Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR)Başkanlık ve Parlamenter Rejimlerde İşçi Hakları ve İnsani Gelişme Raporunu yayınladı.
Başkanlık, “İşçiye Zararlıdır” üst başlığını taşıyan rapor, başkanlık, yarı başkanlık ve parlamenter rejimlerde işçi hakları ve insani gelişme açısından eğilimleri ortaya konuyor.
Raporda hangi siyasal rejimin işçi hakları ve insani gelişme açısından daha üstün olduğu karşılaştırmalı olarak ele alınıyor.
DİSK-AR raporu hazırlarken Uluslararası Sendikal Konfederasyonu (ITUC) Küresel Sendikal Hak İhlalleri, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) İstatiski Veri Tabanı ve İnsani Gelişim Endeksi’nden (HDI) verilerini kullandı.
Bulgular parlamenter rejimden yana
Rapora göre başkanlık rejimine sahip ülkelerde temel işçi hakları ve sendikal haklar daha yoğun biçimde ihlal ediliyor.
* Sendikal hakların en güvencede olduğu ülkelerin yüzde 84'ü parlamenter rejime sahip ülkeler.
* Sendikal hakların en ağır biçimde ihlal edildiği ülkelerin yüzde 71'i başkanlık ve yarı başkanlık rejimine sahip.
* Başkanlık rejiminde sendikalaşma ve toplu sözleşme kapsamı parlamenter rejime göre çok daha düşük.
* Parlamenter rejimlerde ortalama sendikalaşma oranı yüzde 29 iken, başkanlık rejimlerinde yüzde 12 düzeyinde.
* Parlamenter rejimlerde toplu sözleşme kapsamı yüzde 48 iken, başkanlık rejimlerinde yüzde 27.
* Başkanlık rejimlerinde ortalama çalışma süresi 42,5 saat iken, parlamenter rejimlerde 37,6 saat.
* Başkanlık rejimlerinde 100 bin işçide iş cinayeti oranı yüzde 5,2 iken, parlamenter rejimlerde bu oran 2,4'e düşüyor.
* Başkanlık rejimlerinin insani gelişme karnesi zayıf. Çok yüksek insani gelişme grubundaki ülkelerin yüzde 82'si parlamenter rejime sahip.
* Düşük insani gelişme grubundaki ülkelerin yüzde 88'inde başkanlık ve yarı başkanlık rejimi var.
* Başkanlık rejimlerinde ortalama ömür daha kısa. Parlamenter rejimlerde doğuşta ortalama ömür beklentisi 76 iken, başkanlık rejimlerinde 67.
* Başkanlık rejimleri gelir dağılımı açısından daha eşitsiz: Başkanlık rejimlerinde en yoksul yüzde 20 ile en zengin yüzde 20 arasındaki fark 10 kat iken, parlamenter rejimlerde bu fark 6,7 kata düşüyor.
* Başkanlık rejimleri toplumsal cinsiyet açısından da daha eşitsiz. Başkanlık rejimlerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksi iki kat daha yüksek.
Sonuç olarak
Raporun sonuç bölümünde şöylö deniyor:
"İşçi hakları, sendikal haklar ve insani gelişme açısından başkanlık ve parlamenter rejimleri karşılaştırdığımızda parlamenter rejimlerin açık bir üstünlüğe sahip olduğu görülmektedir. Başkanlık rejimleri net bir biçimde işçi hakları, sendikal haklar ve insani gelişme açısından parlamenter rejimlerin gerisinde kalmaktadır.
"Bu kadar tesadüf olamaz! Başkanlık rejiminde sendikal haklar daha çok ihlal edilirken, sendikalaşma oranları ve toplu pazarlık düzeyi çok daha düşük seyrederken, çalışma saatleri daha uzun ve işçi ölümleri daha yüksektir. Başkanlık rejimlerinde gelir eşitsizliği daha yüksek insani gelişme ise daha düşüktür. Bütün bunlar tesadüf olamaz." (NÖ/HK)
