Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel, Türkiye basını açısından 2019 yılını değerlendirdi.
2019’u gazete ve gazeteciler için “kara bir yıl” olarak nitelendiren Atila Sertel, “Türk basınının son 17 yıldır verdiği ‘basın ve ifade özgürlüğü’ mücadelesine ekonomik yönden ayakta kalma mücadelesi de eklendi” dedi.
Sertel, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“İşsiz gazetecilere bin kişi daha eklendi”
“Ülke ekonomisindeki kötü gidişat ve dışa bağımlılık; gazete ve kitap basımı yapan yayınevlerini yaşayamaz hale getirirken, basın ve medya kuruluşlarını da kapanma noktasına getirdi.
“Büyük medya kuruluşlarına ait bazı yaygın gazeteler kapanırken, çok sayıda yerel gazete de baskıya son verdi.
“2019 yılında Resmi İlan hakkı bulunan günlük gazetelerin 100’den fazlası kapandı. Yerel gazetelerin asgari 10 kişiyle çıkarıldığı düşünüldüğünde işsiz gazeteciler ordusuna bin kişi daha eklendi.
“Kağıt krizi basını derinden sarstı”
“2018 yılının üçüncü çeyreğinde başlayan dövizdeki yüksek dalgalanmalar, gazete kağıdında dışa bağımlı olan Türk basınını derinden sarstı.
“Gazeteler, kâğıt krizine yönelik olarak; kadroda küçülmeye giderken, birçoğu sayfa sayısını düşürdü ve renksiz çıkmaya başladı. Yine çoğu dergi yayına ara verirken pek çok gazete de zamlandı.
“Küçülmeye yönelik bütün önlemlere rağmen il ve ilçe merkezlerinde uzun yıllardır yayın yapan, resmi ilan hakkına sahip 100’den fazla günlük gazete kapısına kilit vurdu.
“Yaygın medya da etkilendi”
“Ekonomik kriz nedeniyle Habertürk, Vatan, Güneş, Star gibi yaygın gazetelerin yanı sıra Balıkesir’de 52 yıldır yayımlanan Yeni Haber Gazetesi gibi uzun yıllardır yayınlanan çok sayıda gazete kapandı.
“Resmi ilanların yanında iktidarın kaynaklarını da kullanan yaygın gazetelerin kapanması krizin boyutlarını iyice ortaya çıkardı.
“Sözcü Gazetesi’nin deneyimli isimlerine verilen hapis cezaları ve Basın İlan Kurumu’nun Cumhuriyet ile BirGün gazetelerine resmi ilan akışını durdurma kararları Türk basınının içinde bulunduğu son 17 yılın özeti niteliğinde.
“SETA hedef gösterdi”
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmalar Vakfı (SETA), yeni yayımladığı ‘Uluslararası Medya Kuruluşlarının Türkiye Uzantıları’ başlıklı raporda, yabancı basının Türkçe servislerinde çalışan gazetecileri hedef aldı.
“Raporda, gazeteciler özgeçmişleriyle tek tek listelenerek, yaptıkları retweet’ler ve daha önce hangi gazetelerde çalıştıkları rapor şeklinde Temmuz 2019 tarihinde kamuoyuyla paylaşıldı.
“Raporda özellikle uluslararası yayın kuruluşlarının Türkiye faaliyetlerine ve bu kurumlarda çalışan gazetecilere yer verildiği görüldü. Voice of America (VOA) yanı sıra BBC, Deutche Welle, Euronews, Sputnik, CRJ ve The Independent’in kurumları yer aldı.
“Raporda, söz konusu kuruluşlarca yapılan haberler kısaca ele alındıktan sonra görevli gazeteciler hakkında isim isim geçmişte hangi medya kuruluşlarında çalıştıkları bilgileri (eksiklikler ile) verilerek, Twitter’daki sosyal medya paylaşımlarıyla ilgili “hükümet karşıtı” veya “hükümete eleştirel” gibi yorumlar sıralandı. Rapora gazetecilerden ve basın meslek örgütlerinden çok sayıda tepki geldi. Türkiye Gazeteciler Sendikası raporu hazırlayanlar hakkında suç duyurusunda bulundu.”
Kapanan yayınlar
Atila Sertel 2019’da kapanan gazetelerle ilgili şu bilgileri paylaştı:
* 2002 yılında Doğan Grubu’nun çatısı altında yayın hayatına başlayan Demirören Medya Grubu'nun 5 gazetesinden birisi olan Vatan Gazetesi kapatma kararı alındı.
* 9 Haziran 2012 tarihinde yayın hayatına başlayan ve Sözcü Grubu'nun çıkardığı AMK Spor (Açık Mert Korkusuz) gazetesi, Ocak 2019 tarihinde yayın hayatına son verdi.
