"Çırakların Ücret Kaybını Telafi Edici Önlemler Alınmalı"

Fotoğraf: AA/Arşiv

Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Vakfı, koronavirüs günlerinde çırakların ücret kaybını telafi edici önlemlerin alınması gerektiğini söyledi.

Milli Eğitim Bakanlığı ve Ticaret ve Sanayi Odası ile Esnaf ve Sanatkârlar Odası ortaklığında imzalanan "Mesleği Ustasından Emeği Hayattan Öğrenen Çocuklar" projesi kapsamında isteyen 8'inci, 9'uncu ve 10'uncu sınıf öğrencileri çırak olarak çalışıyor. Öğrenciler, Ticaret ve Sanayi Odası ile Esnaf ve Sanatkârlar Odası'na bağlı işletmelerde çıraklık yapabiliyor. 

TIKLAYIN - İhmal ve İstismara Karşı Sıkı Denetim Şart

Covid-19 salgınına karşı alınan önlemler kapsamında eğitim kurumlarında eğitime ara verildi ve uzaktan eğitime başlandı. Bu kapsamda "çırak öğrenciler" de işyerlerine gitmiyor, teorik eğitimlerini televizyon üzerinden alıyorlar.

Fişek Vakfı, "Biçimsel olarak da olsa 'eğitim' aldıkları kabul edilen çıraklar da diğer öğrenciler gibi 'eğitim gördükleri' işyerlerine gitmiyorlar" diyerek şu açıklamayı yaptı:

"Çırağın kazandığıyla geçinen aileler var"

"Çırak çocuklar resmi olarak öğrenci olsalar da özünde ücretli işçilik yaptıkları tartışmasızdır. Mevzuat gereği, çıraklara bu çalışmalarının karşılığında asgari ücretin yüzde otuzu tutarında bir ücret ödeniyor. Bu konuda yapılmış az sayıdaki saha araştırması, çırakların ailelerinin çırağın kazandığı bu ücretle geçiniyor ya da bu ücretin geçimlerinde önemli bir rol oynuyor olduğunu göstermiştir.

2020 yılı için çıraklara ödenen ücret aylık 883 TL'dir ve bu tutar bile, salgın günlerinde hanelerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için son derece yaşamsaldır.

Mevzuata göre işyerinde bulunma nedenleri çalışmak değil eğitim görmek olduğu için çıraklar uzun vadeli sigorta kollarından ve işsizlik sigortasının kapsamının dışında tutuluyor. Bu nedenle özünde işçi olan bu çocuklar, Covid-19 sürecinde, ne işsizlik sigortasından ne de kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmektedir.

Aynı şekilde çırakların son derece cüzi olan ücretleri, ücret garanti fonu kapsamında da değildir. En son hazırlanan ücretsiz izin taslağı da (işten çıkarmaların yasaklanması) çırakları kapsamamaktadır.

Çıraklık sistemine ilişkin yapısal eleştirilerimiz ve çözüm önerilermiz saklı kalmak koşuluyla, günün koşullarında, yüzbinlerce çırağın aldığı ücreti telafi edici bir mekanizmanın acilen uygulamaya konulması gerektiğine dikkat çekmek istiyoruz."

İki farklı görüş

"Mesleği Ustasından Emeği Hayattan Öğrenen Çocuklar" projesiyle ilgili kimi görüşler çocuk işçiliğini meşrulaştırdığı yönünde. Öte yandan etkili bir denetim sistemiyle bu uygulama ile çocuk işçiliğinin engellenmesi için de bir fayda olabileceği görüşünde. Uzmanlar, projenin, "Çalışma hakları nasıl güvence altına alınacak? Çalışma koşulları nasıl denetlenecek?" gibi soruları da beraberinde getirdiğini belirtmişti. 

(AÖ)