27 Mayıs’ta başlayan Gezi Direnişi’nde gazeteciler ve medya çalışanları polisin hedefindeydi. Polis ve polis olduğu düşünülen sivil giyimli kişiler 30 Haziran’a kadar altısı uluslararası basından en az 105 haberciyi darp etti, sıktığı tazyikli/kimyasal su, biber gazı ve boyalı/plastik mermilerle yaraladı; beşi uluslararası basından en az 28 haberciyi gözaltına aldı, üçünü tutukladı. İki gazeteci hâlâ cezaevinde.
Gezi Direnişi boyunca hükümet medyayı sık sık hedef gösterdi, yaygın medya sansürcü, yanlı tutum sergiledi. Bu süreçte Gezi Direnişi ile ilgili tutumları çalıştıkları yayın kuruluşlarının direnişe yaklaşımlarıyla çelişen en az 12 gazeteci, bir programcı istifa etti, üç gazeteci işte atıldı; editoryal bağımsızlık ve okurun haber alma hakkı zedelendi.
24 Temmuz Basın Özgürlüğü Günü ve ilk sansürsüz gazetelerin yayımlanmasının 105. yılına Türkiye mahpus 66 gazeteci ve 27 dağıtımcı ile girdi.
Gazetecilerin 63’ü ve dağıtımcıların tamamı Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında 'örgüt' bağlantılı olarak hapiste bulunuyor. 66 gazeteciden 37’si, 27 dağıtımcıdan 26’sı Kürt medyasından.
Nisan-Haziran 2013 döneminde beşi gazeteci 13 kişi hakkında mahkemeler TCK'nın "terör"le ilgili maddelerinden ve TMK'dan 67 yıl, 1.5 ay 22 gün hapis ve 99 bin 960 TL para cezası verdi.
Geçen yıl aynı dönemde 95 gazeteci ve 35 dağıtımcı hapisteydi ve mahkemeler altısı gazeteci, 24 kişiye 91 yıl 9 ay 18 gün hapis ve 40 bin TL para cezası vermişti.
Medya Gözlem’den başlıklar
BİA Medya Gözlem raporunda 'öldürülen gazeteciler', 'hapisteki gazeteciler', 'saldırı, tehdit ve engellemeler', 'soruşturmalar, açılan-süren davalar, kararlar', 'TCK 285-288', 'hakaret, kişilik hakları ve tazminat davaları', ''yasaklamalar, kapatmalar, toplatmalar', 'AİHM', 'RTÜK' ve Gezi Direnişi bölümleri yer alıyor.
29 Nisan’da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 4. Yargı Paketi olarak bilinen, “İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”u ve “Hukuk Usulü Mahkemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”u onayladı.
Yeni paket ile “terör örgütünün propagandasını yapan, örgütlerin bildiri veya açıklamalarını basanlara veya yayınlayanlara” ceza verilmesinde, "cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren, öven ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden" şartı getirilmesi öngörüldü.
Hapis Gazeteciler
Nisan-Haziran 2013 boyunca gazeteciler hakkında TCK ile TMK birlikte uygulanmak suretiyle soruşturmalar ve tutuklamalar sürdü. Yargılamalarda gazeteci ve dağıtımcı / medya çalışanlarına yönelik gazetecilik yoluyla "silahlı örgüt üyesi olmak", "örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" ve / veya "örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek, "örgüt kurmak, sevk ve idare etmek" suçlamaları devam etti.
66 gazeteci ve 27 dağıtımcı Temmuz ayına cezaevinde girdi. Gazetecilerin 63’ü ve dağıtımcıların tamamı Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında 'örgüt' bağlantılı olarak hapiste bulunuyor. Geçen yıl aynı dönemde 95 gazeteci ve 35 dağıtımcı Temmuz ayına hapiste girmişti.
66 gazeteciden de 37’si 'Kürdistan Topluluklar Birliği-Türkiye' (KCK), 'PKK' ve 'DYG'; 12’si 'Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi' (DHKP-C); altısı 'Ergenekon'; dördü 'Marksist Leninist Komünist Partisi' (MLKP); biri OdaTV, biri 'Direniş Hareketi', biri ise İBDA-C davalarından hapiste. Bir gazetecinin örgütü bilinmiyor. İki gazeteci Gezi Direnişi operasyonları ile bir gazeteci de “casusluk” iddiasıyla hapiste.
