Görsel: DİB
Demokrasi İçin Birlik (DİB) Platformu, “Temel gelir güvencesi” talebini gündeme getirdi.
DİB, “Temel gelir güvencesi”nin içinde bulunduğumuz salgın ve ekonomik kriz döneminde artan işsizliğe karşı değerlendirilmesinin, minimum refah seviyesinin altında yaşayanlar için yararlı olacağına dikkat çekti.
“Refah seviyesini eşitleme yolunda bir çözüm” olarak ifade edilen “Temel gelir güvencesi”nin, ekonomik kriz ve salgın koşullarında demokrasi güçlerinin ortaklaşabileceği bir hedef olduğunu ifade eden DİB, bu hedefin yaygın bir toplumsal talep haline gelmesi için emek ve demokrasi güçlerinin ortak sürdüreceği güçlü bir siyasi kampanyaya ihtiyaç olduğunu vurguladı.
DİB’den yapılan yazılı açıklamada “İşsizlik, yoksulluk, güvencesizlik gibi temel ve yakıcı sorunlara dayanan, halkın yalnızca katılımcısı değil bizzat kurucusu olduğu bir seçeneğin yaratabileceğine inanıyoruz” denilirken “Temel gelir güvencesi” ile ilgili şu bilgilere yer verildi:
Temel gelir güvencesi nedir?
- Toplumsal zenginliğin daha adil bir şekilde yeniden bölüşülmesi için araçtır. Salgın ve ekonomik krizin yarattığı olağanüstü işsizlik koşullarında, ücret karşılığı çalışmayı gelir elde etmenin tek yolu olmaktan çıkaracak, herkesin gelire ulaşma hakkını güvence altına alan bir uygulamadır.
Temel gelir güvencesine neden ihtiyaç var?
- Sürekli can kayıplarına yol açarak yayılan salgının önlenmesi için bilim insanlarının önerisi tüm ülkede üretimin temel hizmetler dışında durdurulması ve en azından 14 gün tam kapanma.
- Bu koşullarda temel gelir güvencesinin gecikmeden hayata geçirilmesi gerekiyor. İstihdam olanakları daraldı, işsizlik kalıcılaştı ve yüksek boyutlara ulaştı.
- Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi istihdam odaklı. İstihdamın yüzde 40’lara düştüğü koşullarda toplumun büyük çoğunluğu sosyal güvenceden yoksun. İşsizlik sigortası, genel sağlık sigortası gibi güvencelerden yararlanamayan milyonlarca kişi var.
- Kayıt dışı çalışan ezici çoğunluk her türlü gelirden yoksun. İşçiler günde 39 lira tutarındaki kısa çalışma ödeneğiyle ve işsizlik yardımıyla açlık koşullarına mahkum edildi.
- Asgari ücret yoksulluk sınırının altında. Gelir ve servet eşitsizliği büyük bir toplumsal sorun. En zenginler durmadan daha zenginleşirken yoksullar daha da yoksullaşıyor.
- AKP’nin iktidara geldiği 2002’den bu yana en zengin yüzde 10’luk kesim, toplam servetten aldığı payı yüzde 81.2’ye çıkardı. Geriye kalan yüzde 90’lık nüfusun payı yüzde 18.8’e düştü. Türkiye’de nüfusun yüzde 34’ü sosyal yardımlardan yararlanıyor.
- Temel gelir güvencesinin bir hak olarak tanımlanması, yoksul olarak damgalanmayı ortadan kaldıracak, iktidarın sosyal yardımlar üzerinden kurduğu bağımlılık ilişkisine son verecek.
- İş cinayetlerinin çok yaşandığı bir ülkede temel gelir, hayat kurtarır. İşsizlik yüzünden hayati tehlike içeren ve kötü nitelikli işleri kabul etmekte olan işçilerin sayısı azalır.
- Temel gelir güvencesi, bir grev sandığı işlevi görerek sendikalaşma mücadelesi ve ücret pazarlıklarında işçilerin hayır diyebilme koşullarını geliştirir.
- Temel gelir güvencesi, istihdam dışına itilen, ev işlerine çocuk ve yaşlı bakımına mahkum edilen ve ev içi şiddete karşı korunmasız kalan kadınlara hayati bir destek sağlar. Özellikle salgında işlerini kaybeden ve bağımsız bir gelire sahip olmayan kadınlar ev içi şiddete açık hale geliyor.
- Sanayide ve birçok sektörde robot ya da makine kullanılması sonucu sunulan iş azaldı. Otomasyonun canlı emeğin yerine geçtiği koşullarda hayatta kalmanın tek yolunun çalışmaktan geçmesi insanlık dışı.
- Büyümeye dayalı ekonomilerin istihdam yaratabilmesi kullanılacak doğal kaynaklar tükendi. Büyümeye odaklı ekonomiler, içinde yaşadığımız dünyayı yok ediyor. Ekolojik kriz, sürekli yüksek büyüme oranlarıyla iş alanı yaratılmasını sınırlandırıyor. Bu koşullarda yeni istihdam olanakları yaratmak imkansızlaştı.
- Büyüme hızının doğanın kendisini yeniden üretebileceği oranlarda tutulabilmesi ancak temel gelir güvencesi gibi düzenleme ile mümkün olabilir.
Temel gelir kimler için?
- Ülkede yaşayan herkes için önerilen uygulama, kademeli olarak minimum refah seviyesi altında yaşayanlardan başlayacak.
Temel gelir güvencesinin kaynağı nedir?
- Özellikle salgın koşullarında insanların beslenme, barınma, ısınma gibi en temel ihtiyaçlarını karşılamak devletin görevidir.
- Eğer zenginleri daha zenginleştirmek değil, toplumsal zenginliği adil olarak bölüşmek açlığı ve yoksulluğu önlemek hedeflenirse, ülkemizin temel gelir güvencesi için kullanacağı kaynak vardır. Bütün mesele kaynakların nasıl kullanılacağına karar vermektir.
- Kamu Özel İşbirlikleri’nin (KÖİ) iptal edilmesiyle edinilecek gelir, KÖİ sözleşmeleri sonrasında yandaş beş kardeşlere sağlanan gelir güvencesinin ekonomik, ahlaki ve sosyal maliyeti tüm topluma sağlanacak temel gelir güvencesinden çok daha yüksek.
- Sosyal yardım fonları, İktidar tarafından hak değil, sadaka olarak verilen sosyal yardımlar.
- Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2021 bütçesinden 81.2 milyar lira ödenek sosyal yardımlara ayrılıyor. Bu bakanlık bütçesinin önemli bir bölümünü kapsıyor.
- Sosyal yardımlar, hak temelli değil, yoksulluğu kalıcılaştırıyor, ayrımcılığı artırıyor, kadınları, evde bakım hizmetlerine mahkûm etmek üzere organize ediliyor.
TIKLAYIN - Emek ve demokrasi örgütlerinden ‘temel gelir güvencesi’ çağrısı
(EKN)