* 1 Mart 2009'da dev bir matbaa yatırımı ile yayın hayatına başlayan Ciner Grubu çatısı altındaki Gazete Habertürk, kağıt gazetelerin satışlarının iyice düşmesi, reklamların azalması ve artan baskı maliyetleri nedeniyle yayın hayatına son verdi.
* Hükümete yakın TürkMedya bünyesinde faaliyet gösteren Star ve Güneş gazetesi 2019 yılının son gününde son sayılarıyla çıkarak kapısına kilit vurma kararı alındı. Güneş gazetesinin Akşam gazetesi içerisinde dört sayfa ek olarak yer almaya devam edeceği duyuruldu.
* Bursalı ünlü iş adamı ve eski devlet bakanı Cavit Çağlar'ın 19 Aralık 1994'te Bursa'da kurduğu Olay TV ile 1995 yılında kurduğu Olay Radyo yayın hayatına son verdi. 35 gazeteci işsiz kaldı. Olay Gazetesi'nin yayın hayatına şimdilik devam edeceği öğrenildi.
* 15 yıldır düzenli olarak yayınlanan Güncel Hukuk Dergisi, 175. sayısıyla okurlarına veda etti.
* Ekim 2014’te yayın hayatına başlayan aylık dergi Magma Dergisi ekonomik kriz nedeniyle yayınlarını iki aylık periyodlarla sürdürme kararı aldığını açıkladı.
* Karaman’da altı yerel gazete, ekonomik nedenlerden yayın hayatlarını ‘haftalık gazete’ olarak sürdürmeye başladı. 1 Ocak 2019 tarihi itibarıyla, farklı sayıda yayınlanan gazeteler haftada 3 gün, 6 sayfa olarak okurlarına ulaşmaya başladı.
* Ekonomik sıkıntılar nedeniyle bir süredir zorlanan Samsun Olay Gazetesi de kapanan gazeteler arasındaki yerini aldı. Böylece Samsun’da yayın yapan günlük gazete sayısı 11’den 6’ya düştü.
* Kocaeli'de 14 yıllık Darıca Gazetesi zor koşular yüzünden baskıya son verdi.
* Balıkesir’de 52 yıldır yayımlanan Yeni Haber Gazetesi ekonomik kriz nedeniyle yayın hayatına son verdi.
* Artan döviz fiyatları karşısında maliyetlere dayanamayan İzmir'in günlük gazeteleri Pazar günleri çıkmama kararı aldı. İzmir Gazeteciler Cemiyeti'nin gazetesi olan Dokuz Eylül ile birlikte Ege Telgraf, Haber Ekspres, Yeni Bakış, Ticaret, Yenigün ve İlkses gazeteleri haftada 6 gün yayınlanmaya başladı. Bu gazetelerden bazıları sayfa sayılarını da düşürdü.
* Gaziantep’te yayımlanan 19 yerel gazete, 3 katına çıkan kağıt ve kalıp fiyatlarından kaynaklı sorunu aşmak için çareyi siyah-beyaz baskı yapmakta ve sayfa sayısını azaltmakta buldu.
* Türkiye genelinde illere göre kapanan gazete sayıları ortalama şöyle oluştu: “Adana (3), Afyonkarahisar (2), Ankara (1), Antalya (4), Aydın (4), Balıkesir (2), Bursa (5), Çanakkale (4), Diyarbakır (1), Edirne (1), Gaziantep (2), İstanbul (5), İzmir (4), Kocaeli (1), Konya (4), Manisa (8), Mardin (1), Mersin (1), Ordu (1), Samsun (1), Şanlıurfa (1), Trabzon (2), Van (1), Kütahya (2), Burdur (2), Isparta (3), Niğde (2), Aksaray (2), Kırşehir (3), Bartın (1), Düzce (2), Amasya (3), Adıyaman (3), Bayburt (2), Ardahan (5), Kars (5), Siirt (3), Şırnak (3), Hakkari (2).
Gazetecilere saldırılar
Sertel 2019’da gazetecilere yönelik saldırıları da şöyle özetledi:
* Yeniçağ Gazetesi Yazarı Yavuz Selim Demirağ, evinin önünde altı kişinin saldırısına uğradı. Saldırganlardan ikisi yakalandı.
* MHP Kastamonu İl Başkanı Yüksel Aydın'ın öğrenci etkinliğini bastığı haberini yapan AJANS 37 muhabiri Mehmet Eren, Kastamonu meydanında saldırıya uğradı.
* Antalya'nın deneyimli gazetecilerinden İdris Özyol'a bir grup tarafından saldırı düzenlendi. 15 Mayıs akşamında çalıştığı gazetenin önünde düzenlenen saldırıda yaralanan Özyol, Antalya Atatürk Devlet Hastanesinde tedavi altına alındı. Saldırganlar yakalandı.
