Henüz dünyada hiçbir ülkenin tam olarak gereklerini yerine getiremediği bu bildirgede çocukların sağlıkla ilgili hakları 2., 4. ve 5. maddelerinde açık biçimde ortaya konuluyor.
Bu maddelerde çocuğun gelişmesi, gereksindiği bakım ve korunma olanaklarının sağlanması ve "sakatlar" dahil eğitim hakkının gereklerinin yerine getirilmesi şöyle ifade ediliyor:
Madde 2: Çocuk, özel olarak korunur ve yasalar ve başka yollarla sağlıklı ve normal biçimde ve özgürlük ve saygınlık koşullarında bedensel, zihinsel, ahlaki, manevi ve toplumsal olarak gelişmesine olanak sağlayacak fırsat ve kolaylıklardan yararlanır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda, çocuğun çıkarları önde gelir.
Madde 4: Çocuk toplumsal güvenlik olanaklarından yararlanır. Sağlık içinde gelişme ve yetişme hakkı vardır, bu amaçla kendisine ve annesine özel bakım ve korunma olanakları sağlanır. Bu olanaklar doğum öncesi ve doğum sonrası bakımı da içerir. Çocuğun yeterli beslenme, konut, eğlenme ve sağlık hizmetlerinde hakları vardır.
Madde 5: Bedensel ve, zihinsel ve toplumsal bakımdan özürlü çocuğa özel durumunun gerektirdiği gibi davranılır ve özel eğitim ve bakım sağlanır.
"İmza provası" değilse
Görüldüğü gibi bu düzenlemelerin tümü belirli bir sağlık hizmetine ulaşma ve yararlanmayı gerektiriyor. Eğer bu bildirge yalnız kağıt üzerinde yazılı kalsın diye oluşturulmamışsa, devletler bunu sadece "imza provası" olsun diye imzalamamışlarsa, burada yer verilen hükümlerin gereklerini yerine getirmek zorundadırlar.
Bu çocukların "sağlık hakkı" ve sağlık hizmetlerinden yararlanırken söz konusu olan hakları "garanti altına alınmış" olur.
Toplumsal Gelişme ve Kalkınma Bildirgesi
Benzer düzenlemeler "Toplumsal Gelişme ve Kalkınma Bildirgesi"nde de yer alıyor. Burada ise önce "gelişme ve kalkınma"nın ne anlama geldiği şöyle belirtiliyor:
"Toplumsal gelişme ve kalınma, toplumun tüm üyelerinin maddi ve manevi yaşam standardını sürekli yükseltmeyi amaçlar. Bu amaca insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı ve uygunluk içinde ve aşağıdaki ana hedeflere ulaşarak varılır."
Ardından 10. ve 11. Maddenin alt bölümlerinde de bunun nasıl sağlanacağı hükme bağlanıyor:
Madde 10
b) Açlık ve kötü beslenmenin kaldırılması ve yeterli beslenme hakkının güvenceye bağlanması,
d) Tüm halk için, en yüksek sağlık standartlarının sağlanması ve olanaklıysa ücretsiz sağlık korumanın gerçekleştirilmesi
Madde 11
b) Ana ve çocuğun haklarının korunması; çocukların yetiştirilmesi ve sağlıklarına ilgi; kadınların ve özellikle gebelik ve çocuğun bakımı sırasında çalışan annelerin ve kazançlarıyla ailenin geçimini sağlayan kadınların sağlık ve gönencini koruma önlemlerinin alınması; kadınlara işini ve ücretini yitirmeksizin gebelik ve analık izni ve ödentilerin verilmesinin sağlanması;
c) Çocukların, yaşlıların ve özürlülerin haklarının korunması ve gönencinin sağlanması, bedensel ve zihinsel özürlülerin korunması"
Bu düzenlemelerde görüleceği üzere "beslenme", "sağlık koruması" ve "bakımın sağlanması" bunlar için gerekli olanakların oluşturulması söz ettiğimiz çocukların sağlıklılığını sağlayan unsurlar olarak özellikle sıralanıyor. (MS/BA)
