CNN'in ABD askeri kaynaklarından elde ettiği otantikliği kabul edilen ancak ABD Başkanı'nın "yanlış" olduğunu ileri sürdüğü ABD'nin erken istihbarat değerlendirmesne göre, İran'a yapılan saldırılar nükleer tesisleri yok etmedi.
Konuyla ilgili bilgi sahibi yedi kişi tarafından açıklanan bir erken ABD istihbarat değerlendirmesine göre geçtiğimiz hafta sonu ABD'nin İran'ın üç nükleer tesisine düzenlediği saldırılar, ülkenin nükleer programının temel bileşenlerini yok etmedi ve büyük olasılıkla aylarca geriletti.
CNN'nin haberine göre, daha önce açıklanmış olmayan değerlendirme, Pentagon'un istihbarat kolu olan Savunma İstihbarat Ajansınca üretildi. Kaynaklardan birinin söylediğine göre, değerlendirme ABD Merkez Komutanlığınca ABD saldırılarının ardından yürütülen bir savaş hasarı değerlendirmesine dayanıyor.
Tesislerdeki hasarın analizi ve saldırıların İran'ın nükleer hedefleri üzerindeki etkisi devam ediyor ve daha çok istihbarat sağlandıkça değerlendirme değişebilir. Ancak erken bulgular, Başkan Donald Trump'ın saldırıların İran'ın nükleer zenginleştirme tesislerini "tamamen ve bütünüyle yok ettiği" yönündeki yinelenen iddialarıyla çelişiyor. Savunma Bakanı Pete Hegseth de pazar günü İran'ın nükleer hedeflerinin "yok edildiğini" söylemişti.
Değerlendirmeyi bilen iki kaynak CNN'e İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stokunun imha edilmediğini söyledi. Kaynaklardan biri, santrifüjlerin büyük ölçüde "sağlam" olduğunu söyledi. Başka bir kaynak, istihbarat tarafından değerlendirilen zenginleştirilmiş uranyumun ABD saldırılarından önce sitelerden çıkarıldığını söyledi.
Aynı kaynak "Yani Savunma İstihbarat Ajansı (DIA) değerlendirmesi, "ABD'nin [iran'ı] belki birkaç ay geriye götürdüğü yönünde, en fazla," diye ekledi.
Beyaz Saray, değerlendirmenin varlığını kabul etmekle birlikte buna katılmadıklarını söyledi.
Beyaz Saray Sözcüsü: "Değerlendirme 'yanlış' olarak tasnif edildi ama gizli olmasına rağmen CNN'e sızdırıldı"
Beyaz Saray basın sekreteri Karoline Leavitt, CNN'e yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Bu iddia edilen değerlendirme tamamen yanlış ve 'çok gizli' olarak sınıflandırıldı ancak istihbarat topluluğundaki kimliği belirsiz, zavallı bir alt rütbeli tarafından CNN'e sızdırıldı. Bu var olduğu iddia aedilen değerlendirmenin sızdırılması, açıkça Başkan Trump'ı küçük düşürmek ve İran'ın nükleer programını yok etmek üzere mükemmel bir şekilde icra edilen misyonu gerçekleştiren cesur savaş pilotlarını itibarsızlaştırma amacına yönelik bir girişimdir." dedi. "Herkes, hedeflere mükemmel bir şekilde on dört adet 15 tonluk bomba attığınızda ne olacağını bilir: Ne varsa yok olur." diye de ekledi.
Trump CNN ve New York Times'a saldırıyor
Hafta başındaki NATO zirvesine katılmak üzere Hollanda'da bulunan Trump, Truth Social'da yayınladığı gönderide CNN'in ortaya attığı rapora karşı çıktı. Trump, büyük harflerle kaleme aldığı gönderide "Tarihin en başarılı askeri saldırılarından biri" diye yazdı ve ekledi: "İran'daki nükleer tesisler tamamen yok edildi!"
NATO zirvesinde bulunan Hegseth de, çarşamba günü değerlendirmenin "çok gizli, düşük güvenilirlikli bir ön rapor" olduğunu söyledi; Sızdırmanın arkasında siyasi nedenler olduğunu ve sızdıranı tespit etmek için bir FBI soruşturması yürütüldüğünü de ekledi.
ABD ordusu da, operasyonun planlandığı gibi gittiğini ve "ezici bir başarı" olduğunu söyledi.
Ordu ve istihbarat kuruluşları bilgi toplamaya devam ediyor
ABD'nin saldırıların etkisine dair kapsamlı bir resim elde etmesi için henüz erken olduğunu söyleyen CNN kaynakların hiçbirinin DIA değerlendirmesinin ABD istihbarat camiasındaki diğer kurumların görüşleriyle nasıl karşılaştırıldığını açıklamadıklarına işaret etti. ABD, hasarı değerlendirirken İran'ın içinden gelecekler de dahil üzere istihbarat toplamaya devam ediyor.
İsrail'in ABD saldırılarının etkisine ilişkin değerlendirmesinde, Fordow'da beklenenden daha az hasar olduğu saptandı. Ancak İsrail yetkilileri, ABD ve İsrail'in birden fazla nükleer sahadaki askeri eylemlerinin birleşiminin, İran nükleer programını engelsiz bir şekilde yeniden inşa edebileceği varsayımıyla iki yıl geriye götürdüğüne inanıyor. İsrail, ABD askeri operasyonundan önce de İran'ın programının iki yıl geriye gittiğini kamuoyuna açıklamıştı.
