*Fotoğraflar: AA, Pixabay.
NATO bildirisi dün Çin'in nükleer cephaneliğini genişletmek de dahil olmak üzere eylemlerinin "kurallara dayalı uluslararası düzeni" tehdit ettiğini içeren ifadelerle yayınlandı.
Bildiriyle, NATO ilk kez Çin'i gündeminin merkezine yerleştirdi.
Pekin yönetiminden yanıt ise 24 saati geçmeden geldi. Çin, savunma politikasının "doğası gereği savunmacı" olduğunu söyledi ve NATO'yu "enerji fazlasını diyaloğu geliştirmeye ayırmaya" çağırdı.
"Makul ve şeffaf"
Çin Halk Cumhuriyeti Avrupa Birliği misyonu yaptığı yazılı açıklamada "Savunma ve askeri modernizasyon çabalarımız haklı, makul, açık ve şeffaf gelişiyor" dedi ve ekledi:
"NATO Çin'in gelişimini rasyonel bir şekilde görmeli ve Çin'in meşru çıkarları ile haklarını blok siyasetini manipüle etmek, çatışma yaratmak ve jeopolitik rekabeti körüklemek için bir bahane olarak görmeyi bırakmalı."
Biden faktörü
Joe Biden'ın Amerika Birleşik Devletler (ABD) Başkanı olarak ilk NATO toplantısında Çin'i öne çıkarması "Biden'ın diplomatik zaferi" olarak görüldü.
Neden Çin?
Zirvenin sonuç bildirisine göre, Çin'in "belirtilen hırsları ve iddialı davranışları, kurallara dayalı uluslararası düzene ve İttifak güvenliğiyle ilgili alanlara sistematik meydan okumalar sunuyor".
Bildiri "Çin'in sık sık şeffaflık eksikliği ve dezenformasyon kullanımından endişe duyuyoruz" diyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg gazetecilere verdiği demeçte, "Yeni bir Soğuk Savaş'a girmiyoruz ve Çin bizim düşmanımız değil" dedi.
Ancak, "İttifak olarak Çin'in yükselişinin güvenliğimize getirdiği zorlukları birlikte ele almamız gerekiyor" diye de ekledi.
Çin, dünyanın önde gelen askeri ve ekonomik güçlerinden biri ve iktidardaki Komünist Partisi siyaseti, günlük yaşamı ve toplumun büyük bölümünü sıkı bir şekilde kontrol ediyor.
En büyük ordu
Çin ordusu şu anda aktif görevde olan iki milyondan fazla personeliyle dünyanın en büyük silahlı kuvvetlerine sahip.
- NOT: Türkiye, aynı verilere göre dünyada 15. Avrupa'da ise birinci.
NATO, üyelerinin güvenliğine ve demokratik değerlerine bir tehdit olarak gördüğü Çin'in artan askeri yetenekleri konusunda giderek daha fazla endişe duymaya başladı.
BBC News'a göre son yıllarda ittifak, Çin'in ordu üsleri kurduğu Afrika'daki faaliyetlerine karşı da ihtiyatlı yaklaşıyor.
Pandemi sorunsalı
Çin ayrıca pandemi nedeniyle de dünyanın odağında. Geçen hafta toplanan G7 (Group of Seven-dünyanın en büyük yedi ekonomisi) toplantısında da Çin'e yönelik eleştiriler yapıldı.
G7 liderleri, bildirilerinde Çin'i insan hakları ihlallerine dikkat çekti, Çin'den Covid-19'un kökenlerinin şeffaf bir şekilde araştırılmasını istedi.
Buna karşılık Çin, İngiltere'deki büyükelçiliği aracılığıyla G7 bildirisine "yalanlar, söylentiler ve asılsız suçlamalarla" şeklinde tepki verdi.
Ve enflasyon faktörü
Economist dergisinin 9 Haziran tarihli sayısına göre Çinli bir forklift fabrikasının uluslararası satış müdürü olan Eric Zhu, müşterilerine bu yılın ikinci mektubuyla fiyatların bir kez daha artırıldığını duyurdu.
- NOT: ABD'de enflasyon 2008'den bu yana hızlı şekilde ilerliyor.
"Zhu'nun mektubundan da anlaşılıyor ki, yatırımcılar ve şirket patronları, dünyanın atölyesi olan Çin'in bizzat enflasyon ihraç etmeye başlamasından endişe duyuluyor."
