Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Zeynep Altıok, TRT’de yayınlanan Pusula Doğu programının tepkiyle karşılanan Suriye’deki savaş bölümleri ile ilgili Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na başvurdu.
Altıok, TRT 1'de 5, 12 ve 19 Nisan, TRT Belgesel’de ise 27 ve 28 Mart’ta yayınlanan programın Özgür Suriye Ordusu’nu haklı göstermek, Esad rejimini karalamak amacıyla hazırlandığını, yayında çocukların istismar edildiğini belirtti.
"Yasayı ihlal ediyor"
Başvuru dilekçesinde şu ifadeler yer aldı:
“Belgesel Suriye’de rejim güçlerine karşı savaşan bir grup olan Özgür Suriye Ordusu üzerine kurgulanmış ve tek taraflı olarak hazırlanmış, sadece bu gruba mensup kişilerle söyleşiler yapılmıştır. Bu söyleşilerde, ‘Muhalif güçlerin tamamının yerli halk olduğu’, ‘Rejim güçlerinin şehri tamamen yok ettiği’ ve ‘Rejim güçlerinin varil bombalarıyla çocukları öldürdüğü’ anlatılıyor.
“Söz konusu belgesel ana fikir olarak ve buna çocuklar da alet edilerek, ‘Suriye’deki savaşın bir iç savaş olmadığı özgürlük mücadelesi olduğu’ verilmeye çalışılıyor.”
Altıok, 6112 Sayılı Yasa’nın “Yayın Hizmetleri ilkeleri” başlığı altında yer alan 8. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ifade edilen, “Irk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz”, (ç) bendinde yer alan, “İnsan onuruna … saygılı olma ilkesine aykırı olamaz…” ve (ğ) bendinde belirtilen, “Çocuklara …karşı istismar içeremez ve şiddeti teşvik edemez” ilkelerine aykırı olduğunu ifade etti. Dilekçede RTÜK’ten gereğinin yapılması istendi.
Altıok, aynı yayınla ilgili Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş'un yanıtlaması istemiyle soru önergesi vermişti.
Ne olmuştu?
TRT’de yayınlanan Suriye’deki savaşla hakkındaki Pusula Doğu programı bölümlerinde enkaz altından çıkarılan yaralı çocuk görüntülerine verilmiş, belgeselde çocuklarla röportaj yapılmıştı.
Çocuklardan birinin “Savaşmak zorunda kalsan ne yapardın” sorusu üzerine verdiği cevap yayınlanmış, altyazı ile yayınlanan “Kontrol noktasında kendimi patlatırdım” cevabı nedeniyle program kamuoyunda tepki toplamıştı.
TRT’den “saptırma” açıklaması
"Pusula Doğu" belgeseline ilişkin birtakım çevrelerce yürütülmeye çalışılan 'saptırma' konusunda açıklamamızdır. pic.twitter.com/RdScV4gxsw
— TRT Belgesel (@TRTBelgesel) March 28, 2016
Tepkilerin üzerine açıklama yapan TRT Belgesel, eleştirileri “saptırma” olarak değerlendirmiş ve belgeselin yönlendirici olduğu şeklindeki eleştirilere “Bilindiği üzere belgesellerde kurgu yapılmaz, gerçekler çarpıtılmaz, duygusal tepkiler yönlendirilemez. Bu nedenle belgesel fragmanında küçük bir çocuğun gösterdiği tepkiyi bir kurguymuş gibi algılayıp, algılatıp insanların aklını karıştırmak sonuçsuz bir provokasyondan öteye gitmez" cevabını vermişti.
Twitter’da gündem oldu
Kamuoyu tepkisi sosyal medyaya da yansımış, Twitter’da #TRTdeCanlıBombaPropagandası hashtagi Türkiye gündemine girmişti.
Tepkiler Meclis’e taşındı
Bakan Kurtulmuş’un cevaplaması üzerine soru önergesi vererek olayı Meclis’e taşıyan Altıok şu soruları sormuştu:
* Büyük acılara ve felaketlere uğramış bir çocuğun hiçbir pedagojik danışma almadan psikolojik travmaya neden olabilecek yönlendirici sorulara muhatap bırakılması TRT’nin yayın ilkelerine uygun mu?
Çocukların siyasi saikle kullanılması
* UNICEF gibi uluslararası kuruluşlara göre çocukların politik söylem amacıyla kullanılması da çocuk istismarı ve çocuğa yönelik şiddettir. Belgeselde henüz reşit olmayan, temyiz kudreti bulunmayan, yaşadığı acılar nedeniyle her şeyi söyleyebilecek bir çocuğun yönlendirilmesi ile çocuğa uygulanan şiddetin bir daha yaşanmaması için size bağlı kurumda almayı planladığınız önlemler neler?
* 5176 sayılı Kanun ve “Kamu Görevleri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin” uyarınca TRT’de de kurulan TRT Etik Komisyonu ilgili belgeseli yayınlanmadan önce inceledi mi, incelemediyse bu belgeselin yayıncıları ve yayınlama kararı veren idari personel hakkında bir inceleme başlattı mı?
Pusula Doğu ne yapımı?
* İntihar eylemlerini normalleştirecek, belli hallerde insanların intihar eylemi yapmasının meşru olduğu anlamına gelebilecek ifadeler ve yayınlarda yer alan suçu ve suçluyu övme eylemi nedeniyle Türk Ceza Kanunu uyarınca yetkili amirler hakkında herhangi bir suç duyurusunda bulunulmuş mudur?
* Pusula Doğu adlı belgesel iç yapım mı yoksa dış yapım mı? Dış yapım ise söz konusu belgesel program hangi firmadan kaç TL karşılığında alındı? (EA)