Hegseth ayrıca CNN'e şunları söyledi: "Gördüğümüz her şeye dayanarak - ve ben her şeyi gördüm - bombalama kampanyamız İran'ın nükleer silah üretme yeteneğini yok etti. Devasa bombalarımız her hedefte tam doğru noktaya isabet etti ve mükemmel bir şekilde çalıştı. Bu bombaların etkisi İran'da bir moloz dağının altında gömülü; bu yüzden bombaların yıkıcı olmadığını söyleyen herkes sadece Başkan'ı ve başarılı görevi baltalamaya çalışıyor."
Trump, salı sabahı saldırılardan kaynaklanan hasarın önemli olduğuna inandığını tekrarladı. "Bence tamamen yıkıldı," dedi ve ekledi, "O pilotlar hedeflerine ulaştı. O hedefler yok edildi ve pilotlara itibar edilmeli."
Çarşamba günü Trump, CNN de dahil medyayı hedef aldı. Saldırıların İran'ın nükleer hırsını onlarca yıl geriye savurduğunu savundu. Ancak Trump istihbaratın "kesin olmadığını" ve önsel olduğunu kabul etti ve İsrail'in kendi bulgularıyla yakında daha kapsamlı bir resim sunacağını öne sürdü.
Savunma İstihbaratı Ajansı (DIA): "İsithbarat kesin değil"
Trump, Lahey'deki NATO zirvesinin aralarında "İstihbarat çok kesin değildi," dedi. "İstihbarat bilmediğimizi söylüyor. Çok ciddi olabilirdi."
Kıdemli bir DIA yetkilisi çarşamba sabahı yaptığı açıklamada "Gerçek fiziksel sahaları henüz inceleyemedik, bu bize en iyi göstergeyi verecek. Gizli bilgilerin yetkisiz ifşasını araştırmak için FBI ve diğer yetkililerle çalışıyoruz." dedi.
Genelkurmay Başkanı: İran'ın nükleer kapasitesine ne olduğuna ilişkin kesin hüküm için erken
Trump ve Hegseth saldırıların başarısı konusunda iyimser olsalar da, Genelkurmay Başkanı Dan Caine pazar günü hasar değerlendirmesi hala devam ederken İran'ın hala bazı nükleer kapasitelere sahip olup olmadığı konusunda yorum yapmak için "çok erken" olacağını söyledi.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi'nin emekli başkanı Cumhuriyetçi Temsilci Michael McCaul, salı günü CNN'in ısrarlı soruları karşısında Trump'ın İran programının "yok edildiği" iddialarını tekrarlamadı.
McCaul, CNN'e ABD ordusunun İran nükleer tesislerine saldırma planlarına atıfta bulunarak, "Geçmişte bu plan hakkında bilgilendirildim ve bu planın nükleer tesisleri tamamen yok etmek için değil, önemli bir hasara yol açmak için tasarlandığını" söyledi. "Ancak bunun her zaman geçici bir aksilik olduğu biliniyordu."
Saldırı alanlarının ticari uydu görüntülerini yakından inceleyen Middlebury Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü'nde silah uzmanı ve profesör Jeffrey Lewis, saldırıların İran'ın nükleer programını sona erdirmiş gibi görünmediği değerlendirmesine katıldı.
Lewis, pazartesi günü Trump'ın duyurduğu İsrail ve İran arasındaki ateşkesi kastederek, "Ateşkes, İsrail veya ABD'nin Natanz, Isfahan ve Tahran yakınlarındaki ayrı bir nükleer kompleks olan Parçin de dahil birkaç önemli yeraltı nükleer tesisini yok edememesiyle gerçekleşti" dedi.
"Bu tesisler İran'ın nükleer programının hızla yeniden oluşturulması için temel teşkil edebilir."
Salı günü daha erken saatlerde, hem Temsilciler Meclisi hem de Senato için operasyonla ilgili gizli brifingler iptal edildi.
Konuya aşina iki kaynağa göre, tüm Senato brifingi Perşembe gününe ertelendi.
Konuya aşina iki ayrı kaynak, CNN'e tüm Temsilciler Meclisi milletvekilleri için brifingin de ertelendiğini söyledi. Neden ertelendiği veya ne zaman yeniden planlanacağı hemen belli olmadı.
New York'tan Demokrat Temsilci Pat Ryan salı günü X'te "Trump, İran saldırılarıyla ilgili gizli bir Temsilciler Meclisi brifingini hiçbir açıklama yapmadan iptal etti. Gerçek sebep mi? 'Tüm nükleer tesisleri ve kapasiteyi' yok ettiğini iddia ediyor; ekibi onun blöflerini ve saçmalıklarını destekleyemeyeceklerini biliyor." dedi.
CNN'in bildirdiğine göre, ABD'nin Büyük Ordnance Penetrators olarak bilinen sığınak delici bombalarının, özellikle İran'ın en büyük nükleer araştırma kompleksi olan Fordow ve Isfahan'da yer alan ve yerin derinliklerine gömülmüş olan İran'ın son derece güçlendirilmiş nükleer tesislerini tamamen yok edip edemeyeceği konusunda uzun zamandır sorular var.
Özellikle, ABD'nin Isfahan'ı bir sığınak delici bomba yerine bir denizaltından fırlatılan Tomahawk füzeleriyle vurması dikkat çekici. Kaynaklardan biri bunun nedeninin, bombanın Fordo'dan da derinlere gömülmüş olan Isfahan'daki tesisin alt katlarına başarılı bir şekilde nüfuz edemeyeceğinin düşünülmesi olduğunu söyldi.
Konuya yakın iki kaynağa göre, ABD yetkilileri İran'ın saldırıda hedef alınmayan ve faaliyetlerini sürdüren gizli nükleer tesislere de sahip olduğuna inanıyor.
(AEK)
