Dünyada 2014
Ortadoğu’da radikal İslamcı örgütler, Afrika’da Ebola, ABD’de polis saldırıları, Gazze’de İsrail bombardımanı, “selfie”… Dünya zor bir yıl geçirdi.
bianet, dünyanın 2014 gündemini derledi.
Selfie
Ellen DeGeneres’in Oscar töreninde çektiği “selfie” (özçekim olarak Türkçeye çevrildi) bir akım yarattı, tüm dünyaya yayıldı.
İş, sel, yıkım, bombardıman, madendeki iş cinayeti önünde selfie çekmeye dek vardı.
IŞİD
Dünyanın en çok konuşulan konularından biri, eski adıyla Irak Şam İslam Devleti (IŞİD), yeni adıyla İslam Devleti oldu.
Türkiye gündemine Kobane saldırılarıyla girse de örgütün oluşumu, ABD’nin Irak’ı işgal ettiği 2003’e dek uzanıyor.
IŞİD, Haziran ayının sonunda lideri El Bağdadi'yi halife ilan ederek kontrolü altındaki bölgelerde hilafet devleti kurduğunu duyurdu, “Tüm Müslümanları hilafet devletine biat etmeye çağırıyoruz” açıklamasını yaptı.
Serakaniye, Şengal, Musul gibi birçok bölge ve kentte egemenliğini ilan eden örgütün, Bağdat kapılarına dayandığı bile iddia edildi.
Örgütün bu “durdurulamaz” imajı, Kobane’ye saldırması ve ABD uçaklarının bombardımanıyla az da olsa “yıprandı.”
IŞİD sadece Suriye askerlerinin değil kaçırdığı gazetecilerin de başını kesti. Örgüt halen Ortadoğu’da gazeteciler için en büyük tehdit olmayı sürdürüyor.
2014’te sadece IŞİD değil, Boko Haram gibi birçok radikal İslamcı örgüt Ortadoğu ve Afrika’da etkinliğini artırdı.
Robin Williams
Sinema oyuncusu Robin Williams 11 Ağustos’ta ABD’deki evinde ölü bulundu. Williams’ın filmleri tekrar gösterildi, adına yazılar yazıldı ve yıl sonunda anladık ki Google’da da yılın en çok arananı olmuştu.
63 yaşındaki oyuncu o kadar seviliyordu ki, IŞİD üyesi ABD’li ve Avrupalıların tweet’leri örgüt içinde tartışma yarattı, IŞİD lideri tweet atmayı yasakladı.
Suriyeli mülteciler
Savaş üçüncü yılına girdi. Mart 2011'den bu yana ülkede 190 binden fazla kişi öldü. Suriye içindeki 10,8 milyon kişi acilen insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Bu insanların arasında 6,45 milyon ülke içinde yerinden edilmiş kişi de bulunuyor.
Dört milyon kadın, erkek ve çocuk, ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.
Suriye'ye sınırı olan ülkeler (Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır) mültecilerin yüzde 95'ine evsahipliği yapıyor. Ekim 2014 itibarıyla Lübnan'da 1,13 milyon, Ürdün’de 619 bin, Türkiye'de en az 1,6 milyon mülteci var.
Kobane
IŞİD Rojava’daki Kobane kantonuna saldırdı. Bu yılın başında özerklik ilan eden Kobane’de YPG ve YPJ, IŞİD’e karşı seferberlik ilan ettikleri 18 Mart’tan beri savaşıyor.
ABD uçakları da devreye girdi ve Kobane’ye saldıran IŞİD mevzilerine bombardıman düzenlediler.
Birleşmiş Milletler Suriye Temsilcisi Staffan de Mistura, IŞİD’in Kobane’yi alması halinde Türkiye’yi tehdit eder hale geleceğini açıkladı. Kobane direniyor.
Ebola
“Ebola Virüsü Hastalığı” (EVH) ya da eski adıyla “Ebola Kanamalı Ateşi.”
Ebola virüsü olarak adlandırılan bu virüs, ciddi ve öldürücü bir hastalık tablosuna yol açıyor.
