Darbe Çocukları Darbeyle Hesaplaşıyor

Darbeyle yaşıt yedi yazarın Türkiyede sosyalist mücadeyi farklı açılarıyla ele aldığı 12 Eylüle Rağmen Diyenler... yeni neslin geçmişi anlama ve dolayısıyla geleceği değiştirme ümidini barındırıyor. 1 Mayıs 1977 yazarlar için dönüm noktası.

Erhan Üstündağ

"1977'de 1 Mayıs alanında değildik. Yok! Aslında alandaydık... Düşünülmüyorduk bile. Yok! Aslında üzerimize düşünülmeye başlanmıştı. Ölmemiştik. Yok! Aslında; ölmekteydik".

1980'de doğan yedi yazarın yazılarından oluşan "12 Eylül'e Rağmen Diyenler..." Siyah Beyaz Yayınları'ndan çıktı.

Onlar kendilerini yukarıdaki gibi anlatıyorlar. Şeçkin Kazak, Şafak Altan, Özgür Gültekin, Ayşe Çakır, Esra Kaya, Yonca Güneş Yücel ve Pınar Tuzcu 1 Mayıs 1977'den başlayıp, Türkiye sosyalist hareketinin önünü arkasını kendi pencerelerinden aktarıyorlar.

Onlara göre 1977 tarihinin önemi üç yıl sonra gelecek darbenin ilk ipuçlarını vermesi.

Farklı yönleriyle sosyalist mücadele

Kitap, sosyalist harekete teorik çerçeveye oturtulmuş tarihsel, kronolojik bir bakış sunmaya çalışıyor ve farklı başlıklar altında o dönem kabarmış olan toplumsal muhalefetin tarihini ve özelliklerini bugüne aktarmaya çalışıyor.

İlk yazı Seçkin Kazak ve Şafak Altan'ın. "1 Mayıs: Yüzbinlerin 'Çiçek Bayramı'" Türkiye'de 1909'dan bu yana kutlanan 1 Mayısların izini sürerek 1977'ye kadar getiriyor.

Özgür Gültekin'in yazısının başlığı ise "Yöntemsel Bir Deneme: Türkiye'de 1980 öncesi Sosyalist Hareket".

Ayşe Çakır, gazete başlıkları üzerinden 77 1 Mayıs'ını takip ettikten sonra ipin ucunu 12 Eylül'e bağlıyor; darbenin sonuçlarını istatistiki bilgilerle aktarıyor.

Esra Kaya Türkiye'de 80 öncesi toplumsal muhalefetin sosyolojik ve ekonomi-politik tahliline girerken Yonca Güneş Yücel "gençlik", Pınar tuzcu ise "kadın" açısından devrimci mücadeleyi değerlendiriyor.

Değişim umudu

Özetlemek gerekirse, tüm yazarlar 1976 ve 1977 1 Mayısları öncesinde yaşananları, dönemim politik resmini, farklı hareketler arası tartışmaları aktarıyorlar. Yazının, hatta tüm kitabın muradı şu: "On yılda bir gerçekleşen askeri müdahale ile siyasi istikrar sağlama alışkanlığına bir yenisinin ve o zaman kadar en şiddetlisinin eklenmesi için ilk işaretler 1 Mayıs 1977 günü verilmişti".

Kitap boyunca tüm yazarlar belli belirsiz çekincelerini de koyuyor: "Bugünden o tarihlerin, bizim kuşağımız için bu enli belirleyici olan o yılların izini sürmek tedirgin edici bir sorumluluk".

Yine de bu sorumluluğu üstlenip, bir kitap için yola koyulmuş ve ellerini taşın altına koymaktan geri durmamışlar.(EÜ)

* "12 Eylül'e Rağmen Diyenler...", Siyah Beyaz Yayınları, Mayıs, 2007, 154 sayfa

Erhan Üstündağ