Haber şöyle sürüyor:
- İnsanların neden endişelendiğini anlamak kolay. 9 Haziran'da Çin, fabrika giriş fiyatlarının Mayıs ayında yıllık %9 oranında arttığını, bu on yıldan fazla bir sürenin en yüksek olduğunu bildirdi. Bu, artan nakliye maliyetleri ve daha güçlü bir yuan ile birlikte, muhtemelen telefonlardan futonlara kadar Çin malı malların fiyatlarını artıracak. Amerika'nın Çin'den ithalatı Nisan ayında bir yıl öncesine göre %2.1 daha pahalıya mal oldu, bu 2012'den beri en hızlı artış.
- Yine de Çin tarafından fiyatlarındaki artışın yalnızca bir kısmı yerel nedenleri yansıtıyor. Ekonomik güçlenme çelik fiyatını artıran konut ve altyapı yatırımları öncülüğünde gerçekleşti. Yeşil hedeflere ulaşmak için hükümet hem kömür hem de çelik üretimini dizginledi. Yetkililer ayrıca, yerel emtia vadeli işlemlerinde 'aşırı spekülasyonları' yıkma sözü verdiler ve bunun fiyatların yükselmesine yardımcı olduğunu öne sürdüler.
- Fiyat baskılarının çoğu bunun yerine Covid bulutlu dünyanın özelliklerini yansıtıyor. Evde kapalıyken çevrimiçi satın alabileceğiniz tüketim malları için küresel talep arttı. Çin'in ihracatı, pandemi öncesi trendinden yaklaşık %20 daha yüksek ve fabrikalar siparişlere yetişmek için mücadele ediyor. Şili ve Peru'da bakır madenciliğini sınırlayan karantinalar gibi küresel emtia arzındaki aksaklıklar da fiyatları yükseltti.
- Çinli şirketler şoku iletmek yerine, çoğunu emdi. 2019'un sonuyla karşılaştırıldığında, covid-19 dünyayı alt üst etmeden önce, Çin'deki fabrika kapısı fiyatları yaklaşık %6 arttı. Ancak Çin'de üretilen tüketim mallarının maliyetini ölçen endeks sadece %0,6 arttı. Şirketler daha ince marjlarla geçinmek zorunda kaldı. Zhu'nun acıyı müşterilerle paylaşmak istemesine şaşmamalı.
- Dahası, Çin ve Amerika'daki politika ortamları çok farklı. Federal Rezerv, para politikasını önemli ölçüde gevşetirken, Çin Halk Bankası çok daha muhafazakardı. Desteğini temkinli bir şekilde azaltmaya başladı. Bu, iki ülkenin enflasyon yörüngeleri arasındaki farklılığı açıklamaya yardımcı olabilir. Amerika'da, FED'in gıda ve enerji hariç olmak üzere tercih ettiği 'çekirdek' tüketici fiyatları ölçümü, Nisan ayında yıllık bazda %3,1 artarak 1992'den beri en yüksek seviye oldu. Çin'de çekirdek endeks yıllık sadece %0,9 arttı -Mayıs rakamları. (Çinli çiftçiler de enflasyonun düşmesine yardımcı oldular. Afrika domuz vebası salgınının ardından domuz stoklarındaki toparlanma domuz fiyatlarını düşürdü.)
- Daha geniş bir bakış açısıyla, bazı analistler Çin'in yaşlanan nüfusunun onu enflasyonist bir güce dönüştüreceğini düşünüyor. 2000'lerin başında, Çin'in düşük ücretleri, dünya çapında tüketim mallarının ucuzlamasına yardımcı oldu. Bu, azalan emek arzının ve artan ücretlerin tam tersi bir etkiye sahip olması gerektiğini gösteriyor. Ancak bu o kadar net değil. Düşük kaliteli üretim zaten Vietnam ve Bangladeş gibi daha ucuz yerlere taşınırken, Çin'deki otomasyondaki hızlı artış da fiyatların dizginlenmesine yardımcı oldu.
- Ancak şimdi asıl soru, Çin'in girdi fiyatları enflasyonunun geçici mi yoksa daha kalıcı mı olacağı. Cevap Çin dışında yatıyor. Amerika ve Avrupa'da aşıların piyasaya sürülmesi ivme kazandıkça ve normal hayata daha yakın bir şey devam ettikçe, insanlar sadece çevrimiçi satın alınan mallara değil, turizm ve dışarıda yemek yeme gibi hizmetlere daha fazla harcama yapacaktır. Bu, emtialar ve buna bağlı olarak Çin fabrikaları üzerindeki baskıyı hafifletecektir.
(PT)
