Şırnak’ın Cizre ilçesinde 7 yıl önce annesinin kucağındayken başına gaz fişeği isabet etmesiyle ölen 1,5 yaşındaki Mehmet Uytun’la ilgili başvuruyu karar bağlayan Anayasa Mahkemesi, hak ihlali olduğuna hükmetti.
Anayasa Mahkemesi’nin dün Resmi Gazete’de yayınlanan 15 Aralık 2015 tarihli kararına göre, bebeğin ailesine 15 bin TL manevi tazminat ödenecek.
Kaymakam soruşturma izni vermedi
9 Ekim 2009’da Cizre’de annesinin kucağında bulunduğu sırada jandarma eri H.A.'nın attığı gaz bombası fişeğinin başına isabet etmesi sonucu 1,5 yaşındaki Mehmet Uytun ağır yaralanmıştı. Tedavi gördüğü hastanede 10 gün sonra yaşamını yitirdi.
Cizre Cumhuriyet Başsavcılığı, Uytun’un ölümüyle ilgili soruşturma kapsamında gaz fişeği attığı tespit edilen asker H.A. için kaymakamlıktan soruşturma izni istedi. Ancak kaymakamlık aile ve avukatlarının başvurusunu reddetti, soruşturma izni vermedi.
Bunu üzerine aile Diyarbakır Bölge İdare Mahkemesi'ne başvurdu. Oradan da sonuç alamayan Uytun ailesi Anayasa Mahkemesine 16 Aralık 2013’te bireysel başvuru yaptı.
“Mahkeme, idarenin görüşüyle karar verdi”
Anayasa Mahkemesi kararında, Diyarbakır Bölge İdare Mahkemesi'nin gerekçeli kararında iki farklı yöndeki iddiaları karşılıklı olarak değerlendirmek suretiyle bir sonuca ulaşmaksızın sadece idarenin görüşü doğrultusunda bir sonuca ulaşıldığı” ifade edildi.
Kararda ayrıca, “soruşturmada elde edilen tüm bulguların kapsamlı, nesnel ve tarafsız bir analizine dayalı olması gereğinin karşılamadığını ve gereklilikleri karşılayabilecek bir süreci öngören soruşturma ve kovuşturma aşamalarına geçilmesinin engellediğini” belirtildi.
Doktorun ifadesi iki yıl sonra alındı
AYM kararında, ifade alma işlemlerinin de iki yıla kadar uzatıldığı da yer aldı:
“Olay yeri inceleme, ölü muayenesi ve otopsi incelemesi gibi delil toplamaya yönelik bir kısım işlemler en kısa sürede yerine getirildi. Bununla birlikte, ölenin anne ve babasının ifadeleri olaydan 20 gün, şüpheli konumundaki kolluk görevlisinin ifadesi 25 gün, diğer görevlilerin ifadeleri 4 ay, kesin ölüm sebebinin tespiti için istenen rapor 1,5 yıl, Devlet Hastanesi'nde bebeğin muayenesini yapan doktorun ifadesi 2 yıl sonra alındı.”
Yaşam hakkı ihlali
Anayasa Mahkemesinin kararı şöyle:
“Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gaz fişeği atışının etkilerine ilişkin bilgilerin olaydan yaklaşık 2,5 yıl sonra kriminal polis laboratuvarından ve buradan bir sonuç alınamaması üzerine Çankırı Silah Fabrikası Müdürlüğü'nden talep edildiği;
ancak istenilen bilgilerin Cumhuriyet Başsavcılığı'na verildiğine ilişkin bir bilginin dosya kapsamında yer almadığı ve nihai olarak, olaydan yaklaşık 2 yıl 9 ay sonra Cumhuriyet Başsavcılığınca jandarma görevlisi H.A., hakkında Kaymakamlıktan soruşturma izni talebinde bulunulduğu;
soruşturma izni verilmemesi ve itirazın Bölge İdare Mahkemesince reddinden sonra Cumhuriyet Başsavcılığı'nca olaydan yaklaşık 3 yıl 3 ay sonra H. A. hakkında inceleme yapılmasına yer olmadığına karar verildiği hususlarını bir bütün olarak göz önünde bulunduran Anayasa Mahkemesi;
delil toplamaya ve delilleri değerlendirmeye ilişkin olarak değinilen çelişki ve eksiklikler ile soruşturma kapsamında belirtilen işlemlerin gerçekleşme zamanları birlikte gözetildiğinde, soruşturmanın makul bir sürat ve özenle yürütülmediği kanaatine ulaşmıştır.
Sonuç olarak anayasanın 17'inci maddesinde güvence altına alınan yaşam hakkının gerektirdiği etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verilmiştir.” (AS)
