldukça kusurlu yargı sisteminin mağdurları arasında, şiddet içeren hükümet karşıtı protestolara katılmakla suçlanan Şii azınlığa mensup Suudi Arabistanlı genç Mustafa El Derviş de vardı. Derviş, işkence altında elde edilen 'itiraflara' dayanan ve hiçbir şekilde adil olmayan bir yargılamanın ardından 15 Haziran'da infaz edildi.
Olumlu işaretler
- Uluslararası Af Örgütü'nün kayıt tutmaya başladığı tarihten bu yana, ölüm cezası uyguladığı bilinen ülke sayısı art arda ikinci yılda en düşük seviyedeydi.
- Temmuz ayında, Sierra Leone'de tüm suçlar için ölüm cezasını kaldırmayı öngören yasa tasarısı parlamentoda oybirliğiyle kabul edildi, ancak henüz yürürlüğe girmedi.
- Aralık ayında, Kazakistan, tüm suçlar için ölüm cezasını kaldıran mevzuatı kabul etti. Yasa, Ocak 2022'de yürürlüğe girdi.
- Papua Yeni Gine hükümeti ölüm cezası konusunda ulusal bir müzakere süreci başlattı ve süreç, ölüm cezasını kaldıran yasa tasarısının Ocak 2022'de kabul edilmesiyle sonuçlandı. Yasa henüz yürürlüğe girmedi.
- Yıl sonunda, Malezya hükümeti, 2022'nin üçüncü çeyreğinde ölüm cezasına ilişkin yasal reformlar hazırlayacağını duyurdu.
- Orta Afrika Cumhuriyeti ve Gana'da milletvekilleri ölüm cezasını kaldırmak için hukuki süreci başlattı. Bu girişimler henüz sonuçlanmadı.
- ABD'de Virginia, ölüm cezasını kaldıran 23. eyalet ve ilk güney eyaleti oldu. Ohio, art arda üçüncü yılda tüm infazları erteledi veya durdurdu. Yeni ABD yönetimi Temmuz ayında federal infazlara ilişkin geçici bir erteleme getirdi. 2021, ABD'de 1988'den beri en düşük sayıda infazın kaydedildiği yıl oldu (11 infaz, 18 ölüm cezası).
- Gambiya, Kazakistan, Malezya, Rusya Federasyonu ve Tacikistan infazlara ilişkin resmi ertelemelere devam etti.
(SD)
