Fotoğraf: AA
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin 25. genel yorumununu yayınladı.
Çocuk haklarının dijital ortamla olan ilişkisini konu edinen belgenin kapsamlı Türkçe çevirisini ise İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi paylaştı.
Genel yorum taraf devletlerin Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'yi dijital ortamla ilgili olarak nasıl uygulamaları gerektiğini açıklıyor.
Komite'ye göre dijital teknolojilere erişim çocukların her çeşit medeni, siyasi, kültürel, ekonomik ve sosyal haklarını gerçekleştirmede yardımcı olabilir. Ancak tüm çocuklar dijital ortama erişemezse mevcut eşitsizliklerin artması olasıdır ve yeni eşitsizlikler ortaya çıkabilir.
Baro'nun paylaştığı çeviride özetle şu bilgi yer alıyor:
"Dijital ortam, çocukların bilgiye erişim hakkını gerçekleştirmeleri için eşsiz bir fırsat sunar. İnternet tabanlı, elektronik veya diğer bilgi yayma sistemlerinin çalışmasına ilişkin herhangi bir kısıtlama, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin 13. maddesi ile uyumlu olmalıdır.
"Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin 13. maddesiyle uyumlu ceza kanunlarını ihlal etmedikleri sürece çocuklar dijital ortamda fikirlerini ifade etmekten ötürü yargılanmamalıdır.
Madde 13Çocuk, düşüncesini özgürce açıklama hakkına sahiptir; bu hak, ülke sınırlarına bağlı olmaksızın; yazılı, sözlü, basılı, sanatsal biçimde veya çocuğun seçeceği başka bir araçla her türlü haber ve düşüncelerin araştırılması, elde edilmesi ve verilmesi özgürlüğünü içerir.Bu hakkın kullanılması yalnızca: Başkasının haklarına ve itibarına saygı; Milli güvenliğin, kamu düzeninin, kamu sağlığı ve ahlakın korunması nedenleriyle ve kanun tarafından öngörülmek ve gerekli olmak kaydıyla yapılan sınırlamalara konu olabilir. | |
"Çocukların dijital ortamda örgütlenme özgürlüğü ve barışçıl toplanma haklarını kullanmalarına hukuki, gerekli ve orantılı olanlar hariç hiçbir kısıtlama getirilemez. Çocukların dijital katılımı güvenli ve gizli olmalı, kamusal veya özel kurumların gözetiminden uzak tutulmalıdır.
"Taraf Devletler, çocuğun verilerinin işlenmesi için rızanın çocuk tarafından özgürce ve bilgilendirilmiş şekilde veya çocuğun yaşına ve gelişen kapasitesine bağlı olarak ebeveyn veya bakıcı tarafından verilmesini ve bunun çocuğun verileri işlenmeden önce alınmasını sağlamalıdır.
"Ebeveynlerin çocuklarına dijital ortama ilişkin sunacağı rehberlik çocuğun korunması ile özerkliği arasında uygun bir denge kurmalı, kontrol etme ya da yasaklama yerine karşılıklı empati ve saygıya dayanmalıdır.
"Taraf Devletler, okul ve diğer öğrenme ortamlarındaki teknolojik altyapıya ayrım gözetmeksizin yatırım yapmalı, yeterli sayıdaki bilgisayarın, yüksek hız ve kalitedeki internetin ve stabil elektrik kaynağının hazır bulunmasını ve uygun maliyetli olmasını sağlamalıdır.
"Komite, yargılama sürecinin dijitalleştirilmesi durumunun çocukla bizzat temas kurma eksikliğine yol açtığını kabul eder. Bunun çocukla ilişki geliştirme üzerine inşa edilen onarıcı ve rehabilite edici adalet mekanizmaları üzerinde olumsuz etkisi olabilir."
Çocuk Hakları Komitesi hakkında
Taraf devletlerin kendisine sundukları raporları inceler ve değerlendirir. Taraf devletler, Sözleşmeye taraf oldukları ilk iki yıl içinde, daha sonra da her beş yılda bir Komiteye rapor sunmakla yükümlüdürler. Ayrıca, Komite gerek duyduğunda da devlet rapor sunmalıdır. Komite, taraf devletin sunduğu raporların devlet görevlilerinin katılımıyla tartışıldığı yapıcı diyaloglarda ve taraf devletlerden alınan raporların incelenmesine dayanan genel tavsiyelerde bulunabilir. Bunun yanında, Komite, Sözleşme'nin hükümlerine açıklık getirmek amacıyla genel yorumlarda bulunabilir. (Kaynak: bilgi.edu.tr - İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi)
(AÖ)
