SÜRECİN TOPLUMSALLAŞMASI İÇİN İLK ADIM
Çözüm komisyonuna hangi kurum ve isimler davet edildi?

Barış ve Demokratik Toplum Süreci kapsamında Kürt sorunun demokratik çözümü ve kalıcı barışın sağlanması için "Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi" adıyla kurulan komisyon üçüncü toplantısında toplumu sürece dahil etmenin önemini gündemine aldı.
Bu kapsamda siyasi partiler, pek çok hak, hukuk ve sivil toplum örgütü ile temsilcilerinin dinlemesi için komisyona listelerini sundu.
DEM Parti, CHP, TİP ve Yeni Yol Partisi'nin sunduğu isim ve kurum listeleri şöyle:
DEM Parti'nin listesi
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nin (DEM Parti) sunduğu liste, Kürt meselesinin demokratik çözümü, toplumsal barışın tesisi, insan hakları, kadın temsiliyeti, çocuk hakları ve dil-kültür alanındaki uzman kişi ve örgütleri kapsıyor.
Listede; hukuk kurumları, hak örgütleri, kadın örgütleri, Kürt dili ve kültürü temelli kurumlar ile farklı halklar ve inançlar temelli yapılar yer alıyor. Ayrıca, alanında uzman akademisyenler, insan hakları savunucuları, yazarlar ve barış sürecine doğrudan tanıklık etmiş isimler de komisyonun dinlemesi önerilen kişiler arasında bulunuyor.
A. Hukuk kurumları
- Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD)
- Asrın Hukuk Bürosu
- Türkiye Barolar Birliği (TBB)
- Bölge Baroları Heyeti
- İstanbul Barosu
- Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD)
B. Hak örgütleri
- İnsan Hakları Derneği (İHD)
- Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV)
- Barış İçin Toplumsal Girişim
- Barış Vakfı
- Çocuk Hakları Savunucuları Ağı
6. FİSA Çocuk Hakları Merkezi
7. Rengarenk Umutlar Derneği
8. Hak İnisiyatifi Derneği
9. İnsan Hakları Gündemi Derneği
10. Yurttaşlık Derneği
11. Eşit Haklar İçin İzleme Derneği
12. Hakikat Adalet Hafıza Merkezi
13. Tahir Elçi Vakfı
14. Toplumsal Bellek Platformu
15. KHK’lı Platformları Birliği
16. Barış Akademisyenleri
17. Barış için Kültürel Araştırmalar Derneği (BAKAD)
18. Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Derneği (DİSA)
19. Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi Derneği (DİTAM)
20. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği (DKVD)
21. Engelliler Federasyonu
22. Eskişehir Engelli Dayanışma Ağı
23. Göç İzleme Derneği
24. Demokrasi İçin Birlik (DİB)
25. Doğu Güneydoğu Dernekleri Platformu
26. İklim Adaleti Koalisyonu
27. Mezopotamya Ekoloji Hareketi
C. Hakikat ve adalet temelli örgütlenmeler
- Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma Dayanışma Birlik ve Kültür Derneği (MEBYA-DER)
- Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu (TUHAD-FED)
- Barış Anneleri İnisiyatifi
- Cumartesi Anneleri
- Suruç Aileleri
- Roboski Aileleri
- Gezi Aileleri
- 10 Ekim Barış Derneği
- Ölüye Saygı ve Adalet İnisiyatifi
Ç. Kadın örgütleri
- Tevgera Jinen Azad (TJA)
- Rosa Kadın Derneği
- Barışa İhtiyacım Var Kadın İnisiyatifi
- Akdeniz Kadın Arabulucular Ağı Türkiye Grubu
- Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK)
- Kadının İnsan Hakları Derneği
- Kadın Zamanı Derneği
- Mimoza Kadın Derneği
- Star Kadın Derneği
- Kadın Dayanışma Vakfı
- Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD)
- Bilim Sanat Eğitim Araştırma ve Dayanışma Derneği (BİRARADA)
- Dayanışmanın Kadın Hali Derneği (DAKAHDER)
D. Kürt dili ve kürtürü temelli örgütlenmeler
- İstanbul Kürt Enstitüsü
- Mezopotamya Vakfı (Weqfa Mezopotamyayê)
- Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği (MED-DER)
- ANKA Dil ve Sanat Eğitim Kooperatifi
- Arî Dil Araştırmaları ve Kültür Derneği (ARÎ-DER)
- Kürt Kültürünü ve Dilini Geliştirme Derneği (KURDÎGEH)