İlk olarak 1976 yılında Sudan’da ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde salgına yol açan hastalık, salgının ortaya çıktığı bölgedeki Ebola Nehri’nin adıyla isimlendirilmiş. Hastalığın önce hayvanlardan insanlara bulaştığı daha sonra da insandan insana bulaşarak salgına yol açtığı biliniyor. Hastalık, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 15 Ekim raporuna göre yedi ülkede (Gine, Liberya, Nijerya, Senegal, Sierra Leone, İspanya ve ABD) 8 bin 997 vakaya ve 4 bin 493 ölüme yol açtı.
Ebola virüsünü tedavi etmek için görev yapan doktorlar ve hemşireler, Time Dergisi tarafından “yılın kişisi” seçildi.
Ferguson
ABD’nin Missouri eyaletinde St. Louis bölgesinde ağırlıklı olarak siyahların yaşadığı Ferguson’da 18 yaşındaki Michael Brown, 9 Ağustos’ta gündüz saatlerinde sokak ortasında bir polis tarafından vurularak öldürüldü.
ABD’de jüri, Michael Brown’u vuran polis Darren Wilson’ın yargılanmamasına karar verdi. Kararın ardından Ferguson’da başlayan protestolar New York da dahil büyük kentlere yayıldı. Polis bu eylemlere de şiddet kullanarak müdahale etti.
Gazze
İsrailli yerleşimciler 16 yaşındaki Naftali Frenkel ve Gilad Şaar ile 19 yaşındaki Eyal Yifraç kaybolduktan sonra Batı Şeria'nın El Halil kentinde ölü bulundu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Hamas’ın sorumlu olduğunu ve bedelini ödeyeceğini” söyledi.
İsrail Gazze’ye önce hava, ardından kara operasyonu düzenledi.
8 Temmuz’dan Hamas ile İsrail arasında süresiz ateşkes için anlaşmaya varılan 27 Ağustos’a kadar 2 bin 200 Filistinli hayatını kaybetti. Onbinlerce Filistinli evsiz kaldı.
İsyanlar
Ortadoğu ve Avrupa’daki halk ayaklanmalarının son adresi Hong Kong oldu. 79 gün süren “Şemsiye Devrimi”nin talebi, daha fazla demokrasiydi.
Arap isyanlarının ilk başladığı ülkelerden olan Mısır’da ise gösteriler halen sürüyor. Mısır’da 2014 yılı polis saldırısı ile başladı. 13 Müslüman Kardeşler üyesi öldürüldü. Ülke 2014’ü, 29 Kasım’da Hüsnü Mübarek’in beraatıyla kapattı. Seçmelerin katılmadığı seçimi ise Sisi kazandı.
Belçika hükümetinin kemer sıkma politikalarını protesto etmek amacıyla Brüksel'de 120 bine yakın kişi Kasım ayı başında alanlara çıktı.
Rio de Janeiro’da otobüs ücretlerine yapılan 10 sentlik zam sonrası, sağlık ve eğitim politikalarının da protesto edildiği eylemler düzenlendi. Eylemlere, dünyanın her yerinde olduğu gibi polis saldırdı.
Ukrayna
Ukrayna’da ayaklanmanın rengi bu kez “turuncu” değildi. İlk gününden silahların ortaya çıktığı Ukrayna’da Rusya’nın da işe karışmasıyla kriz iyice büyüdü. Örneğin daha ilk günlerde ırkçı bir grup, sendika binasını yaktı, 39 kişi öldü.
Ayrılıkçılar ve karşıtları arasında, uçak düşürmeler ve zaman zaman sıcak çatışmaların da yaşandığı bir “savaş” başladı.
Ayrılamayanlar
İskoçya’da 18 Eylül’de gerçekleştirilen bağımsızlık referandumunda “hayır” kararı çıktı.
32 seçim bölgesinden 2 milyon bin 926 hayır (yüzde 54,4) oyuna karşılık, 1 milyon 617 bin 989 evet oyu çıktı. Referanduma katılım oranı 1950’den bugüne Birleşik Kralık’ta yapılan seçimler arasında en yüksek orana ulaştı: Yüzde 84,5.
İspanya’da işler bu kadar “demokratik” yürümedi. İspanya hükümetinin tanımayacağını açıklamasına rağmen, Katalonya yine de sandıkları kurdu. “Korsan” referandumda yüzde 80,72 bağımsızlık yanlısı oy kullanıldı. (AS)
