"'Destek' paketi diyorlar ama 'destek' olmuyor"

Kültür ve Turizm Bakanlığı, pandemi sürecinde en çok etkilenen sektörler arasında yer alan tiyatro sanatına, sürecin olumsuz etkinlerini azaltmak, özel tiyatroların oyunlarını sanatseverlerle buluşturmak ve yazarların yeni oyunlarını da sektöre tanıtmak amacıyla “Dijital Tiyatro” adlı bir proje başlattı. 

“Sesli Oyun” ve “Dijital Oyun” şeklinde iki başlıktan oluşan projeye özel tiyatroların 30 Aralık 2020 tarihine kadar başvuru yapması çağrısında bulunuldu. Ancak maddi olarak ne kadar destek verileceği başvuru çağrısında açıklanmadı.

Sesli oyuna 10, dijital oyuna 5 yıl gösterim talebi

“Sesli Oyun” kapsamında, yerli oyun yazarlarının daha önce hiç sahnelenmemiş oyunları özel tiyatrolar tarafından seslendirilecek. Oyun ses kayıtları Bakanlık tarafından dijital ortamda yazarların uygun görülen iletişim bilgisi ile paylaşılacak. Bu dijital ortam, ilerleyen zamanlarda bu oyunları değerlendirmek isteyen tiyatrolar ile yazarların buluşma noktası olacak.

“Dijital Oyun” kapsamında ise, özel tiyatroların daha önce Bakanlığın desteklerinden yararlanmadıkları bir oyunlarının yayına uygun şekilde video kayıtları temin edilecek ve dijital ortamda sanatseverlerle buluşturulacak.

Ancak Bakanlık, sesli oyun kategorisindeki oyunlar için 10 yıl, dijital oyun kategorisindeki oyunlar için de 5 yıl süreyle dijital ortamda gösterim izni istiyor. 

Covid-19 pandemisi nedeniyle Mart ayından beri kapalı olan oyunlarını sahneleyemeyen, kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Kumbaracı50 sahnesinin Genel Koordinatörü Gülhan Kadim ile Bakanlığın "Dijital Oyun" projesinin ayakta kalmaya çalışan sahneler için yeterli bir çözüm olup olmadığını konuştuk.

"Konudan ne kadar uzak oldukları gözüküyor"

Kadim, Bakanlığın başvuru koşullarında yer alan gösterim izni maddesine dikkat çekerek şunları söyledi:

"Öncelikle açıklanan pakette herhangi bir bütçe bilgisi yok. Biz de henüz böyle bir bilgi alamadık. Dolayısıyla bahsedilen şeylere ne kadar bütçe ayırdılar bilmiyoruz, paketin kurtarıcı olup olmadığını da bilmiyoruz. Ama kurtarıcı olabileceğini hiç sanmıyorum. Çünkü daha önce de bir dijital destek paketi açıklanmıştı ama gerçekten çok komik sayılabilecek rakamlar ödendi tiyatrolara. Ancak 1 ay gibi bir masrafa destek olabilecek bir bütçeydi o.

"Ama şimdi bu açıklanan 'Dijital Oyun' projesinde daha büyük sorunlar var. Çünkü sesli oyunda 10, dijitalde ise 5 yıl yayın hakkına izin verilmesini istiyorlar. Keşke tüm bunları yaparken telif haklarından haberdar birilerinden destek alsalardı. Ya da sanat eserlerinin nasıl teliflendirildiği, bu tür işlerde kaç yıllık ve ne kadar telifler ödendiğine dair birileriyle görüşselerdi.

"Herhangi bir tiyatro, bir eserini 5 ya da 10 yıllığına bir Bakanlığa veremez. Bu çok ciddi bir sorun. Konudan ne kadar uzak olduklarını gösteren bir durum. O yüzden bu yayın hakları maddesi değiştirilmediği sürece başvurmayı düşünmüyoruz."

"Bizi umutsuzluğa sürükledi"

Telif sözleşmesiyle alınan herhangi bir oyunun yayınlanma süresinin en fazla 1 ya da 2 yıl olacağına dikkat çeken Kadim, bazı yazarlarla uzun süreli özel anlaşmalar yapılabildiğini ancak dijital bir platformda bu kadar uzun süreli bir yayın hakkının devredilmesinin mümkün olmadığını söylüyor.

"Bu gerçekten, Bakanlığın işi bilmediğine dair bizim açımızdan bir veri" diyen Kadim şöyle devam etti:

"Bu bizi biraz umutsuzluğa sürükledi. Yani 'Bu kadar mı uzağız birbirimize!' dedirtti. Galiba işleyişimize dair, bu işin nasıl yapılabildiğine dair Bakanlığa daha çok şey anlatmamız gerekiyor. Yani daha çok yolumuz var. 

"Hibe mantığıyla bütçe çıkarmaları gerekiyor"

"Ben Bakanlığın uzun vadeli bir çözüm bulduğunu düşünmüyorum. Ya da herkese destek olabilecek, kurtarıcı bir çözüm bulamadıklarını düşünüyorum. Bunu da gerçekten yapmak istiyorlarsa, yurt dışındaki örneklere, nasıl bütçeler ayrıldığına ve ödemeler yapıldığına bakabilirler."

Bakanlığın herhangi bir şey almadan da hibe mantığıyla birtakım bütçeler çıkarması gerektiğini vurgulayan Kadim, "Özellikle sahneler ve iş yapmayan tiyatrolar için böyle bir bütçeye ihtiyaç var" diyor ve şöyle devam ediyor:

"Aslında bu kadar basitken Bakanlık neden bu yöntemler üzerinde çalışmıyor, tam anlamıyoruz. O yüzden sadece bir şeyler 'yaptık' gibi gözüken önerilerle geliyorlar.

"Çok net olarak, paraya ihtiyaç var"

"Tiyatroların geliri olmadığını anlamıyorlar. Bu tür destek gibi görünen paketler aslında destek olmuyor. Kapanmamıza engel olacak çözümler bunlar değil. Mesela biz bu yıl kapalı kalacağız. Zaten bu yıl yarı açık yarı kapalı devam etmeye çalıştık, bu kış da kapalı geçecek.

"Dijital işlerle, sahnelerin masraflarının çıkması mümkün değil. Tiyatroları bu şekilde ayakta tutamazsınız. Zaten dijital işlere çok rağbet de olmuyor. Başka şeyler gerekiyor. Çok net olarak paraya ihtiyaç var, yani sahne ve çalışan ödemelerinin de yapılmasına ihtiyaç var. Bunu da Bakanlık ancak hibe olarak verebilir. Açıklanan projelerde çok gerçekleştirilemiyor dolayısıyla. Net çözümler bulunamıyor."

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın açıkladığı "Dijital Oyun" projesinin detaylarına ve başvuru koşullarına buradan ulaşabilirsiniz. 

(SO)