E. Halklar ve inançlar temelli örgütlenmeler
- Demokratik Alevi Dernekleri (DAD)
- Pir Sultan Abdal Kültür Derneği
- Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED)
- Roman Hafıza Çalışmaları Derneği (Romani Godi)
- Hrant Dink Vakfı
- Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF)
- Türkiye Alevi Dernekleri Federasyonu
- Alevi Bektaşi Federasyonu
- Alevi Kültür Dernekleri
- Hacı Bektaş Anadolu Kültür Vakfı
- Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK)
- Demokratik İslam Kongresi (DİB)
F. Meslek örgütleri ve sendikalar
- Türk Tabipleri Birliği (TTB)
- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK)
- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK)
- Dicle Fırat Gazeteciler Derneği
G. Akademisyenler, uzmanlar, hak savunucuları ve kanaat önderleri
- Gültan Kışanak
- Veysi Aktaş
- Prof. Dr. Levent Köker
- Prof. Dr. Sevtap Yokuş (Altınbaş Üniversitesi)
- Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik (Sabancı Üniversitesi)
6. Prof. Dr. Yakın Ertürk
7. Prof. Dr. Hamit Bozarslan (EHESS)
8. Dr. Elçin Aktoprak (Barış Akademisyeni, Ankara Dayanışma Akademisi)
9. Yüksel Genç (Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi)
10. Zana Farqini -Yazar, çevirmen, dilbilimci (Kürtçe)
11. Sami Tan – Dilbilimci, araştırmacı yazar (Kürtçe)
12. Deniz Gündüz – Yazar, yayıncı, çevirmen (Zazaki)
13. Remziye Alpaslan (Kürt Araştırmaları Derneği Başkanı)
14. İzzet Akyol (Araştırmacı-Yazar, Serbestiyet)
15. Prof. Dr. Evren Balta (Özyeğin Üniversitesi)
16. Prof. Dr. Mesut Yeğen
17. Prof. Dr. Başak Çalı (Oxford Üniversitesi İnsan Hakları Araştırma Merkezi)
18. Doç. Dr. Barış Ünlü (Ankara Üniversitesi)
19. Pakrat Estukyan (Yazar, Agos Gazetesi)
20. Prof. Dr. Murat Sevinç (Ankara Üniversitesi)
21. Prof. Dr. Türkan Yalçın (Ankara Üniversitesi/)
22. Prof. Dr. Nilgün Toker (Barış Akademisyeni-İzmir Dayanışma Akademisi)
23. Prof. Dr. Bülent Bilmez (İstanbul Bilgi Üniversitesi)
24. Prof. Dr. Melek Göregenli (Barış Akademisyeni-İzmir Dayanışma Akademisi)
25. Prof. Dr. Doğu Ergil
26. Prof. Dr. Şükrü Aslan (Mimar Sinan Üniversitesi)
27. Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı (Türk Tabipleri Birliği ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı eski Başkanı)
28. Dr. Kerem Altıparmak (AİHM Kararlarını İzleyen Avrupa İzleme Ağı Yönetim Kurulu Üyesi-Uluslararası Hukukçular Komisyonu Danışmanı)
29. Dr. Hülya Dinçer (MEF Üniversitesi)
30. Dr. Kıvılcım Turanlı (Barış Akademisyeni - Eskişehir Okulu)
31. Dr. Özgür Sevgi Göral (EHESS)
32. Dr. Pınar Ecevitoğlu (Barış Akademisyeni-Ankara Dayanışma Akademisyeni)
33. Av. Eren Keskin (İnsan Hakları Derneği Eş Genel Başkanı)
34. Av. Reyhan Yalçındağ/ (Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı)
35. Av. Emel Ataktürk Sevimli
36. Hülya Osmanağaoğlu (Yazar-Feminist Aktivist)
37. Yıldız Tar (Gazeteci-Kaos GL Derneği)
38. Akın Birdal (İnsan Hakları Derneği Eski Genel Başkanı)
39. Rıza Türmen (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Eski Yargıcı)
40. Murat Çelikkan (Hakikat Adalet Hafıza Merkezi-Gazeteci)
41. Feray Salman (İnsan Hakları Ortak Platformu Genel Koordinatörü)
42. Nisan Alıcı (DEMOS Araştırma Kolektifi)
43. Fatma Bostan Ünsal
44. Osman İşçi (Dünya İşkence Karşıtı Örgüt Merkez Konsey Üyesi)
45. Dr. Fırat Keser (Özel Eğitim Uzmanı)
46. Rakel Dink
47. Gülten Kaya
48. Emine Çağırga (Cemile Çağırga’nın Annesi)
49. Ayşe Bülbül (Eren Bülbül’ün Annesi)
50. Cihan Sincar (Mehmet Sincar’ın Eşi)
50. Cihan Sincar (Mehmet Sincar’ın Eşi)
51. Şükran Aydın (Vedat Aydın’ın Eşi)
52. Dicle Anter (Musa Anter’in Oğlu)
53. Mehmet İnan (Taybet İnan’ın Oğlu)
