Rusya'nın Kamçatka Yarımadası'nda, 30 Temmuz 2025'te açık denizde meydana gelen 8,8 büyüklüğündeki büyük depremin ardından Rusya'nın en aktif yanardağı olan Kliyuçevskaya Sopka güçlü bir biçimde püskürmeye başladı.
Lavlar yanardağın batı yamacından aşağı akıyor, gece parlayan bir duman bulutu görülebiliyor ve patlama sesleri işitildiği bildiriliyor.
Ne Oldu?
Kliyuçevskaya Sopka'nın patlamasını depremin tetiklediği yorumlanıyor. Yaklaşık 4 bin 754 metre yüksekliğindeki yanardağ Sibirya'daki en yüksek volkanik oluşum olarak biliniyor.
Depremler ve yanardağ püskürmeleri arasında bağ var mı?
Depremler ve yanardağ püskürmeleri arasında bir ardışıklık ya da nedensel ilişki olabileceğine dair çok sayıda bilimsel gözlem ve vakadan söz ediliyor. Ancak bu ilişki her zaman açık ya da doğrudan olmayabiliyor.
Depremlerin yanardağların püskürmesini tetiklemesinin nedenleri arasında şunlar sayılıyor:
Magma odasının dengesini bozma: Büyük bir deprem, yer kabuğundaki basınç dağılımını değiştirerek volkanın altındaki magma odasında stres yaratabilir.
Yeni çatlaklar açılması: Deprem, magmanın yüzeye ulaşmasını kolaylaştıran çatlaklar oluşturabilir.
Volkanik sistemin zaten gergin olması durumunda, dış bir sarsıntı patlamayı “fitilleyebilir”.
Ancak: Her deprem böyle bir etki yapmaz. Volkanın "hazır" olması gerekir.
Depremin yanardağ püskürmesini tetiklediği örnekler
▶ 1960 Şili Depremi (9.5 büyüklüğünde)- Puyehue Volkanı
Tarihteki en büyük depremden sadece 38 saat sonra Puyehue-Cordón Caulle kompleksi patladı.
Bilim insanları, depremin yüzey altı çatlakları tetikleyerek volkanı faaliyete geçirdiğini düşünüyor.
▶ 1991 Pinatubo (Filipinler) depremi-Pinatubo Volkanı
Yüzlerce yıldır hareketsiz duran Pinatubo Volkanı büyük bir depremler silsilesinin ardından patladı. Ancak hala depremin tetikleyici rol mü oynadığı yoksa yalnızca depreme eşlik eden bağımsız bir olay mı olduğuna ilişkin tartışma sonuçlanmış değil.
▶ 2004 Sumatra-Andaman Depremi- Denizde volkanik hareket
9.1 büyüklüğündeki bu mega deprem sonrası Andaman Denizi’ndeki birkaç volkanik adada aktivite artışı görüldü.
Tersine senaryo: Volkan püskürmesinden depreme
Yanardağ püskürmesi de civardaki fay hatlarında küçük depremleri tetikleyebilir. Bu tür "volkanik kökenli depremler", magma hareketine bağlı oluşur ve genellikle daha zayıf olurlar.
İstatistikler ne diyor?
Volkanbilim literatüründe, büyük depremlerden sonraki bir ay içinde, yakın volkanlarda aktivite yaklaşık yüzde 10-15 dolayında artış gösterir.
Volkanbilimciler bu oranların tesadüften daha fazlasına işaret ettiğini ancak kesinlik taşımadığını her vakanın kendi jeolojik bağlamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.
"Kamçatka Vakası"nda durum
30 Temmuz 2025’teki 8.8 büyüklüğündeki Kamçatka depremi sonrası Kliyuçevskaya Sopka’nın patlaması, klasik bir "depremin volkanı tetiklediği vaka" örneği olarak kayda geçebilir.
Aynı bölgede hem sismik hem volkanik aktivitenin zaten yüksek olması etkileşim olasılığını artırıyor.
(AEK)
