*Fotoğraf: Anadolu Ajansı
Depremin üzerinden geçen altı ayda depremin etkilediği pek çok yerde henüz yaralar sarılmamışken, Diyarbakır'da depremden kısa bir süre önce kurulan Kent Koruma ve Dayanışma Platformu pek çok sorunun hızlıca tespit edilip çözülebilmesini sağladı.
Aralarında TMMOB Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi'nin de yer aldığı 87 bileşenle 19 Aralık 2022 tarihinde kurulan platform, depremin ardından yürütülen çalışmalarda önemli bir rol oynadı.
bianet'e konuşan TMMOB Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi 2. Başkanı Berivan Güneş, kentte kayyım tarafından çözülmeyen sorunlara odaklanmak amacıyla kurulan platformun, depremin ilk saatlerinde toplanarak Koordinasyon Merkezi ve Kriz Masası kurduğunu anlattı.
TIKLAYIN - Dosya: 6 Şubat 6 Ay
Etkin koordinasyon
Berivan Güneş'in anlatımına göre platform, depremden etkilenen insanların barınma ve yemek sorununu çözmek, AFAD yetkililerine gereken ekipmanları temin etmek, iş makinelerini getirmek ve teknik ekiple kentte acil toplanma alanları belirlemek gibi faaliyetler yürüttü.
Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu'nun çabalarıyla kentin birçok noktasında 117 toplanma ve konaklama yeri ayarlandı, depremden etkilenen yurttaşlar buralara yerleştirildi. Toplanma merkezlerinde günde 72 bin kişi ağırlanırken yurttaşlara üç öğün yemek ve gıda desteğinde bulunuldu.
Platformun sağladığı bir avantaj da gönüllülerin Diyarbakır'daki çalışmaları belli bir düzeye getirdikten sonra çevre illerdeki çalışmalara destek amacıyla gidebilmesi oldu. Aynı zamanda platformun da bileşeni olan TMMOB'ye bağlı meslek odaları Adıyaman ile Maraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerine ekipler görevlendirdi.
  |
| Platformun hazırladığı 6 Şubat Depremi Kriz Merkezi Raporu'ndan: "Depremin ilk saatleri ve kriz masasının kurulması" |
Hasar tespit çalışmaları
Güneş'in verdiği bilgilere göre, 6 Şubat depremleri Diyarbakır'ın Yenişehir ve Bağlar ilçelerinde yıkıma neden oldu. Diyarbakır kent merkezinde 1'i boş olmak üzere 7 bina yıkılırken ilçe ve köyler dahil edildiğinde yıkılan yapı sayısı 175 olarak kayda geçti.
Deprem sürecinde saha çalışmasının TMMOB ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından ortak yürütüldüğünü ifade eden Güneş, yapılan hasar tespit çalışmalarının sonucu hakkında da bilgi verdi. Buna göre; Diyarbakır'da 26 binanın yıkıldığı, 64 binanın acil yıkılması gerektiği, 4 bin 612 binanın ağır hasarlı, 3 bin 428 binanın orta hasarlı olduğu tespit edildi.
Berivan Güneş ayrıca, yıkılan ve ağır hasarlı binalarla ilgili yapılması gerekenlerin ilk etapta güvenlik önlemlerinin alınması ve barınma sorununun çözülmesi olduğunu ve bu çalışmaların Diyarbakır'da yapıldığını söyledi.
 |
| Berivan Güneş |
Kayyım, meslek odalarını dinlemedi
Güneş'e göre platform ihtiyaçlara çözüm üretirken "kentteki en büyük sorun kaynağı" Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi kayyımı oldu.
Kayyımın, meslek odalarının tüm uyarılarına ve suç duyurusuna rağmen depremzedeler için Dicle Nehri yatağına çadır kent kurduğunu belirten Güneş, "Çok geçmeden tam da meslek odalarının uyardığı gibi, mevsimsel şartlara uygun olmayan çadır kentte sel yaşandı ve bu çadır kenti kaldırmak zorunda kaldılar" dedi.
Fahiş fiyatlar denetlenmedi
Diyarbakır'da depremin ardından yaşanan bir diğer sorun da acil ihtiyaçlar için talep edilen fahiş fiyatlara karşı yasal düzenleme yetersizliği ve denetimsizlik oldu.
Güneş, krizi fırsata çevirmek isteyenlerin konut satış ve kira fiyatları, nakliye ve ev boşaltma ücretleri, gıda ve barınma ihtiyaçları gibi acil ihtiyaçlar için fahiş fiyatlar istediğini, yasal düzenleme yetersizliği ve denetimsizlik sonucu halka ikinci bir mağduriyet yaşatıldığını anlattı.
Şehir Plancıları Odası'nın deprem sonrasında sosyal konut, insan, doğa, altyapı, bölgesel kalkınma ve kentsel dönüşüm başlıklarında neyin nasıl yapıldığı ve nasıl yapılması gerektiğine dair bilgilendirme toplantıları yaptığını belirten Güneş, devletin vaatlerinin yeni konutlara sıkıştığını ve kendilerinin ele aldığı başlıkları gündeme getirmediğini, meslek odalarını da bu süreçlerin dışında tuttuğunu ifade etti.
Güneş, aradan geçen altı aya rağmen altyapı, kentsel dönüşüm ve yeni yerleşim alanları gibi konularda süreçlerin nasıl işletildiğine dair bilgi alamadıklarını dile getirdi.
Plansız yapılaşmaya karşı önlem alınmalı
Depremde kırsaldaki birçok yapının yıkıldığını hatırlatan Güneş, bu bölgelerde yapılacak plansız, ruhsatsız yapılaşmaya karşı önlem alınması, denetim dışı ve teknik yeterlilikten yoksun üretilecek barınma alanlarına müsaade edilmemesi gerektiğini vurguladı.
Güneş, önerileri dikkate alınmazsa yeni yerleşim alanlarının kurulmasının, tarım alanlarında parçalanmanın ve alt yapı ihtiyaçlarının gündeme geleceğini, bu nedenle de planlı strateji ve çok yönlü bir değerlendirme ile uzun vadeli kararlar alınması gerektiğini söyledi.
6 Şubat depremlerinde yaşanan sorunların tekrarlanmaması için uyarılarda bulunan Berivan Güneş, şunları sıraladı:
- Güvenli acil toplanma alanlarının yetersizliğine karşı ciddi çalışmaların yapılmalı,
- Belediyelerin bünyesindeki teknik personel eksikliği giderilmeli,
- Zemin etütlerinin birebir denetlenmeli ve sonuç raporlarının gerçek veriler üzerinden hazırlanmalı,
- Kentsel dönüşümde halk odaklı ve yerinde dönüşüme öncelik verilmeli,
- Taşınacak yerleşim yerlerinin var olan yerlerden çok uzak olmayan uygun zeminli yerlere yapılmalı,
- Depremden etkilenen yerlerde demografi korunmalı,
- Arama-kurtarma ve enkaz kaldırma çalışmalarında asbest tehlikesi dikkate alınmalı.
(DA/VC)