54. Fehime Poyraz (Deniz Poyraz’ın Annesi)
55. Hüseyin Aykol (Gazeteci)
CHP'nin listesi
- Türkiye Harp Malûlleri Gaziler ve Şehit Dul Yetimleri Derneği
- Türkiye Muharip Gaziler Derneği
- Emniyet Teşkilatı Vazife Malulü ve Şehit Aileleri Vakfı
- Türkiye Emekli Subaylar Derneği (TESUD)
- Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği (TEMAD)
- Türkiye Emekli Uzmanlar Derneği
- Emekli Uzman Jandarmalar Derneği
- Emniyet Teşkilatı Sendikası
- Sivil Memurlar Sendikası
- Şehit Aileleri Federasyonu Başkan Vekili Av. İsmail Kılıç
10. Şehit Aileleri Federasyonu Başkan Vekili Av. İsmail Kılıç
11. Alevi Bektaşi Federasyonu
12. Barış Anneleri Derneği
13. Barışa İhtiyacım Var İnisiyatifi
14. Demokrasi İçin Birlik
15. Doğu Güneydoğu Dernekleri Platformu (DGD)
16. Engelliler Konfederasyonu
17. EŞİK Eşitlik İçin Kadın Platformu
18. İklim Adaleti Koalisyonu
19. Kadın Arabulucular Ağı
20. Marmara Grubu Vakfı
21. Güvenlik Korucuları Dernek ve Federasyonları
22. Barış İçin Toplumsal Girişim Platformu
23. Eşit Yaşam Derneği
Meslek örgütleri
- Türkiye Barolar Birliği ve Bölgedeki Barolar
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti
- Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS)
- Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD)
- Basın-İş Sendikası
- Bölgedeki Ticaret ve Sanayi Odaları
- Türk Tabipleri Birliği ve bölgedeki örgütleri
Hak temelli kurum ve isimler
- Cumartesi Anneleri/ İnsanları
- Diyarbakır Anneleri
- Aile Dayanışma Ağı
- Temel hak ve hürriyetler, infaz ve ceza sistemi üzerine, ayrı ayrı uzmanlaşmış hukukçular
- Azınlık Temsilcileri
- Ermeni, Rum ve Yahudi toplumunun dini ve/veya sivil toplum önderleri
- Süryani, Yezidi, Keldani toplumunun dini ve/veya sivil toplum önderleri
- Kanaat Önderleri
- Rakel Dink
- Ahmet Özer
- Faruk Balıkçı
- Ali Bardakoğlu
TİP'in listesi
Komisyonun AİHM ve AYM kararlarının uygulaması ve siyasi entegrasyon için gerekli adımları içeren yasal düzenlemelerde bulunması durumunda görüşülmesi önerilen isimler:
- Selahattin Demirtaş
- Figen Yüksekdağ
Komisyonun kayyım siyasetinin ortadan kaldırılması için gerekli adımları içeren yasal düzenlemelerde bulunması kapsamında görüşülmesi önerilen isimler:
- Ekrem İmamoğlu
- Resul Emrah Şahan
- Ahmet Özer
- Adnan Selçuk Mızraklı
- Ahmet Türk
- Bekir Kaya
Komisyonun siyasi tutsakların hukuka aykırı biçimde hapishanelerde tutulmasını önleyecek yasal düzenlemelerde bulunması kapsamda görüşülmesi önerilen isimler:
- Şerafettin Can Atalay
- Tayfun Kahraman
- Mine Özerden
- Çiğdem Mater
- Osman Kavala
- Selçuk Kozağaçlı
- Ercüment Akdeniz
Komisyonun "Kürt Sorunu"nu tarihsel, politik ve hukuki bağlamlarıyla değerlendirmek, barışçıl bir çözüm yönünde eşit yurttaşlık temelli, adalete dayalı ve demokratik adımlar atmak için yapacağı çalışmalar kapsamında görüşülmesi önerilen isim ve kurumlar:
- Türkiye Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri Derneği
- Barış Anneleri
- Cumartesi Anneleri
- Türkiye Muharip Gaziler Derneği
- Barış İçin Akademisyenler
- Türkiye Barolar Birliği ve Barolar
- Adalet İçin Hukukçular, Çağdaş Hukukçular Derneği, İnsan Hakları Derneği, Özgürlük için Hukukçular Derneği
- Eşitlik için Kadın Platformu
- Sendikalar
- TMMOB ve Meslek Örgütleri
- KHK’liler platformu
- Toplumsal Bellek Platformu
Yeni Yol Partisi'nin listesi
Türkiye’nin Çözüm Süreci Deneyimi, Bölgesel Bağlam; Siyasiler ve Bürokratlar:
- Abdullah Gül
- Cemil Çiçek
- Hikmet Çetin
- Ahmet Davutoğlu
- Adnan Boynukara
- Beşir Atalay
- Bülent Arınç
- Cevat Öneş
- Efkan Ala
- Emre Taner
- Işık Koşaner
- Muhammet Dervişoğlu
- Sadullah Ergin
- Yalçın Akdoğan
Bölgesel Bağlam:
- Ali Murat Yel, Prof. Dr.