66 gazeteciden 18’i hükümlü, 34’ünün yargılanması sürüyor. 14’ü ise 30 Haziran tarihi itibarıyla henüz iddianameleri açıklanmadığı için, ne tür iddialarla tutulduklarını net olarak bilmeden ilk duruşma gününü bekliyor.
Saldırı, tehdit, engellemeler
Nisan-Haziran 2013 döneminde gazetecilere ve medya çalışanlarına yönelik en az 16 fiili, sözlü, sosyal medya üzerinden yazılı saldırı, engelleme ve tehdit yaşandı. Çeşitli kurumlarca üç konser, iki konferans engellendi.
Geçen yıl aynı dönemde 14 fiili, sözlü, sosyal medya üzerinden yazılı saldırı, engelleme ve tehdit yaşanmıştı.
Soruşturmalar, açılan-süren davalar, kararlar
Nisan-Haziran 2013 döneminde beşi gazeteci 13 kişi hakkında mahkemeler TCK'nın "terör"le ilgili maddelerinden ve TMK'dan 67 yıl, 1.5 ay 22 gün hapis ve 16 bin 500 TL para cezası verdi.
Geçen yıl aynı dönemde mahkemeler altısı gazeteci, 24 kişiye 91 yıl 9 ay 18 gün hapis ve 40 bin TL para cezası vermişti.
Kürt politikacıların davaları
Çeşitli savcılıklarca Barış ve Demokrasi Partisi'nin (BDP) milletvekilleri ve bağımsız vekiller hakkında Nisan-Haziran 2013’te toplam 13 fezleke düzenlendi. Geçen yıl aynı dönemde 29 milletvekilinden 25'i hakkında üç ayda toplam 61 fezleke düzenlenmişti.
“Hakaret”ten
Nisan-Haziran 2013’te mahkemeler ikisi gazeteci üç kişi hakkında 1 yıl 2 ay hapis ve 13 bin 500 TL para cezası verdi. Geçen yıl aynı dönemde mahkemeler üçü gazeteci beş kişi hakkında hakaret ve kişilik haklarına saldırı gerekçesiyle 90 gün hapis ve 44 bin 100 TL para cezası vermişti.
Kapatmalar, toplatmalar
Nisan-Haziran 2013’te bir reklam, bir reklam panosu, bir film, bir şiir, bir kanal logosu, iki program sansürlendi. Reyhanlı Sulh Ceza Mahkemesi Reyhanlı'daki patlamayla ilgili yazılı, görsel ve internet ortamındaki haberlere yayın yasağı getirdi.
Geçen yıl aynı dönemde bir kitap müstehcen olduğu iddiasıyla MEB'in "100 Temel Eser" listesinden çıkarıldı. Aynı gerekçeyle bir şarkı yasaklandı, bir çizgi roman sansürlendi, bir dergi de yayınevine iade edildi. TKP'nin 1 Mayıs afişi ise hakaret içerdiği iddiasıyla yasaklandı. Haftalık Demokratik Vatan gazetesi örgüt propagandası yaptığı gerekçesiyle 1 ay kapatıldı.
AİHM
2013’ün ikinci çeyreğinde Türkiye’yi iki gazeteciye “uzun tutukluluk yasağı”nın ihlal edildiği gerekçesiyle 29. 223 TL ödemeye mahkum etti. 2012'nin ikinci çeyrek döneminde bir gazeteci "işkence yasağı" ve "özgürlük ve güvenlik hakkı"nın ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurmuştu.
RTÜK
RTÜK, Nisan-Haziran 2013 döneminde TV kuruluşlarına 177 uyarı, 399 para cezası; radyo kuruluşlarına 33 uyarı, 26 para cezası verdi. Yurtdışından yayın yapan 21 kanalın 29/3. maddeden * (Platform işletmecileri ve yayın hizmeti iletimi yapan altyapı işletmecileri ile ilgili madde) yayınlarının durdurulmasına karar verildi.
Geçen yıl aynı dönemde TV kuruluşlarına 96 uyarı ve 68 para cezası, radyolara ise 18 uyarı ve iki para cezası vermişti.
