Yoksulluk çocukların kendilerini geliştirebilmelerini engelliyor. Yoksul çocuklar yeterli beslenemiyor, oyun oynayamıyor, kaliteli eğitim alamıyor.
Oysa bütün bunlar onların hakkı ve Türkiye'nin de altına imza attığı Birleşmiş Milletler Çcouk Hakları Sözleşmesi'ne (ÇHS) göre önce anne-babaları, sonra da devlet haklarını onlara vermek zorunda.
BM yarın 20. kez Dünya Yoksulluğu Yok Etme Günü'nü gerçekleştirirken, ÇHS bağlamında Türkiye'deki çocukların durumuna kısaca bakıyoruz:
Yoksulluk her şeyden önce çocukların yaşam hakkını (Madde 6) elinden alıyor.
Çocuk ölümlerinin en önemli nedenlerinden biri yoksulluk. BM verilerine göre Bebek ölüm oranları Batı'da binde 22; Doğu'da binde 41. Beş yaş altı ölüm oranı Batı'da binde 30; Doğu'da binde 49
Her çocuğun dinleme, boş zaman değerlendirme, oynama, kültürel ve eğlence etkinliklerinde bulunma hakkı var (Madde 31)
Buna göre bir çocuk parkta oynamak isterse bu bedava fakat şehirlerde tüm çocuklar için park yok. Mesela İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) verilerine göre şehirde 80 çocuk parkı var. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstanbul'da 4 milyona yakın çocuk olduğunu söylüyor. Yani 50 bin çocuğa bir park düşüyor!
Kırsal bölgelerde her yer park diyebilirsiniz ama kimi zaman bu durum oradaki çocuklar için de ölümcül olabiliyor. En son Hakkari, Çukurca'da bir çocuk daha sokakta bulduğu patlayıcıyla oynarken öldü.
Devlet Tiyatrolarında çocuk oyunları metropollerde 2, taşrada 1 YTL. Altunizade Capitol sinemasında oynayan ve bir farenin maceralarını anlatan çizgi film Ratatuy içinse 10 YTL ödemek gerekli.
Toys'r Us oyuncakçısında bir araba 45 YTL, bir cipse 13 YTL. Konuşan, ağlayan, uyuyan dokuz fonksiyonlu Bambalina bebek almak isterseniz 39 YTL ödemeniz gerekli. Ideefixe'de Altın Kitapların çıkardığı çocuk kitapları 5 YTL civarında. Yapı Kredi'den çıkan Red Kit'ler 8,5 YTL, Daniel Defoe'nin klasik eseri Robinson Crusoe ise 22 YTL. Müzik kulağını geliştirmek için Baby Mozart CD'si de 12 YTL.
Her çocuğun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlâksal ve toplumsal gelişmesini sağlayacak yeterli bir hayat seviyesine hakkı var. (Madde 27)
Çocukların bedensel ve zihinsel gelişimlerini sağlayabilmeleri için yeterli ve dengeli beslenmeye ihtiyacı var.Harb-İş sendikasına göre dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 639 YTL.
TÜİK 2005 verilerine göre 15 yaş altındaki bireylerin yüzde 27'si yoksulluk sınırının altında. Bu yaş grubunda yaklaşık 19 milyon çocuk olduğunu düşürsek, 5 milyona yakın çocuğun yoksul olduğunu bulabiliriz. Yine TÜİK'e göre 623 bin kişi de açlık sınırının altında yaşıyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre beş yaşındaki çocukların yüzde 16'sı yetersiz beslenmeden muzdarip.
Her çocuğun parasız eğitim alma hakkı var. (Madde 28)
Kağıt üzerinde bu konu halledilmiş gibi ama yeterli kaynak ayrılmayan okullar öğrencilerden kayıt parası-bağış toplamaya devam ediyor. Bu yıl Siirt'te bir lisede bu parayı vermeyen öğrenciler karnelerini alamadı.
Dahası bir önlük Mahmutpaşa'da 20-25 YTL'ydi. Defterler de kilosu 5 YTL'den satılıyor. 10 YTL'ye bir okul çantası almak mümkün. Okula ulaşmak da masraflı: İstanbul'da 0-5 kilometre servis ile 70 YTL. Şemdinli'nin Günyazı köyündeyse çocuklar her gün 2 kilometre yürüyor.
Sorunmluluk yetişkinlerde
Buna engelli çocukların özel gereksinimlerini, sağlık hizmeti için ödenen bedelleri de eklemek mümkün.
Çocukların çalıştırılmaktan, sömürülmekten korunma hakları da olduğu için (Madde 32-36) bütün bu masrafları aileleri karşılamak zorunda. Karşılayamayacak durumda olan ailelere de devlet yardım etmeli (Madde 27).(EÜ)
