Ankara Tabip Odası Halk Sağlığı Komisyonu, yaz döneminde ishalden korunmak ve sorunun altında yatan nedenleri ortadan kaldırmak için bir rehber hazırladı.
Tabip odasının verdiği bilgilere göre dünyada yılda yaklaşık bir milyon 900 bin çocuk ishalden ölüyor. Bu ölümlerin yüzde 95'i gelişmekte olan ülkelerde yaşanıyor. Türkiye'de her yıl sekiz bin çocuk ishalden ölüyor. Bu rakam ABD'de 300 bin civarında.
İshalden ölümlerin başında Türkiye'de su ve kanalizasyon sisteminin kötü ve yetersiz olması; kanalizasyon ve su borularının, su borusu üstte olacak ve birbirleri arasında komşuluk olmayacak şekilde yerleştirilmemesi geliyor.
Çamaşır suyu formülü
Rehberde "Türkiye 75 milyon insanımıza coğrafyalarının her metrekaresinde güvenli, sağlıklı içme ve kullanma ve suyunu, sürekli biçimde sağlamayı önüne bir stratejik hedef olarak koymalıdır" dendi. Rehberde vatandaşların evde uygulayabileceği "Çamaşır suyu formülü" anlatıldı:
"Temizliğinden kuşku duyduğunuz suyu içmeyin. Çok çaresiz durumda, suyu birkaç kat tülbentten ya da gazlı bezden süzün. İmkanınız varsa suyu 10 dakika kaynatın. Ancak bu eylemler suyu yalnızca kimi mikro canlılardan arındırır, kimyasal maddelerden, sporlu bakterilerden arındırmaz. Suyu çamaşır suyuyla dezenfekte etmek için bir çay bardağı çamaşır suyunu, dokuz çay bardağı suyla karıştırın. Bununla her türlü yüzeyi temizleyebilir; çiğ yenen sebze-meyveleri içine koyup, yaklaşık yarım saat bekleterek, sonrasında da güvenli içme-kullanma suyuyla mutlaka durulayarak yiyebilirsiniz."
Nelere dikkat etmeli, neler yapılmalı?
Bunun dışında evde uygulanabilecekler ise şöyle sıralandı:
1. Mutlaka yemeklerden önce, tuvalet, dolmuş-otobüs gezilerinden sonra sabun kullanarak eller çok iyi yıkanmalıdır.
2. Küçük çocukların, yaşlıların, gebelerin ve bağışıklık sisteminde sorun olanların özellikle korunması gerekiyor.
3. İshal durumunda ürküntüye kapılmadan, eğer bebek emziriliyorsa emzirme sürdürülmelidir. Kesinlikle emzirme durdurulmamalıdır.
4. İshalde kullanılabilecek, Sağlık ocaklarında ücretsiz verilen veya eczanelerde reçetesiz satılan tuz-şeker paketleri (ORS paketleri), kaynatılıp soğutulmuş bir litre suya karıştırılıp içilir.
5. Antibiyotikler ve ishal durdurucular ise hekim önerisi dışında alınmamalıdır. Çünkü kimi antibiyotikler ishal durumunu azdırabilir.
6. İshal durumunda, kusma yoksa yağsız yoğurt, ayran, patates püresi, meyve suyu, çay gibi gıdalar bolca tüketilmeli ve özellikle bebek-çocuk, yaşlı ve gebelerde sıvı açığı oluşmamalıdır.
7. Dışkı kanlı, sümüksü görünümlü (mukuslu), pirinç suyu görünümünde ise ve ağır ishal, kişide ateş yükselmesi varsa (başta kolera, kimi besin zehirlenmelerinde ateş çıkmaz, tersine düşebilir!) hızla bir sağlık kuruluşuna başvurmak uygun olacaktır. (SP)
