Küresel sivil toplum ağı CIVICUS, Türkiye’yi sivil alanın giderek daralması, ifade özgürlüğüne yönelik artan kısıtlamalar ve barışçıl protestolara yönelik sert müdahaleler nedeniyle ‘İnsan Hakları İzleme Listesi’ne eklediğini duyurdu.
198 ülkede sivil özgürlükleri izleyen “CIVICUS Monitor” tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’nin halihazırda 'baskı altında' kategorisinde yer aldığını; ancak son aylarda yaşanan gelişmelerle durumun alarm verici boyuta ulaştığını belirtti. Listeye Türkiye ile birlikte Kenya, El Salvador, Endonezya, Sırbistan ve ABD de eklendi.
"İmamoğlu'nun tutukluluğu siyasi"
CIVICUS Türkiye’nin listeye alınmasına gerekçe olarak, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından başlayan protestolara yönelik sert müdahaleler gösterildi. İmamoğlu’nun, 2028 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan’ın en güçlü rakibi olması nedeniyle siyasi saiklerle hedef alındığı vurgulandı.
Açıklamada 19 Mart itibarıyla iki bini aşkın kişinin gözaltına alındığı hatırlatıldı. Gözaltına alınanlar arasında gazeteciler, çocuklar, avukatlar ve CHP üyelerinin bulunduğu aktarıldı. İstanbul Üniversitesi’nin İmamoğlu’nun diplomasını iptal etmesi, onun adaylığını engelleme çabası olarak yorumlandı.
Saraçhane'de polis şiddeti
CIVICUS, Türkiye’deki baskı ortamını işaret ederek şunları kayıt altına aldı:
1 Temmuz’da Saraçhane’de düzenlenen miting polis tarafından şiddetle dağıtıldı. Yetkililer, CHP’li belediye başkanlarının neredeyse yarısını, partinin farklı düzeylerdeki temsilcilerini, eski milletvekillerini ve yöneticilerini gözaltına aldı veya tutukladı.
Gazeteciler hedef oldu
24 Mart sabahı düzenlenen operasyonlarla 11 gazeteci gözaltına alındı, 12 gazeteciye fiziki müdahale uygulandı. BBC muhabiri sınır dışı edilirken, İsveçli bir gazeteci "terör suçlamasıyla" yedi hafta gözaltında tutuldu.
Aynı dönemde 700’den fazla sosyal medya hesabı kapatıldı, internet erişimi saatlerce kısıtlandı, sosyal medya platformları ve bağımsız haber sitelerine erişim engellendi.
İSTANBUL BAROSU’NDAN HAK İHLALLERİ RAPORU
Kaboğlu: Son bir ayda, savaş halinde bile geçerli olan haklar ihlal edildi
Diğer taraftan haziran ayında düzenlenen İstanbul Onur ve Trans Onur Yürüyüşleri de polisin sert müdahalesine sahne oldu. 50’den fazla kişi keyfi olarak gözaltına alındı, 3 kişi tutuklandı.
"Bu bir siyasi tasfiyedir"
CIVICUS’un Avrupa ve Orta Asya Araştırmacısı Tara Petrović, yaşananları "hukukun uygulanması değil, açık bir siyasi tasfiye" olarak nitelendirdi. "Hükümet, bir sonraki seçim öncesi muhalefeti dağıtmak için şiddet ve yasadışı yöntemler kullanıyor" dedi.
Türkiye’deki baskının ürkütücü boyutta olduğunu söyleyen Balkan Sivil Toplum Geliştirme Ağı’ndan Simona Mladenovska da "Barışçıl protestolar ulusal güvenliğe tehdit gibi gösteriliyor. Yetkililer, yurttaşların taleplerini ifade etme hakkına saygı göstermelidir" çağrısı yaptı.
'Hak İzleme Listesi'
CIVICUS, dünya genelinde sadece 51 ülkenin “baskı altında” kategorisinde bulunduğunu ve Türkiye’nin bu kategoriye 2021’de girdiğini, ancak baskıların şu an çok daha yoğunlaştığını ifade etti.
CIVICUS Monitor’un 'Hak İzleme Listesi' dünya çapında ifade özgürlüğü, örgütlenme ve barışçıl toplanma haklarının gerilediği ülkeleri odağına alıyor. Liste, 20’den fazla sivil toplum örgütünün veri ve analizlerine dayanıyor. Türkiye, 2025 Temmuz listesinde hak ihlallerinin şiddetli biçimde arttığı ülkeler arasında gösterildi.
(AB)
