"Çocuklarla öğrenme yoldaşı olmak önemli"

Gazi Üniversitesi İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı'nda lisans ve lisansüstü dersler vermeye devam eden Prof. Dr. Cem Balçıkanlı ile yabancı dil öğrenmenin püf noktalarını konuştuk. Çocukların yabancı dil öğrenimi konusunda ailelere rehber niteliğinde iki akademik kitabı bulunan Cem Balçıkanlı, "Yabancı Dil Perisi" isimli bir çocuk kitabı da kaleme aldı.

Merhaba Cem Bey, günümüzde İngilizce hayatımızın olmazsa olmazı, hele ki genç nesiller için... En merak edilen soruyla başlamak isterim. İngilizce nasıl öğrenilir?

Üç temel öneriyle başlayalım. İlk olarak, dile maruz kalma oranını artırarak. Bizim gibi İngilizcenin yabancı dil olarak öğretildiği ülkelerde İngilizceyi sürekli biçimde duymak o kadar kolay değildir. Bunu mümkün olduğunca artırmak gerekir. İkincisi İngilizce konuşurken diğer insanların ne düşündüğüne takılmamak gerekir. Araştırmalar dil endişesinin dil öğrenme üzerindeki olumsuz etkisini ortaya koyar. O halde endişelenmeden hata yaparım korkusunu yaşamadan konuşmaya çalışmak gerekir. Üçüncüsü ve belki de en önemlisi düzenli bir biçimde çalışmak. Disiplinli bir şekilde planlanan çalışmayla başarıya ulaşmamak mümkün değildir. 5 dakika kuralını benimseyip her gün çalışma yapmak faydalı olacaktır.

Yabancı dil konusunda ülkemizin durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ne yazık ki diğer alanlarda olduğu gibi bu alanda da istenilen seviyede değiliz. Okuduğunu anlama, matematik ve fen becerilerinde PISA sonuçları ortada. Yabancı dil de bu sonuçlardan farklı değil. Her yıl dünyadaki ülkeleri dil yeterlikleri açısından sıralayan İngilizce Yeterlik Endeksi de bu durumu ortaya koyuyor zaten. 2022 yılı verilerine göre Türkiye, 111 ülke arasında 64. sırada.

Dört temel dil becerisi

İlkokuldan itibaren İngilizce eğitimi almamıza rağmen neden konuşamıyoruz?

Çünkü İngilizceyi öğretilecek bir ders olarak algılıyoruz. Formülleri ezberlersek o dilde kendimizi ifade edeceğimizi düşünüyoruz. Asıl önemli olan dört temel dil becerisine odaklanmak ve bu konuda bilinçli pratik mantığıyla çalışmalar yürütmektir. Buna ek olarak öğrenmenin duyuşsal süreçlerini pek de iyi yönetemiyoruz. Biliyoruz ki öğrenme kavramı duyuşsal etkenler olmadan açıklanamaz.

Çocuklar ve yetişkinler için uygulanan metotlar farklı mı?

Elbette. Çocuklara yönelik uygulanan yaklaşımlarda dili bütün olarak ele almak ve tüm yaklaşımları gelişimsel süreçleriyle ilişkilendirmek mantıklıdır. Örneğin, çocuklara dil öğretirken; oyun, şarkılar, el işi etkinlikleri ve hikâye anlatımı en çok tercih edilen tekniklerdir. Yetişkinlerde bunları tam olarak kullanmayalım diyemeyiz ancak onları bilişsel kapasitelerine uygun etkinlikler seçmek yerinde olacaktır.

Prof. Dr. Kemal Sinan Özmen ile birlikte kaleme aldığınız "Çocuğum İngilizce Öğreniyor" isimli kitapta detaylıca açıklamışsınız ama temel olarak çocuklarımızın İngilizce öğrenmesine nasıl katkı sağlayabiliriz?

Altın Kitaplar Akademi tarafından yayımlanan bu kitapta, velilerin dil öğrenme sürecinde çocuklarına nasıl yardımcı olabileceklerine dair pek çok öneri ve ilke var. Hepsinin birebir yaşanmış vakalardan ortaya çıkması da problemin ne kadar gerçekçi bir zemine dayandığının en belirgin kanıtıdır.

İlk olarak, çocuklarla öğrenme yoldaşı olmak gereklidir. Onların öğrenme heyecanlarına ortak olmak önemlidir. Bilinmeyen bir kelimenin anlamı sözlükten beraber öğrenmeye çalışmak buna örnek olarak verilebilir. Diğer bir husus ise birlikte çalışırken çok didaktik olmamak. Bilginin hemen çocuklara verilmesindense onlara bazı soruları sorarak yönlendirmek gerekir. Son olarak ise sorgulayıcı ve yargılayıcı olmaktan ziyade düzenleyici ve kolaylaştırıcı bir yaklaşımı benimsemek gerekir. Herkesin içinde x kelimesinin anlamını sormak ve ondan hemen İngilizce konuşmasını beklemek yersiz.

Öneriler

Peki, İngilizce öğrenmek isteyen yetişkinlere ne gibi önerilerde bulunmak istersiniz? İngilizce pratiği yapmak için kullanılan mobil uygulamaları verimli buluyor musunuz?

Çok faydalı bulduğumu söylemeliyim. Özellikle benim gibi İngilizce öğrenmeye başladığında bırakın bu araçları İngilizce kaset bile bulmakta zorlanan birisi için.
Peki, bu uygulamalar neden yararlı? Madde madde sıralayalım.
1- İngilizce öğrenme sürecini kişileştiriyor.
2- Zaman ve mekândan bağımsız öğrenme ortamı sunuyor.
3- Dile maruz kalma imkânını artıyor.
4- Öğrencileri aktif hale getiriyor.

Teknolojik ya da maddi imkânsızlıktan ötürü bu uygulamalara erişim imkânı olmayan pek çok insan var. Alternatif olarak hangi kaynakları önerebilirsiniz?

O zaman yapılabilecek en doğru şey, bu konudaki nitelikli kitaplara ulaşmak olacaktır. Bir de defter alıp yazarak çalışmak uygun olabilir. Sonra da kütüphaneye gidip seviyelendirilmiş İngilizce kitaplarına erişmek gerekir. En düşük seviyeden başlayarak İngilizce öğrenmek isteyenlere sayısız imkân sunan bu kitapların tekrar tekrar çalışılması gerekli.

"Yabancı Dil Perisi" isimli bir de çocuk kitabınız var. Bu kitabınızda da bir çocuğun yabancı dille tanışma sürecini ele almışsınız. Bu alanda yeni çalışmalarınız olacak mı?

"Yabancı Dil Perisi", benim ilk çocuk kitabım. Dil öğrenme serüvenini bir çocuğun gözünden anlatmak velilerin de dikkat etmesi gereken bir husus bence. Yine aynı konuyla ilgili kitaplar üzerine çalışıyorum. Bunun dışında ödev konusunda herkesin ilgisini çekeceğine inandığım bir başka kitap da tamamlandı ve yayımlanmayı bekliyor.

(EK/AÖ)