* Fotoğraf: Pixabay
Bugün, Uluslararası Gıda Kaybı ve Gıda İsrafı Farkındalık Günü.
Birleşmiş Milletler'in (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 12.3 kapsamında gıda kaybına dikkat çekmek ve çözüm geliştirmek, tarım ve gıda takviminde gıda israfı sorununa dikkat çekmek için BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından ilan edilen bugün, dünyada ilk kez kutlanıyor.
2 milyar insan doyabilir
2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyara yaklaşacağı, Türkiye nüfusunun da 100 milyonu aşacağı, tarımsal ürünlere olan talebin yüzde 60 oranında artacağı öngörülüyor.
Dünyada 821 milyon insan açlık çekiyor. 2 milyar insan da sağlıklı gıdaya ve temiz suya erişemiyor. Çöpe atılan yiyecekler yaklaşık 2 milyar insanın doymasına yetiyor.
Artan gıda talebini güvenli bir şekilde karşılayabilmenin yolu ise gıda kaybını ve israfı önlemekten geçiyor.
Ekosisteme etkisi
Kayıp ve israf tablosuna bakıldığında hem üretici hem de tüketici tarafında çözülmesi gereken ve ekonomiyi olumsuz etkileyen sorunlar var.
İsrafı önlemek hem ekonomik açıdan büyük bir kazanım hem de kaynakların doğru kullanımı açısından da önemli bir faktörken, israfa dayalı tüketim anlayışı ve hesapsızca kullanım sınırlı kaynakların giderek azalmasına yol açıyor.
Araştırmacılar, insan kaynaklı etkenlerin dünyanın ekosistemini tehlikeye attığını, gıda atığı kaynaklı sera gazı salınımının iklim değişikliğine neden olduğunu, gıda atığının azaltılması ve bitkisel gıdaların tercih edilmesi halinde de iklim değişikliğinin belirli bir oranda durdurulacağını söylüyor.
Ekonomiye etkisi
Gıda israfı çevresel etkilerin yanı sıra ekonomik kayıplara da doğrudan yol açıyor.
Dünyada her yıl üretilen gıdanın 3’te 1’inin, diğer bir deyişle küresel gıda tedariğinin 1,3 milyar tonunun kayıp ya da israf edildiği kaydedildi.
Bunun parasal değeri gelişmekte olan ülkelerde 310 milyar dolar, gelişmiş ülkelerde ise 680 milyar dolar olarak karşımıza çıkıyor.
Türkiye’de durum ne?
FAO’nun 2019 araştırmasına göre Türkiye’nin yıllık gıda kaybı ve israfı ortalama 26 milyon ton. Gıda israfının yüzde 42’si hanelerde gerçekleşiyor.
Tarımsal üretimde ise her yıl ortalama yüzde 14’lük kayıp yaşanıyor. Her yıl meyve ve sebzelerin yaklaşık yüzde 50’si tarladan çatala kadar olan süreçte israf oluyor.
Bilinçli alışveriş yapılmaması, saklama koşullarının uygun olmaması ve artan yemeklerin çöpe dökülmesinden kaynaklı olarak ürünlerin 3’te 1’i ziyan ediliyor.
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın (TİSVA) 2019’da hazırladığı rapora göre; enerjide, meyve-sebzede, ekmekte, suda ve kuru gıdada israf ve kayıp 555 milyar liraya denk gelirken, buda milli gelirin yüzde 15’ine tekabül ediyor.
Enerji israfı
Türkiye’de enerji israfı da ciddi boyutlara ulaşmış durumda.
Bir saç kurutma makinesinin 10 dakika boyunca çalışması 60 wattlık bir lambanın 3 saat yanmasına eşdeğer enerji tüketiyor.
Bir kişinin günde iki kez 1 dakika boyunca musluk suyunu kapatmadan diş fırçalaması yılda 8 ton su israfına neden oluyor.
Geri dönüşüm
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan Türkiye İsraf Raporu’na göre; toplumun yüzde 30’u geri dönüşüm kavramını bilmiyor. Çöpleri tiplerine göre geri dönüşüm kutularına atma uygulaması sadece yüzde 40 oranında biliniyor. (TP)
