İngiltere'nin 2003'teki Irak işgaliyle ilgili aldığı kararlara yönelik soruşturmaya dayanan Chilcot Raporu açıklandı.
Rapora göre, İngiltere’nin Irak’ı işgal kararı, yetersiz istihbarata dayanıyordu, askeri harekat son seçenek değildi.
Irak soruşturmasını yürüten komisyonun başkanı John Chilcot yaptığı açıklamada, Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair'i eleştirdi.
İngiltere'nin, Irak'ın silahsızlanmasına yönelik barışçıl tüm seçenekler tüketilmeden işgale katılmayı seçtiğini, Irak'ın işgali sonrasına yönelik planlamanın ve hazırlıkların da yetersiz olduğunu söyledi.
2009’da Irak’tan çekilen İngiltere’nin savaşta 179 askerini kaybettiği, 100 binden fazla Iraklının ve yaklaşık 4 bin 500 ABD’linin öldüğü kaydedilen raporda, Blair’in Eski Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’in yol açtığını söylediği tehditle ilgili meşru gerekçeler ortaya koyamadığı belirtildi.
İngiltere'nin Irak politikasının kusurlu istihbarata dayandığı ve istihbaratın sorgulanması gerekirken yapılmadığı söylendi.
2003 yılında Irak işgali BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan başlatıldığı için büyük tartışma yaratmıştı. Savaşa gerekçe gösterilen Irak'taki kitle imha silahlarına dair istihbarat bilgileri teyit edilemedi.
TIKLAYIN - IRAK İŞGALİNİN YALANLARI, SADDAM KARŞITI İTİRAFÇININ ÜSTÜNE KALDI
Yasalara aykırı değil ama temeli yok
Raporda Irak işgalinin yasalara aykırı olduğuna dair bir ifade yer almadı. Ancak Chilcot İngiliz hükümetinin, "Irak'ta askeri harekata katılmanın yasal temeli var" şeklindeki kararının da tatmin edici olmaktan uzak olduğunu belirtti.
Blair hükümetinin parlamentoyu ve İngiliz kamuoyunu yanlış yönlendirdiği konusunda da bir sonuca varılmadı.
Chilcot ve ekibi yedi yıl süren incelemeleri sırasında 150 görgü tanığını dinledi, yaklaşık 150 bin belge inceledi. Chilcot Raporu 2 milyon 600 kelimeden oluşuyor.
TIKLAYIN - TONY BLAİR'DEN IRAK İŞGALİ İÇİN ÖZÜR
“Haklı gerekçe yoktu”
Chilcot’un açıklamasında öne çıkan noktaların bazıları şöyle…
*"Irak o dönemde herhangi bir tehdit teşkil etmiyordu. Kesin bir şekilde ülkenin kitle imha silahlarının risk teşkil ettiği yönündeki hükmün de haklı bir gerekçesi yoktu."
*"Dönemin başbakanı Tony Blair'in, 'Irak'ta işgal sonrası yaşanacak problemler önceden bilinemezdi' şeklindeki görüşü doğru değildi. Irak'ta iç savaş ve El Kaide'nin faaliyet gösterme riski olduğu yolunda uyarılar vardı."
*"Tony Blair, daha Temmuz 2002'de dönemin ABD Başkanı George W Bush'a gönderdiği bir mektupta, 'Ne olursa olsun, seninleyim' yazdı."
* "Blair, ABD'nin politikalarını etkileme yeteneğini abarttı."
*"İngiltere Savunma Bakanlığı işgali aceleyle planladı ve oluşan güvenlik tehditleri karşısında yavaş reaksiyon gösterdi. Özellikle de çok sayıda askerin ölümüne neden olan el yapımı bombalar konusunda...
*"İngiltere'nin, 2007 yılında Basra'da aktif olarak İngiliz güçlerini hedef alan bir milis grubu ile esir değişimine dayalı bir anlaşma yapmasının en iyi seçenek olması küçük düşürücüydü. İngiltere'nin Irak'taki askeri rolü başarıdan çok uzaktı."
*"Irak'ta işgal ve istikrarsızlık sonucu Temmuz 2009 tarihi itibarı ile en az 150 bin Iraklı, muhtemelen çok daha fazlası, hayatını kaybetti. Ölenlerin çoğu sivildi. Bir milyondan fazla kişi de evsiz kaldı. Irak halkı çok acı çekti."
2009’da başladı
Irak Savaşı'nın ardından İngiltere'de o dönem gerek muhalefet partileri, gerekse de iktidardaki İşçi Partisi'nden bazı milletvekilleri İngiltere'nin savaşa katılım sürecinin soruşturulmasını talep etmişti.
Tony Blair, Irak Savaşı'nda hayatını kaybedenler için üzgün olduğunu ancak Saddam Hüseyin'in devrilmesini sağladığı için pişman olmadığını söylemişti
Tony Blair 2007'de başbakanlığı bırakmış, halefi Gordon Brown Haziran 2009'da Sir John Chilcot başkanlığında beş kişilik bir soruşturma komisyonu oluşturmuştu.
2001-2009 yılları arasındaki olayları inceleyen Chilcot Komisyonu'nun faaliyetleri İngiltere'ye yaklaşık 10 milyon sterline mal oldu. (YY)
Bu haberde BBC Türkçe, Sputnik News, Deutsche Welle’den yararlandık.
