* Fotoğraf: Anadolu Ajansı.
Hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri üzerine çalışmalar yürüten 15 sağlık, çevre ve iklim örgütünün oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) "Hava Kirliliğinin Karnesi: Kara Rapor 2022"yi yayımladı.
Rapora göre, depremden etkilenen kentlerde hava kirliliği, enkaz tozu ve ısınma için açıkta ateş yakılması gibi nedenlerle Türkiye limitlerinin 2.5, Dünya Sağlık Örgütü kılavuz değerlerinin ise 7.5 katına çıktı.
THHP tarafından yayımlanan raporda öne çıkanlar şöyle:
- 2021'de İstanbul'da 4 bin 848, Ankara'da 2 bin 853, Türkiye genelinde ise en az 42 bin kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdi.
- DSÖ standartlarına göre Türkiye'de havası temiz kent yok.
- Havası en kirli beş kent sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya.
- Hakkari'de DSÖ standartlarına göre, partikül madde kirliliği yok denecek kadar az iken, kent kükürt dioksit açısından çok kirli bir hava soluyor.
- Kanser, kalp-damar, KOAH gibi hastalıklara yol açan hava kirliliğinin ruh sağlığı ve uyku düzenini de olumsuz etkiliyor.
Hava kirliliğinden ölenler artıyor
Kara Rapor 2022'ye göre, Türkiye genelinde 2021 yılında hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı en az 42 bin 67. Ölüm nedenleri arasında hava kirliliğinin yüzdelik payının en yüksek olduğu kentlerise Iğdır, Karaman ve Batman.
Çalışmaya göre, aynı yıl İstanbul'da 4 bin 848, Ankara'da 2 bin 853 Bursa'da 2 bin 223 ve İzmir'de bin 731 kişinin hayatını hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle kaybettiği tahmin ediliyor.
İstanbul ve Ankara'da ise özellikle ısınma için kömür yakılan, yapılaşmanın ve trafiğin yoğun olduğu ilçelerde hava kirliliği endişe verici boyutlarda. Sultangazi, Esenyurt ve Mecidiyeköy yeterli ölçüm yapılan istasyonlar arasında en kirli bölgeleri işaret ediyor.
Maraş'ta bir istasyondan veri alınıyor
Depremden etkilenen kentlerde hava kirliliğinin arttığını ifade eden THHP Koordinatörü Deniz Gümüşel, rapor değerlendirmesinde şöyle konuştu:
"Kahramanmaraş'ta hava kalitesi deprem sürecinden çok etkilendi. Sadece bir istasyondan veri alınabiliyor. Bölgede hava kirliliği nedeniyle ciddi bir halk sağlığı sorunu yaşandığını söylemek mümkün. Hatay ve İskenderun'da partikül madde kirliliği son 40 gündür metreküpte 200 mikrogram. Yetkililer bu konuda araştırma yapmalı ve acil önlem almalı."
THHP'nin çözüm önerileri
- DSÖ kılavuz değerlerine göre bir an önce önlem alınmalı.
- İzleme ağı tüm nüfusu kapsayacak şekilde genişletilmeli, veri alımı kalitesi artırılmalı.
- Çevre mevzuatı yasal düzenlemeler ile sağlık etki değerlendirmesine tabi tutulmalı.
- Tüm yatırımlar proje ve izin süreçlerinde çevresel etki değerlendirmesine tabi tutulmalı.
- Başta kömür olmak üzere, fosil yakıtlara verilen teşvikler kaldırılmalı.
- Hava kirliliğinin önlenmesi ve halk sağlığının iyileştirmesi, iklim değişikliği politikalarının önemli yan faydaları olarak tanımlanmalı, bu üç alan ortak bir perspektifle eşgüdümlü olarak ele alınmalı.
(SH/TY)
