Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) "Yargıda Algı ve Zihniyet Kalıpları" raporunun ortaya koyduğu sonuçlar çarpıcı:
Devlete karşı ilenmiş suçlar ile devlet görevlilerin işlediği suçlarda Yargının tavrı farklılaşıyor. 301. madde ve Türklük kavramına ilişkin, "madde tamamen kalkmalı" diyenlerin oranı yüzde 16 "madde değiştirilmemeli" diyenlerin oranıysa yüzde 24. Görüşmecilerin yarısından fazlası yeni bir anayasaya ihtiyaç duyulduğunu düşünüyor
"Devlete karşı ve devletin işlediği suçlara yargı farklı bakıyor"
Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi'nden Mithat Sancar ile Eylem Ümit'in yaptığı araştırmada 51 hakim ve savcıya devlete karşı işlenmiş suçlar ile devlet görevlileri tarafından işlenmiş suçlara yargının yaklaşımında bir farklılaşma olduğu eleştirileri hatırlatılıp, "sizce yargıda böyle bir eğilimden söz edilebilir mi" sorusuna yüzde 45 oranla "Evet, maalesef var" cevabı gelirken, yüzde 24 oranla da "Evet, olması da lazım" cevabı gelmiş.
"Yani şimdi tabi hep denir ya yargı bağımsızdır. Ama bence yargı bağımsız değil. Şöyle bağımsız değil: Şimdi siz İstanbul'a gelmişsiniz, bir düzeninizi kurmuşsunuz, çocuklarınız okulda okuyor ve siz lojmanda oturuyorsunuz, yani ister istemez bu her dönemde olmuştur. Yani siyasi iktidarın görüşleri doğrultusunda karalar verilmişti, yani sadece alt dereceli mahkemede değil Yargıtay'da da maalesef bir şeyler olmuştur."
Bir görüşmeci, yargıda var olduğunu düşündüğü eğilimin yarattığı sıkıntıları ve bundan hâkim ve savcıların nasıl kaçınması gerektiğini şu şekilde anlatıyor:"Bunu taşrada fazla görebilirim, ama büyük merkezlerde özellikle birinci derecelerde de izlenim hissediyoruz... Yani bu devlete karşı yapılmış, buna mutlaka fazla ceza ver, mümkün oldukça daha büyük ceza verelim eğiliminden ziyade, onun suçu ne olur karşılığı budur. Yargının herkese eşit şekilde davranması lâzım. Benim hukuk anlayışım bu. Ama gerçekten de, Türkiye'de adalet tam yerine oturmamış, ben öyle düşünüyorum. Ve bu son beş yıllık tutuklama eğilimi vardı, burada çok net anlaşılabiliyor. Yani öyle bir durum var, gerçekten de var."
301 için "kaldırılmalı" diyenlerin sayısı az
Yargı bağımsızlığına ilişkin Türkiye'deki düzenlemeler ve uygulamaları hakkında hakim ve savcıların yüzde 82'si bu düzenleme ve uygulamaların kendilerine yeterli güvenceyi sağlamadığını düşünüyor.
301. madde ve Türklük kavramına ilişkin, "madde tamamen kalkmalı" diyenlerin oranı yüzde 16 "madde değiştirilmemeli" diyenlerin oranıysa yüzde 24.
Hakim ve savcıların yüzde 25'i madde metnindeki "Türklük" yerine "Türk milleti" gibi bir kavram geldiğinde maddenin anlamının değişeceğini düşünüyor. Yüzde 24'ü maddenin anlamının değişmeyeceğini düşünürken soruyu "bilmiyorum" diyerek yanıtsız bırakanların oranı yüzde 11.
Görüşmecilerin yarısından fazlası (yüzde 67) Türkiye'de yeni bir anayasaya ihtiyaç duyulduğunu düşünüyor.(EZÖ)