- Eldar Hasanoğlu, Doç. Dr.
- Mahmut Erol, Prof. Dr.
- Murat Erdoğan, Prof. Dr.
- Naci Koru
- Feridun Sinirlioğlu
- Serhat Erkmen, Prof. Dr.
Örgütün Feshi, Silahsızlanma, Toplumsal Yaşama Uyum, Çatışma Çözümü
Uzmanları
- Alparslan Özerdem, Dr.
- Ayşe Betül Çelik, Prof. Dr.
- Bekir Biçer, Prof. Dr. (Tarihsel bağlam)
- Cuma Çiçek, Dr.
- Esra Çuhadar, Doç. Dr.
- Esra Elmas, Dr.
- Fatih Ulusoy, Büyükelçi (Moro Arabulucu)
- Hamit Bozarslan, Prof. Dr.
- Hüseyin Oruç (Moro Arabulucu)
- İzzet Akyol
- Kezban Hatemi
- Mahmut Akpınar, Prof. Dr. (Tarihsel bağlam)
- Mesut Yeğen, Prof. Dr.
- Tarık Tuncay, Prof. Dr.
- Vahap Coşkun, Doç. Dr.
- Yakın Ertürk, Prof. Dr.
- Yılmaz Ensaroğlu
Hukuk ve mevzuat reformu uzmanları:
- Başak Çalı, Doç. Dr. – Uluslararası İnsan Hakları Hukuku
- Fazıl Hüsnü Erdem, Prof. Dr. – Anayasa Hukuku, Çözüm Süreci Reform Önerileri
- Gülçin Avşar – Hafıza Merkezi Çalışmaları
- İzzet Özgenç, Prof. Dr. – Ceza Hukuku
- Kerem Altıparmak, Prof. Dr. – İnsan Hakları Hukuku, AİHM Uyumu
- Levent Korkut, Prof. Dr. – İnsan Hakları Hukuku, TMK Reformu
- Osman Can, Prof. Dr. – Anayasa Hukuku, Yargı Bağımsızlığı
- Sevtap Yokuş, Prof. Dr. – Anayasa Hukuku, İnsan Hakları
- Zühtü Arslan, Prof. Dr. – Anayasa Hukuku
Sivil toplum, düşünce ve hak temelli kuruluşlar
- Akdeniz Kadın Arabulucular Ağı
- Ankara Enstitüsü
- Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği
- Barış İçin Toplumsal Girişim
- Barış Vakfı
- Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi Derneği (DITAM)
- Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Derneği (DISA)
- Ekopolitik
- Hak İnisiyatifi Derneği
- Hakikat Adalet Hafıza Merkezi
- Hrant Dink Vakfı
- İnsan Hakları Derneği (İHD)
- İnsani Yardım Vakfı
- KHK’lı Platformları Birliği
- Kürt Çalışmaları Merkezi
- Mazlum-Der
- Mezopotamya Vakfı
- Rawest
- Tahir Elçi Vakfı
- Toplumsal Bellek Platformu
- Türkiye Demokrasi Platformu
- Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV)
- Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi
- Veri Enstitüsü
Çatışmalardan birinci elden etkilenen gruplar:
- Şehit ve Gazi Aileleri ve Dernekleri
- Güvenlik Korucuları Dernekleri ve Temsilcileri
- Aybüke Yalçın, Eren Bülbül, Fethi Sekin ve benzeri sivil şehitlerin aileleri
- Diyarbakır Anneleri
- Barış Anneleri İnisiyatifi
- Cumartesi Anneleri
- Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma
- Derneği (MEBYA-DER)
- Roboski Aileleri
Yerel yönetim ve demokratikleşme:
- Türkiye Belediyeler Birliği
- Güneydoğu Anadolu Belediyeler Birliği
- Marmara Belediyeler Birliği
- Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA)
Barolar ve hukuk kurumları:
- Türkiye Barolar Birliği
- İstanbul Barosu
- Ankara Barosu
- Diyarbakır Barosu
- Van Barosu







































