Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) için Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden Prof. Dr. Gülay Toksöz'ün hazırladığı "Türkiye'de Kadın İstihdamı Durum Raporu", tüm dünyada kadın istihdamı artarken Türkiye'de düştüğünü gösteriyor.
Henüz taslak halindeki rapora göre 1995-2005 arasında iş gücüne dahil olmayan kadınların sayısı 276 bin kişi arttı. Şu an her dört kadından yalnızca biri çalışıyor ve çalışanların dörtte biri kadın.
Sosyoekonomik koşullar kadını dışarı itiyor
Prof. Toksöz raporda şu tespitleri yapıyor:
- Toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü nedeniyle kadın ev işleri ve çocuk bakımından sorumlu. Bu durum kadının iş gücü piyasasına çıkmasına engel. Kadınlara sunulan işlerin sınırlı olması, koşulların ağırlığı ve ücretlerin düşüklüğü çalışmayı kadınlar için cazip olmaktan çıkarıyor.
- Geçmişte kırsalda kadın istihdamı kente göre yüksekti. Azalan tarım istihdamı nedeniyle kadının iş gücüne katılımı hızla düşüyor. Erkekler bu dönemde sanayide artan istihdamı karşıladı. Türkiye’de istihdam yetersizliği sorunu esas olarak kadın istihdamının yetersizliği sorunu.
- Kızların okullaşma oranı erkeklerden düşük olsa da kentli kadın çalışanların eğitim düzeyi yüksek. Kırsalda, küçük aile işletmelerinde kadınlar eğitim düzeyinden bağımsız olarak istihdam ediliyor; bu da eğitime devam edememelerine yol açıyor. Kadının eğitim düzeyiyle iş gücüne katılma oranı birbirine paralel.
Enformel emek artıyor
- 1980 sonrasında ihracata dayalı büyüme istihdam yaratmadı. Sonuçta tarım dışına çıkarılan iş gücü enformel sektöre kaydı. 2006'da kayıt dışı istihdam oranı yüzde 48. Bu oran kadınlarda yüzde 66, erkeklerde yüzde 42.
- 2006'da işsizlik oranı yüzde 9,9 ve kadın-erkek arasında fark yok. Tarım dışı işsizlik kadınlarda erkeklere göre oldukça yüksek. Çalışmaya hazır olan ancak iş aramayanlarla bir işte çalışsa bile iş aramaya devam eden eksik istihdamdakiler de hesaba katılında kadın işsizliği yüzde 25'e çıkıyor.
- Eğitim durumuna göre işsizlik oranları değerlendirildiğinde, kadınlar açısından en yüksek işsizlik lise ve dengi okul mezunlarında.
Toksöz özetle şöyle diyor: "Kadın istihdamı kırda hızla geriliyor, kentteki artış bu gerilemeyi telafi etmiyor, özellikle genç kadın nüfus işsizlikten olumsuz etkileniyor, iş bulma umudunu yitirdiğinde işgücü dışına çıkıyor. Özellikle genç ve eğitimli kadın kitlesine istihdam fırsatlarının yaratılması için somut adımlar atılması aciliyet taşıyor."
Fiili eşitlik için politika
Çözüm hükümetin kadın-erkek eşitliğini gözeten kamu politikaları oluşturması. Hükümet bu açıdan zaten uluslararası sözleşmelerle yükümlülük altında.
"Geliştirilen ekonomik ve sosyal politikaların toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetebilmesi için kadın örgütlerinin katılımıyla düzenlenmesi, kadın istihdamını artırmak ve istihdamdakilerin durumunu iyileştirmenin politikanın ana bileşeni olması, kadınların üzerindeki hizmetlerin, erkeklerin de eşit şekilde üstlenmeleri gereken toplumsal bir sorumluluk olarak kabul edilmesi gerekli." (EÜ/TK)
