CHP Eskişehir milletvekili Utku Çakırözer, TCDD'nin engelli yurttaşların ücretsiz ulaşım hakkını elinden alan 'gizli kota' uygulamasına ilişkin Meclis'te soru önergesi verdi.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolu'nun (TCDD) kamuoyuna açıklamadan hayata geçirdiği gizli kota uygulamasına göre 400 kişilik trenlerde sadece 8 engelliye, 600 kişilik trenlerde ise sadece 10 engelliye ücretsiz seyahat hakkı tanındı. TCDD'nin açıklamadığı kotanın varlığını Türkiye'deki 226 engelli hakları derneğinden oluşan Engellilerin Ulaşımda Hakları Platformu kamuoyuna duyurdu.
TCDD kotanın varlığını doğruladı
226 dernekten oluşan Engellilerin Ulaşımda Hakları Platformu'nun başvurularına başta 'Böyle bir kota yok' yanıtı veren TCDD yetkilileri, derneklerin ellerindeki belgeleri göstermesi üzerine kotanın varlığını doğrulamak zorunda kaldı.
Platform adına yapılan basın açıklamasında, "TCDD önce yok dedi, kanıtlarımızı gösterince 'yüzde 14 kota koyduk' dediler. Bizim tespitimize göre tren başına yüzde 4. Her trende kontenjanı 8-10 koltuk olarak belirlemişler Yüzde 4 de olsa, 14 de olsa yapılan engellilerin ücretsiz seyahatini düzenleyen kanuna açık seçik aykırıdır. Olağanüstü koşullarda olağan üstü önlemler alınabilir ama bunu, bu haklardan yararlanan bizlerle görüşerek yapılması gerekir. TCDD ne bizle görüştü, ne de aldığı kararları kamuoyuna duyurdu. Bu yapılan önce eşitlik ilkesine aykırıdır ve ayrımcılık yasağının ihlalidir" denildi.
"Hem kanunsuzluk hem de vicdansızlık"
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, kota uygulamasının her şeyden önce kanuna aykırı ve alenen suç olduğunu söyleyerek konuyla ilgili şunları söyledi:
"Kanunla verilmiş bir hakkı gizli saklı koydukları kota ile engelli yurttaşlarımızın elinden alıyorlar. Hem kanunsuzluk hem de büyük vicdansızlık. Daha önce salgını bahane ederek tamamen bu hakkı almaya kalkmışlardı. Sonra gelen tepkiler üzerine geri adım attılar. Şimdi yine 8 kişilik kota adı altında aslında yine bu hakkı engelli yurttaşlarımızın elinden alıyorlar. Kanuna aykırı bu kota uygulaması kabul edilemez.
"TCDD alenen suç işliyor"
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, TCDD Genel Müdürlüğü’nün engelli yurttaşların ücretsiz ulaşım hakkına getirdiği yeni kısıtlamaya tepki göstererek şöyle devam etti:
"Bu yapılan Anayasamızla güvence altına alınan seyahat hürriyetinin kısıtlanmasıdır. Engellilerin ücretsiz ulaşım hakkını düzenleyen 4736 sayılı kanuna aykırıdır. TCK’nın 122. Maddesine göre engellilik nedeniyle bir kişinin kamuya arz edilmiş belli bir hizmetten yararlanmasını engellediği için suçtur. Tabi bir de Engelli Hakları Uluslararası Sözleşmesi’nin ihlalidir. Bu hukuksuz ve suç teşkil eden kısıtlamaya derhal son verilmelidir.
"Engelli yurttaşların önemli bir bölümü YHT ve diğer şehirlerarası tren seferlerini sağlık gerekçeleriyle kullanıyor. Kısıtlama sağlık hizmetlerine erişimi de engelledi. Engelli yurttaşlarımız sağlık hizmeti alabilmek ya da eğitimlerini tamamlamak için Eskişehir’den Konya’dan, Ankara’ya İstanbul’a gidiyor. Şimdi TCDD’nin bu skandal kota uygulaması milyonlarca engellimizin hem ücretsiz seyahat etme özgürlüğünü engelleyecek. Hem de engellilerin tedaviye ve eğitime erişimini de engelleyecektir."
İki bakana sordu
TCDD’nin engellilerin ücretsiz seyahat hakkını ortadan kaldıran düzenlemesini TBMM gündemine taşıyan Çakırözer, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun ve Aile Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un yanıtlaması talebiyle soru önergeleri verdi.
Çakırözer, bakanlara şu soruları sordu:
* Hızlı Tren Seferleri ve diğer şehirler arası yolcu tren seferlerinde ücretsiz seyahat hakkı sahibi engelli yurttaşlarımıza kota kısıtlaması getirilmesin uygulamasından haberdar mısınız?
* Bu karar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın talimatıyla mı alınmıştır?
* Engelli haklarından sorumlu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bu kararı onayladı mı?
* Engellilere ücretsiz ulaşımda kota konması kararı doğru ise yasal dayanağı nedir? Engellilere şehir içi ve şehirlerarası trenlerde ücretsiz ulaşım hakkı tanıyan 4736 sayılı Kanunda değişiklik yapılmadan bu kısıtlamanın getirilmesi kanunun açık ihlali değil midir?
"Alınan karar kamuoyuna neden duyurulmadı? "
* Aynı kısıtlama Engelli Hakları Uluslararası Sözleşmesi’ne aykırı değil midir?
* Alınan karar kamuoyuna neden duyurulmadı? TCDD gişeleri ve internetten satışta neden yolculara bilgi verilmemekte?
* Gişelere ve illerdeki Yolcu Hizmetleri müdürlüklerine ‘Bu uygulama gizli tutulsun talimatı’ gittiği, personelin engelli yolculara bilgi verilmemesi yönünde telkinlerde bulunulduğu doğru mudur?
* TCDD Genel Müdürlüğü’nün kanuna aykırı bu uygulamayı “engelliler yüzünden yeterince para kazanamıyoruz, hatta zarara doğru gidiyoruz” bahanesiyle başlattığı iddiaları doğru mudur?
* Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bu hukuksuz uygulamanın kaldırılması hakkında bir işlem başlatacak mı?
* Bu kanunsuz uygulamayı yapanlar hakkında herhangi bir soruşturma başlatmayı düşünüyor musunuz?
Ne olmuştu?
TCDD, pandemi döneminde Yüksek Hızlı Tren ve ana hat tren seferlerinde engellilerin ücretsiz ulaşım hakkını ellerinden alıp, sivil toplum örgütlerinin ve siyasi partilerin tepkileri sonrası bu uygulamadan vazgeçmişti. Aradan geçen bir aylık süreçte TCDD Genel Müdürlüğü yeni bir uygulamaya daha çıkardı. TCDD'nin Yüksek Hızlı Tren hatlarından ücretsiz yararlanan engellilere kota sınırlaması getirdiği ortaya çıktı. TCDD Genel Müdürlüğü, 400-600 kişi kapasiteli tren setlerinde engellilere 8 ile 10 koltuk arasında değişen kota getirdi. TCDD yönetimi engellilere getirilen kısıtlamanın gizli tutulmasını istedi. Merkezde illerde gişelere bu konuda açıklama yapılmaması talimatı verildi. TCDD'nin engellilerin trenlerde ücretsiz seyahat hakkını düzenleyen 4736 sayılı kanuna aykırı olarak başlattığı kota uygulamasının gizli tutulmasını istediği öğrenildi. Ancak engellilerin hakları için mücadele veren sivil toplum örgütleri tarafından gizli kotanın varlığı kanıtlarıyla ortaya çıkarıldı.
(SO)