* Antalya Aksu'da "Güney Haberci" isimli internet sitesinin sahibi gazeteci Ergin Çevik kimliği belirsiz üç kişi tarafından darp edildi. Saldırının Çevik’in köşesine taşıdığı Kundu’daki Orion Pazarı ile ilgili yazısından kaynaklanmış olabileceği iddia edildi.
* T24 muhabiri Gökçer Tahincioğlu, yaptığı Hizbullah haberi sonrasında çok sayıda tehdit aldığını açıkladı.
* Adana’da Egemen Gazetesi imtiyaz sahibi gazeteci Hakan Denizli, Evren Sitesi’ndeki evinden çıkarken uğradığı silahlı saldırı sonucu baldırından yaralandı. Yanında torunu ve kızı varken silahlı saldırıya uğrayan gazeteci Seyhan Devlet Hastanesine kaldırıldı.
* Gazeteci Sabahattin Önkibar, Ankara'da evine 300 metre kala 3 kişi tarafından yumruklu saldırıya uğradı.
* Cumhuriyet Gazetesi yazarı Mine Kırıkkanat’ın evinin, yurtdışında olduğu sırada polis kılığına girmiş iki kişi tarafından arandığı ortaya çıktı. Mine Kırıkkanat, aynı günlerde Frankfurt Main’den gelmiş görünen bir mail ile yeni bir ölüm tehdidi aldı.
* Türk Silahlı Kuvvetleri komuta kademesine hakaret ettiği iddiasıyla hakkında soruşturma açılan Akit Gazetesi Haber Müdürü Murat Alan Gaziosmanpaşa Sarıgöl'de 4 kişinin saldırısına uğradı.
* SETA Vakfı, Uluslararası Medya Kuruluşlarının Türkiye Uzantıları başlıklı rapor ile gazeteciler fişlendi. Türkiye Gazeteciler Sendikası SETA Vakfı'nın fişleme raporu nedeniyle suç duyurusunda bulundu.
* Sendika.org kameramanı Murat Bay'ın kamerası Diyarbakır'da kayyuma karşı yapılan protestoları takip ettiği sırada TOMA tarafından kamerası ezildi. Gazetecilerin görüntü alması engellenmeye çalışıldı.
* Adıyaman’da Menzil tarikatına üye kişiler bir köyde 230 bin metrekarelik alana inşa edilen ‘Buhara Evleri’nde boğulan çocuğun haberini yapmak isteyen gazetecinin etrafını çevirip, çektiği fotoğrafları sildi.
* Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eylül ayında ABD'ye yaptığı ziyaret öncesi FOX TV muhabirinin Tank palet fabrikasıyla ilgili CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun "gizli kararname çıkarıldı" iddiasına ilişkin sorusu üzerine, "Fox TV'yi bir yalan medya olmaktan çıkarın. Bir defa dürüst olun" dedi.
* Konya'da kutlanan 24 Kasım Öğretmenler Günü'nde Vali Cüneyit Orhan Toprak, konuşma yapacağı sırada karşısında bacak bacak üstüne attı diye bir öğretmeni "Sen öğretmen misin birader? Öğretmen gibi otur da bir görelim" diyerek azarladı. Vali Toprak'ın uyardığı kişinin yerel gazeteci olduğu ortaya çıktı. Daha sonra muhabir Ali Kuş'un patronu Anadolu'da Bugün Gazetesi İmtiyaz Sahibi Ahmet Baydar, Konya Valisini makamında ziyaret ederek “Valimizin yanındayız. Valimizin yıpratılmaya çalışılmasının karşısındayız” dedi. Muhabir Ali Kuş'un ise izne ayrıldığı ortaya çıktı.
* Korkusuz Gazetesi yazarı Ahmet Takan, evinin önünde saldırıya uğradı. Beyzbol sopalı bir kişi tarafından gerçekleştirilen saldırıda, gazeteci Ahmet Takan bel ve sırtından darp edildi.
* Gazeteci Metin Işık Iğdır’da MHP’lilerin saldırısına uğradı. Ölümden dönen gazetecinin darp edilme nedeni MHP milletvekili Yaşar Karadağ’ı eleştirmek oluğu iddia edildi. Işık, "Yazdığım haberler birilerini rahatsız ettiği için saldırıya uğradım. Saldırganların kimliği belli. Adalet önünde hesap vermelerini istiyorum" dedi.
* Yılın son günlerinde İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in basın danışmanı, Yeniçağ gazetesi yazarı Murat İde evinin önünde 7-8 kişinin saldırısına uğradı. (EKN)
