UNICEF’in öncülüğünde 12 üniversitenin katkısıyla düzenlenen Dijital Gelecekte Çocuk Haklarının Kurumsallaştırılması Uluslararası Konferansı İstanbul’da gerçekleşti.
Konferansta çocuklar ve gençlerin dijital dünyaya katılımı ve medya ilişkisi ele alındı.
Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kabulünün 25. yıldönümüne denk gelen etkinliklerin bir parçası olan konferansta çocuklar ve ailelerin karşı karşıya oldukları yeni sorunlara dikkat çekmeyi ve bu alanda yapılan girişimlerden haberdar olmayı amaçlıyordu.
İnternete eşitsiz erişim, çevrimiçi güvenlik ve gizlilik gibi başlıklara yer verilen konferansta yeni medyanın oluşturduğu risklerle beraber yarattığı olanaklar ve dijital okuryazarlık da ele alındı.
Dijital araçların çocuk haklarını olumlu ve olumsuz şekillerde nasıl etkilediği ve çocuk hakları açısından nasıl değerlendirilebileceği tartışıldı.
Olanaklar, avantajlar
Konferansta konuşan UNICEF’ten Paloma Escudero internet kullanımının gençler ve çocuklar arasında ne derece yaygınlaştığını anlatırken cep telefonu gibi dijital araçların daha da yaygın olduğunu anlattı. 30 yıl önce yüzde 8 olan internet kullanım oranının bugün yüzde 40’a çıktığını; eskiden yüzde 16 olarak tespit edilmiş cep telefonu kullanımının ise bugün yüzde 96’ya çıktığını belirtti.
Bu durumda dijital çağın olanaklarının nasıl avantaja çevrileceğini sordu, çocuk hakları için mücadele edenlerin bu durumdan nasıl faydalandığını anlattı. Birçok veriyi elde etmek için en hızlı yollardan biri haline geldiğini vurguladı.
Katılımın önemi
İnternetin çocukların katılımı için faydalı olabileceğini, çeşitli riskleri olabileceğini, ancak risk ile zararın aynı anlama gelmediğini söyledi.
Escudero’nun verdiği bilgiye göre, çocuk ve gençler artık dijital araçların yazılımında da rol oynuyor.
“Brezilya’da 11 yaşında bir çocuk yerel bir gazete çıkarmaya başladı. Kısa süre sonra küresel medyanın ilgisini çekti, çünkü polis olaylarını anlatıyordu. Bugün 150 milyon takipçiye sahip.
“Hindistan’da bir genç görme engellilerin şekilleri seslendirerek anlayabilmesine olanak sağlayan bir yazılım geliştirdi.”
Konferansta internete erişimi olmayan milyonlarca çocuk olduğuna da dikkat çekildi. İnternet erişiminin onlar için de yaygınlaştırılmasının önemi vurgulandı.
Gazetecinin sorumluluğu
UNICEF Afganistan’dan bir katılımcı Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Malala Yusufzay’ın internette Urdu dilinde BBC’ye yazdığı yazılar nedeniyle ölümden döndüğünü hatırlatarak sanal dünyanın fiziksel sonuçlarına dikkat çekti.
Afganistan’da çalışan bir BBC’ye bağlı bir gazetecinin yaşamını yitiren bir çocuğun fotoğrafını twitter’da nasıl paylaştığını ve bunu daha sonra ajansın değil kendi hesabından yaptığını söyleyerek savunduğunu söyledi.
Bu noktadan başlayan tartışmada dijital kanalların sorumlu kullanımı konusunda duyarlı olmak ve eğitim vermek gerektiği, etkin politikalar yürütmek gerektiği ifade edildi.
Ahlaki ilkeler
Dijital çağda gazetecilerin haklarından da söz edilirken “bazı ahlaki kurallar ve ilkeler” olduğuna değinildi. Çocukların onur kırıcı bir şekilde medyada yer almasının kabul edilemeyeceğinin altı çizildi.
“İnternete duvar öremeyiz ama ahlaki kuralları yerleştirmeliyiz.”
Hükümetler
UNICEF’in tartışılan konularla ilgili yol haritasını üzerine de yapılması gerekenlerin üç başlıkta toplanabileceğinden bahsedildi: “Çok güçlü bir ses getirmeliyiz. Gündemi şekillendirerek çocuklarla ilgili sorunları görünür kılmalıyız. Dijital dünyada, yeni medyada itici olmamalıyız.”
Ayrıca “online zorbalık ve saldırıların” birçok ülkede cezasız kaldığı, bunlar için önlem alınmadığından hareketle bu konuda hükümetlerin yönlendirilmesi için de çalışılması gerektiği anlatıldı.
Şirketlerle işbirliği
Tacikistan’dan gelen katılımcıların teknoloji üreticisi büyük şirketlerle işbirliği olanakları vurgusu da aynı şekilde üzerinde durulmaya değer bulundu.
Cep telefonu şirketleriyle yapılan işbirliği dile getirildi ve küresel ölçekte dijital araçların sorumlu kullanımıyla ilgili birlikte çalışma olanaklarının değer taşıdığı söylendi.
Bağımsız gazetecilik
Katılımcılar arasından gelen UNICEF’in bağımsız gazeteciliği desteklemesi yönündeki öneri ve UNICEF yetkililerinin onaylayan karşılığı da konferanstaki önemli katkılar arasındaydı.
Konferansa katılan farklı ülkelerden katılımcıların katkılarından öne çıkanlar şöyle:
* Dijital hedefler çocukların gelişimini izlemek için de kullanılabilir.
* Çocukların dijital ortama katılımının sağlayabilecekleri olanaklardan faydalanılmalı.
* İnternetin sağladığı fırsatları değerlendirirken dışlanmış, erişimi olmayan gruplara da odaklanmak gerek.
* Yapılacaklar planlanırken bölgesel perspektiflerin önemi göz ardı edilmemeli.
* İnternetteki uyuşturucu ya da IŞİD gibi radikal grupların siteleri ve benzeri “karanlık noktalar” internetten kaynaklamıyor. İnternet olmasa da onların varlıkları değişmiyor.
* Dijital çağda farkındalık geliştirirken çocuklarla yetişkinleri biraraya getirmek önemli olabilir. (YY)
