Bekir Ağırdır, Doç. Dr. Ayşen Uysal, Doç. Dr. Vahap Coşkun, Sezgin Tüzün, eski İslam Konferansı Örgütü Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu'nun Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) ortak cumhurbaşkanı adaylığına önerilmesini yorumladı.
Ağırdır: Fikrini bilmediğimiz bir aday
Bekir Ağırdır (KONDA Genel Müdürü): Anlaşılan o ki, CHP Ekmeleddin Bey’i sosyal demokrat diye ya da demokrat diye önermiyor. Dindar olduğu için AK Parti’den oy alır mı, diye öneriyor. Yani varsayılıyor ki CHP ve MHP’nin oyları çantada keklik, artı Ekmeleddin Bey’in dindarlardan alacağı oy var.
Eğer bu okumam doğru ise, bu kutuplaşma ve kemiklere sıkışmanın içinde her seferinde AK Parti kazanır. Nitekim 2007’den beri tüm seçimlerin sonucunu görüyoruz. Doğru bir hamle olduğu kanaatinde değilim, Tayyip Erdoğan’a karşı ciddi bir aday olabileceği kanaatinde de değilim. MHP’lilerin bir kesiminin de Tayyip Bey’e doğru dönebileceğini düşünüyorum.
CHP seçmeni de türlü türlü. İzmir Karşıyaka ya da İstanbul Beşiktaş’taki CHP seçmeninin bu adayı hoş karşılayacağını sanmıyorum. Sol değil, liberal değil, demokrat değil, hatta herhangi bir konudaki fikrinin bile ne olduğunu bilmediğimiz bir aday.
Bu ne demek? Tayyip Erdoğan olmasın diye bir adayda birleşileceği varsayılıyor. Ama bu varsayım doğru olmayabilir.
Uysal: CHP tabanı boykot edebilir
Doç. Dr. Ayşen Uysal (Dokuz Eylül Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü): Bu adayın açıklanması CHP'nin ana muhalefetten istifa ettiği anlamına gelir. Ayrıca ılımlı İslam'ı desteklediğinin de sinyalini veriyor.
CHP, İhsanoğlu'nun Tayyip Erdoğan ile arasının açık olmasını kullanarak ve ona benzer bir adayla seçimi kazanabileceğini düşünmüş. Bu durum bir parti kimliğinin olmadığını defalarca başarısızlıkla sonuçlanmış çok ucuz bir mantığı sürdürdüğünü gösteriyor.
Parti içinden şimdiden tepkiler geliyor. Kılıçdaroğlu bu adaydan vazgeçebilir, geçmezse CHP tabanı bu adayı boykot edebilir ya da başka bir aday için oy kullanabilir.
Bir diğer düşünülmesi gereken nokta da CHP'nin yıllarca ulusalcı tabanı kaybetmemek adına Kürt hareketine destek vermeyip şimdi ılımlı İslam'ı desteklediğini gösteren bir aday seçmiş olması.
Coşkun: Kemalizmin bittiğinin ifadesidir
Doç. Dr. Vahap Coşkun (Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi): İslamcı kimliği ile bilinen bir ismin Atatürk'ün makamına aday olması CHP için yeni bir tavır. Bu durum Kemalizmin bittiğinin bir ifadesidir.
CHP ve MHP'nin bu adayı seçmesi Türkiye'nin sosyolojisine uygundur. Siyaseten doğru bir tavırdır. Çünkü CHP'nin önerdiği diğer adayların toplumda bir karşılığının olmadığı anlaşıldı. İhsanoğu ismi AKP tabanından da oy alabilecek bir kişi. Ancak bu onun kazanacağı anlamına gelmez.
Ayrıca bu aday CHP'nin ulusalcı tabanında da sorun yaratacak. Ancak diğer kalan kesim bu durumu Erdoğan'ın kaybetmesine karşılık pragmatik olarak değerlendirip destekleyebilir.
Tüzün: İlk defa İslam üzerinde uzlaşı aranıyor
Sezgin Tüzün (Araştırmacı): Bu adayın CHP ve MHP seçmenlerini nasıl etkileyeceğini propaganda sürecinde parti örgütlerinin yaklaşımı belirleyecek. Parti örgütleri ve bugüne kadar partiye oy vermiş seçmenler bu adaya kuşkuyla da yaklaşabilirler.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan 1960’lara kadar Kurtuluş Savaşı’na katılmış, partili cumhurbaşkanları vardı. Sonra meclis yine orduyla ilişkili kişilerde uzlaştı. 1990’lar Özal ile bu süreç kırıldı ve partili bir Cumhurbaşkanı seçildi. Ancak bu da partinin sonu oldu. Aynısı Demirel için de söylenebilir. 1999’da ise meclis yargıyla ilişkili bir aday da ortaklaştı. Tüm bunların yanında ilk defa İslam referansı üzerinde bir uzlaşı aranıyor. Bunun seçmenler üzerindeki yansıması ne olacak göreceğiz.
Tahmin ediyorum ki, bu aday AKP içindeki belirli bir desteği alabileceği öngörülerek seçildi. Bu aynı zamanda Güneydoğu’da İslam nedeniyle AKP’ye yönelen Kürtler’e ulaşmanın da bir yolu olabilir.
Aleviler’e yansıması ise İhsanoğlu’nun duruşuna, dengesine göre değişecek. Erdoğan’ın ne istediği belli. Adım adım İslam devletine giden bir çizgi çizme çabasında. İhsanoğlu ile bu çizgi laik bir anlayışla gündeme getirilebilecek mi, onu göreceğiz.
Özel: Aleviler CHP'nin adayına oy verir
Selahattin Özel (Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Başkanı): Bugüne kadar siyasi partilerin gidişatına baktığımızda, partiler kendi adaylarını öyle ya da böyle çıkarıyorlar. Şu anda Erdoğan’a karşı aday çıkarma konusunda sıkıntı var. Ama Türkiye’de sadece kariyerinin iyi olması, iyi bir insan olmak seçim almak için yeterli değil. Doğruyu yapsalardı zaten siyaset bugüne gelmezdi.
Aleviler, CHP’nin göstereceği adaya, CHP’den ötürü oy verebilirler, çok tartışmazlar. Ama bu doğru değil. Bireysel olarak diğerlerinin bir Alevi adaya göstereceği tepkiyi, Aleviler böyle bir adaya göstermezler. Çünkü hoşgörü ve uzlaşmacı bir kültürleri var. Dolayısıyla İslami köken taşıyor olması Alevileri çok rahatsız etmez, onlar için iyi bir insan olması yeterli. Ama dediğim gibi, CHP’nin aday göstermesinden dolayı oy verirler. Aynı adayı AKP gösterseydi oy vermezlerdi. (EA/NV/ÇT)
