Mayın ve Misket Bombaları İzleme (Monitör) raporunda Türkiye'nin elinde "araştırma ve eğitim amaçlı" 15 bin 100 anti personel mayın bulunduğu belirtildi; 2009'da altı askerin ölümüne neden olan Çukurca'daki mayının bu mayınlardan biri olabileceği yönündeki endişe dile getirildi.
Birleşmiş Milletlerde (BM) dün (24 Kasım) açıklanan Mönitör 2009 raporunda "Türkiye'de mayın yasağı politikası" ele alındı; 28 Mayıs 2009'da Hakkari Çukurca'da, altı askerin öldüğü ve sekiz askerin yaralandığı mayın patlaması örnek vaka olarak yer aldı.
Raporda Çukurca'daki mayının Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) ait olduğu belirtildi ve Uluslararası Mayın Yasaklama Kampanyası'nın (ICBL) uyarısı hatırlatıldı. ICBL, Mayın Yasağı Anlaşması'na göre Türkiye'den anti personel mayın kullanım yasağını ihlal eden herkese cezai şartların uygulamasını istemişti; TSK'nin başka yerlere mayın döşemiş olup olamadığını sormuştu.
Türk hükümeti ICBL'nin çağrısı üzerine Haziran 2010'da, kullanım iddialarıyla ilgili "yasal araştırmanın" başlatıldığını bildirdi; sonuçları "tam şeffaflık altında" paylaşılacağını söyledi. Ancak Çukurca'daki patlamaya ilişkin yasal süreçle ilgili "daha fazla yorum yapmanın uygun olmayacağını" belirtti.Raporda Tuğgeneral Zeki Es'in olayla ilgili 6 Kasım 2010'da tutuklanmasının medyadan öğrenildiği kaydedildi.
Taraf devletler arasına en fazla mayın Türkiye'de
Türkiye'den istenen bilgiye karşılık ise Genelkurmay'dan bir açıklama yapıldığı belirtildi. Monitör Raporu'nda "Genelkurmay 1 Ocak - 25 Aralık 2009 döneminde TSK'nin 'terör örgütü' tarafından 'kullanılan' 45 mayını 'etkisiz hale getirdiğini/yakaladığını' ve aynı şekilde 1 Ocak - 20 Ağustos 2010 döneminde 92 mayını 'etkisiz hale getirdiğini/yakaladığını' belirtti. Mayınların türleri ve yerleri belirtilmedi" dendi.
"Türkiye'de mayın yasağı politikası"nın ele alındığı bölümde Türkiye'nin elinde bulunan mayınlarla ilgili tespitler ve Çukurca'da kullanılan mayının orijiniyle endişeler dile getirildi:
*Stok ve imha: Türkiye Haziran 2010'da stoklarındaki anti personel mayınları 266 bin 143'e düşürdüğünü açıkladı. Monitör 2010 baskıya gittikten sonra, Ekim 2010'da stoklardaki ADAM tipi mayınlar hariç tüm mayınların imha işleminin tamamlandığı bilgisi verildi.
*Araştırma ve eğitim amaçlı elde tutulan mayınlar: Türkiye elinde daha önce eğitim ve araştırma amaçlı 16 bin anti personel mayın bulunduruyordu. Haziran 2010'da artık elinde 15 bin 100 mayın olduğunu belirtti.
Monitör Raporu'nda araştırma ve eğitim amaçlı elde tutulan 15 bin 100 mayın nedeniyle "Türkiye'nin taraf devletler arasında en fazla sayıda anti personel mayın bulunduran taraf devlet olmayı sürdürdüğü" belirtildi.
Raporda Çukurca'daki patlamadan sonra gündeme gelen "kara mayını kullanıldığı iddiaları" üzerine ICBL'nin Nisan 2010'da Çukurca'daki mayının "eğitim amaçlı elde bulundurulan mayın stokundan alınmış olması ihtimali" konusundaki endişelerini dile getirdiği hatırlatıldı. (SP)
