Deli dana (BSE) hastalığıyla ilgili olarak, International Hospital Hastanesi'nde halka açık bir toplantı yapan İstanbul Üniversitesi (İÜ) Veteriner Fakültesi Besin Hijyen ve Teknolojisi Anabilim Dalı öğretim üyesi
Prof. Dr. Bülent Nazlı , hastalığın hayvanlarda 30 aylıktan itibaren
görüldüğünü belirti.
Nazlı, bunun "deli dana" yerine "deli sinir" veya "deli inek" olarak tanımlanması gerektiğini söyledi.
Herhangi bir veri yok
Türkiye'de bu hastalığın insan veya hayvanlarda görüldüğüne dair resmi bir veri olmadığını kaydeden Prof. Dr. Nazlı, hastalığın aranması için proje oluşturma çalışmalarının sürdüğünü dile getirdi.
Türkiye'nin deli dana hastalığına karşı hiçbir savunma mekanizması olmadığını söyleyen diğer veteriner hekimler ise, "Hastalığı tespit edemezsiniz, çünkü hiçbir hayvan kontrol altında değil. Kontrol etmek için teknik donanımımız da yok" diye konuştular.
Kaçak et önlenemiyor
Yalnızca geçen yıl ülkeye kaçak yollardan 535 bin sığırın, 100 bin
ton da kaçak etin girdiğini öne süren Türk Veteriner
Birliği, "Korkumuz deli dana değil, Türkiye'de sağlıklı et yenmiyor"
uyarısında bulundu.
Türkiye'de yılda 1 milyon 200 bin ton et tüketildiğini belirten Ankara Veteriner Hekimleri Odası Başkanı İsmail Hakkı Korkut ise Türkiye ve Avrupa ülkelerinin "et politikalarını" şöyle karşılaştırdı:
"Avrupa'da tüm hayvanlar sigortalı. Hepsinin soy kütüğü var .
Hayvanlar, veteriner hekimlerce her gün sağlık kontrolünden
geçiriliyor. Bu kontroller sayesinde, herhangi bir sığıra anında BSE
şüphesi ile yaklaşabiliyorlar.
Türkiye'de ise, hayvanlara BSE şüphesiyle yaklaşmak imkânsız, çünkü mezbahalarda düzenli olarak veteriner bulundurulmuyor.
Fransa, geçen yıl 15 bin hayvanı BSE testinden geçirdi. Türkiye'de
BSE'nin tespitini sağlayacak hiçbir teknik donanım yok.
Avrupa'da BSE'ye karşı uygulamaların nasıl olacağı mevzuata döküldü.
Türkiye'de hiçbir şey yok. Ne yazık ki, Türkiye'de sağlıklı et
denetimi yok."
Öneri: Dikkatli olun
Hasta olduğundan şüphelenilen hayvanların itlaf edilmesi, bunların
gerekli yerlere ihbar edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Nazlı,
şu önerilerde bulundu:
"Türkiye'de hayvan kesiminin yüzde 60'ı kaçak . O yüzden soyunu bilmediğiniz etleri almayın. Markası bilinen, üzerinde etiketi olan et tüketin.".
Nasıl bulaşır?
Önce Britanya 'da, sonra diğer Avrupa ülkelerinde görülen "deli dana"
hastalığı, içine et ve kemik tozu katılan yapay hayvan yemleri
nedeniyle ortaya çıkıyor. Bu yemleri yiyen hayvanların
beyni "süngerleşiyor" ve kısa süre sonra ölüyor .
"Deli dana", sakatat ve diğer et ürünleriyle insanlara da bulaşıyor ve bir beyin hastalığı olan 'Creutzfeld-Jacob'un (CJD) yeni bir versiyonuna yol açıyor. Bu yeni versiyona kısaca 'nvCJD' deniyor
Hayvanlardaki etkileri
International Hospital Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve
Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Aydoğan Lermi de, 1990'lara kadar hastalığın yüzde 99'dan fazlasının İngiltere'de görüldüğünü hatırlattı.
Lermi, hastalığın hayvanlarda yürüme bozukluğu, hareket güçlüğü, düşme atakları ve saldırganlık sonucu bir ay gibi kısa sürede ölüme neden olduğunu anlattı.
Koyunda da var
Sığırların yanı sıra, koyun, geyik başka hayvanlarda da rastlanan
deli dana benzeri hastalık, insanlarda "Creutzfeldt-Jacop (CJD)"
ve "New Variant Creutzfeldt (nw CJD)" şeklinde ortaya çıkıyor.
Hayvan yemi yapılmış
Dr. Lermi, hastalık tanısının ölümlerin ardından
konulabildiğini, hali hazırda bir tedavi yöntemi de bulunmadığını,
deli dana ile CJD arasında istatistiki olarak bir bağlantı kurulduğunu söyledi. Koyunlarda da "deli dana" benzeri "scrapi" adı
verilen bir hastalık olduğunu yineleyen Dr. Lermi, 1980'lerin başında
bu hastalığa yakalanan koyunlardan hayvan yemi yapıldığına işaret
etti.
BM'den önlem uyarısı
Britanya'da tıp örgütleri ve hükümet, gerek "deli dana", gerekse insanlarda görülen versiyonu ve kan ürünleri nedeniyle karantina uygulaması çağrısı yaptı.
Birleşmiş Milletler'deki (BM) tarım uzmanları ise, deli dana hastalığına neden olan yemleri ithal eden ülkelerin, gıda kontrolü nün sıkılaştırması için "acil önlem" almasını istedi.
Avrupa'dan kan ve kan ürünü ithalini durdurmak için Amerika'da
harekete geçti. Amerikan hükümeti "deli dana" ya karşı alınacak ilk
önlemleri şöyle belirledi:
* Batı Avrupa'dan kan ve kan ürünü ithalinin yasaklanması,
* Sığırlarında günlük sağlık kontrollerinin başlatılması,
* İçinde sığır jelatini bulunan "Mamba" adlı hayvan yeminin , hayvanlara yedirilmemesi.
* (MS/KÖ/YÖ)
