Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), iklim kriziyle birlikte artan sıcakların, hapishanelerdeki sınırlı havalandırma gibi olumsuz koşulları daha da kötüleştirdiğini açıkladı.
CİSST’ten “Hapishaneler Haritası”
Bugün yazılı açıklama yapan dernek, tüm yetkilileri ve kamuoyunu, mahpusların sağlıkları açısından kaygı verici durumların yaşanmaması için daha duyarlı olmaya çağırdı:
“Türkiye genelinde etkili olan sıcak hava dalgalarından dolayı hapishanelerdeki olumsuz koşullar daha da derinleşti. Hapishanelerde kapasitenin üzerinde mahpus bulunması, sınırlı tutulan havalandırma süreleri ve pencerelere takılan hava sirkülasyonunu engelleyen teller, olumsuz hava koşullarını mahpuslar için daha da ağırlaştırıyor. Hapishanelerde özel bir havalandırma ya da klima sisteminin bulunmaması ve vantilatör ücreti ile elektrik faturasını mahpusların ödemek zorunda olması mevcut sorunu çözümsüz bir hale getiriyor.”
Veriler: 329 bin 151 tutuklu ve hükümlü, 403 ceza infaz kurumu
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye’de 1 Mayıs 2023 tarihi itibariyle 272 kapalı ceza infaz kurumu, 99 müstakil açık ceza infaz kurumu, 4 çocuk eğitimevi, 11 kadın kapalı, 8 kadın açık, 9 çocuk kapalı ceza infaz kurumu olmak üzere toplam 403 ceza infaz kurumu bulunuyor. Bu kurumların toplam kapasitesi 295 bin 328 kişi. İHD’nin son raporuna göre, bu sayı, “artırılmış kapasite”, normal koşullar altında bu hapishanelerde verilen sayının 2/3’ü kadar mahpusun kalması gerekiyor.
1 Eylül 2023 tarihindeki 251 bin 101 olan tutuklu ve hükümlü sayısı, 2 Mayıs 2024 tarihi itibari ile 329 bin 151’e yükseldi. Yani, hapishanelerdeki tutuklu ve hükümlü sayısı sadece 8 ay içinde yaklaşık 78 bin 50 kişi arttı.
2022 yılı içerisinde 22, 2023 yılı içinde 19 yeni cezaevi açıldı, Adalet Bakanlığı 2024 bütçe teklifine göre gelecek yılın hedefi, 12 yeni cezaevi daha açmak.
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü verilerine göre şu anda Türkiye genelinde 14 adet F tipi, 22 adet Yüksek Güvenlikli (487 Birim kapasite), 14 Adet Y Tipi (1135 Birim Kapasite) ve 7 adet de S tipi (552 Birim kapasite) hapishane bulunuyor.
Hasta veya hayatını kaybeden mahpuslar
İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) raporuna göre, Nisan 2022 itibariyle tespit edilebildiği kadarıyla Türkiye hapishanelerinde 651’i ağır hasta olmak üzere toplam 1517 hasta mahpus bulunuyor.
Adalet Bakanlığının önergeye verdiği yanıta göre, 2018-2023 yılları arasında 24 Temmuz 2023 itibarıyla ceza infaz kurumlarında 2 bin 258 hükümlü ve tutuklu hayatını kaybetti. İnsan Hakları Derneği, 2018 yılı başından 2023 yılı sonuna kadar 522 mahpusun yaşamını yitirdiğini tespit etti.
Rapora göre, Türkiye hapishanelerinde derneğin tespit edebildiği kadarıyla 2023 yılı içerisinde en az 42 mahpus yaşamını yitirdi: 1 mahpusun ölüm nedeni bilinmiyor. 3 mahpus ateşli silahla öldürüldü. 1 mahpus trafik kazası sonucunda yaşamını yitirdi. 23 mahpus hastalıkları nedeniyle vefat etti. 23 mahpustan 5’i tahliye edildikten kısa süre sonra vefat etti. 10 mahpus şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. 4 mahpusun intihar ettiği iddia edildi.
CİSST hakkında
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) 2006 yılında, insan hakları ihlalleri anlamında en riskli mekânlardan biri olan hapishanelerde, mahpusların hak ve özgürlüklerini korumak; haklar, koşullar ve uygulamalar bağlamında hapishanelerin uluslararası insan hakları standartlarına ve insan onuruna uygun hale getirilmesini sağlamak amacıyla kuruldu.
(AS)
