"Fransız Anayasası ve Seçim kanununda 2004'de yapılan bir değişiklikle yüzde 50 oranında cinsiyet kotası getirildi. Partilerde kadın ve erkekler arasında yüzde ikiden fazla bir temsil farkı olması halinde cezalandırma yapılıyor. Eşitlikçi demokrasinin uygulandığı Fransa'da temel sorun buna uymayan partiler için tanımlanan cezanın caydırıcı olmaması."
Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Nimet Çubukçu Radikal gazetesinde yayımlanan yazısında kotanın her zaman işe yaramadığını anlatmış, anlattıklarını desteklemek için Fransa ve İsveç örneklerini vermişti. Çubukçu'nun da ifade ettiği gibi Fransa'da kota uygulaması olmasına rağmen kadınların Meclis'te temsili yüzde 12,1.
Bunun nedeniyse Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği'nin (KA-DER) yayımladığı "Kota El Kitabı; Geçici Özel Önlemler Politikası: KOTA" isimli kitapta yukarıdaki gibi açıklanıyor. Kısacası Fransa'da kadın temsilinin düşük olmasının nedeni kota uygulamasının işlevsel olmaması değil, siyasi partilerin kanunlara uymaması.
İsveç'te de kota uygulanıyor
Çubukçu açıklamalarını şöyle sürdürüyor:
"Anayasasında kotaya yer vermeyen İsveç'se Avrupa'nın en yüksek kadın parlamenterine sahip ülkesi. Kısaca, kota sistemi her zaman eşit bir temsile ulaşılmasını sağlamıyor."
KA-DER'in kitapçığında da yazıldığı gibi 1994'te İsveç'te Sosyal Demokrat Parti aday belirlemede sandviç metodunu uygulamaya başladı. Yani aday listesindeki her 2. adayın kadın olma zorunluluğu var.
Daha sonra Hristiyan Demokratlar ve Yeşiller gibi partiler de bu uygulamayı kabul etti. Yani anayasal düzeyde olmasa da İsveç'te bir kota uygulaması bulunuyor.
Çubukçu'nun savunduğu partilerin kota uygulaması yöntemi en yaygın olanı. Fakat Çubukçu'nun da üyesi olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) aday listelerinde kota uygulamıyor. Belki de bu nedenle partiden seçilen kadın milletvekili oranı yüzde 8'de kalıyor.
Diğer yandan Türkiye'de ilçe yönetim kurullarında veya parti meclisinde kota uygulayan, Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) ve Demokratik Toplum Partisi (DTP) dışında kalan diğer partiler de aday listelerini kotayla oluşturmuyor. Bu partilere yaptırım uygulanması için yeni anayasaya geçici özel önlemler maddesinin eklenmesi önemli.
Aday listeleri dışında kota uygulayan partiler
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP): Yönetim kurullarında ve parti meclisinde yüzde 25
Doğru Yol Partisi (DYP): Parti yönetimlerinde yüzde 10
Anavatan Partisi (ANAP): Tüzüğünde "Adayların merkez yoklamasıyla belirlenmesi halinde tüm yönetim organlarında, delegelerinde ve aday tespitlerinde yüzde 33 kota uygulanacaktır" ifadesi yer alıyor.
Sosyaldemokrat Halk Partisi (SHP): Parti tüzüğünde yüzde 33 kota uygulaması bulunuyor.
Tartışmalar nasıl başlamıştı?
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, seçimlerde kadınlara kota isteyen KA-DER Genel Başkanı Hülya Gülbahar'a şu yanıtı vermişti:
"Kotayı ben eşitlik olarak almıyorum. ABD'de kota var mı? Fransa'da kota kaç? Sen Ruanda mı olmak istiyorsun, buyur Ruanda ol."
Gülbahar'sa yaptığı açıklamada Erdoğan'a imzaladığı Genelgeyi hatırlatmıştı. (GG)
