12 YIL GEÇTİ, CEYLAN'IN ÖLÜMÜYLE İLGİLİ KİMSE YARGILANMADI
"Ceylan'ın ardından bir kare fotoğrafı, tahra ve ineği kaldı"
12 yıl önce kızının parçalanan bedenini eteğinde toplayan Anne Saliha Önkol, "Şimdilerde arkadaşlarının birçoğu üniversiteyi kazandı. Ceylan'ın hayali savcı veya hakim olmaktı. Bugün arkadaşlarına imrenerek bakıyorum, çok hüzünleniyorum" diyor.
Fotoğraf: Mezopotamya Ajansı'nın video haberinden ekran görüntüsü, Zehra Doğan'ın çizimi.
Cenazesi altı saat boyunca olay yerinde bırakılmış ve savcı "can güvenliği" gerekçesiyle olay yerine üç gün sonra gitmişti.
12 yaşındaki Ceylan Önkol'un, 28 Eylül 2009'da, Diyarbakır, Lice'de koyun otlatırken meydana gelen patlamada hayatını kaybetmesinin üzerinden 12 yıl geçti.
Çocuk ölümleri ve cezasızlık
Ceylan Önkol, Mazlum Akay, Uğur Kaymaz, Helin Şen, Berkin Elvan, Yunus Eser, Roboski'de öldürülen 19 çocuk, Mahsun Mızrak, Enes Ata, Çorlu tren kazasında yaşamını yitiren 7 çocuk, Aladağ'da kaldıkları yurtta çıkan yangından dolayı hayatını kaybeden 11 çocuk, zırhlı araç çarpması nedeniyle hayatını kaybeden çocuklar... Cezasızlıkla Mücadele Güçbirliği Ağı,Türkiye'de çocukların özellikle kamu görevlilerinin fillileri ya da ihmalleri sonucunda ortaya çıkan yaşam hakkı ihlallerinin cezasız kaldığı belirtilen açıklamada "Her bir çocuğun barış içinde, güvenli, eşit, adil ve özgür bir şekilde yaşaması gerektiğini hatırlamalı ve hatırlatmalıyız" demişti.
Ceylan'ın ölümünün üzerinden 12 yıl geçmesine rağmen ne fail bulundu ne de yargılanan oldu. Soruşturma başlatılsa da getirilen gizlilik kararı nedeniyle aile avukatlarına bilgi verilmedi. Gizlilik kararına yaptıkları tüm itirazları reddedilen aile avukatları, 2010'da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurdu. 2012'de ise AİHM'e ikinci başvuru yapıldı. AİHM, 5 yıl sonra 17 Ocak 2017'de Önkol ailesinin başvurusunu sonuçlandırdı ve "etkin soruşturma ve yaşam hakkı açısından ihlal olmadığına" karar verdi.
30 Nisan 2014'te ise Ceylan'ın ölümüyle ilgili soruşturmayı yürüten Lice Cumhuriyet Başsavcılığı, dosyadaki kanıt ve raporların faillerin tespiti için yetersiz olduğuna kanaat getirdi, dosya için "daimi arama kararı" verdi.
28 Eylül 2009 tarihinde havan topuyla katledilen 12 yaşındaki Ceylan Önkol’u unutmadık.
12 yılda tek bir fail yargı mercileri önünde hesap vermemiş, failler devlet tarafından cezasızlık zırhı ile korunmuştur.
Önkol'un annesi Saliha Önkol, kızının parçalanan bedenini eteğinde toplamış, olay yerindeki bütün delilleri, Lice Cumhuriyet Başsavcılığı'na teslim etmişti.
Mezopotamya Ajansı, Ceylan Önkol'un ölümünden 12 yıl sonra annesi Saliha Önkol ile konuştu.
"Ceylan, okulunda çok başarılıydı. Şimdilerde arkadaşlarının birçoğu üniversiteyi kazandı. Ceylan'ın hayali savcı veya hakim olmaktı. Bu hayali için derslerinde çok gayret gösteriyordu. Ama izin vermediler, olamadı. Bugün onun arkadaşlarına imrenerek bakıyorum, çok hüzünleniyorum."
"Pazartesi günüydü, 28 Eylül idi ve okulların açıldığı ilk gündü. Ben Ceylan'a, 'Kızım kalk okula git, abin gidiyor' diye seslendim. O da bana 'Yok anne, ben yarın gideceğim, bugün okulun ilk günü, bugün ben senin yanında kalmak istiyorum' dedi. Daha sonra saat 9-10 sıralarında bana 'Ben hayvanların yanına gideceğim' dedi. Ben de 'Yok Ceylan, sen gitme, ben giderim' dedim. Gitmekte ısrar etti... Şapkasını taktı, eldivenlerini ve çorabını giydi. Elimi öptü. Benden makarna yapmamı istedi, evden çıktı."
Gittiğinden 3 saat sonra, saat 13.00-14.00 gibi bir uğultu duyuldu, dışarı fırladım. Karşı komşulara seslendim. Kimse çıkmadı ilk başta, daha sonra onlar çağırdı. Uğultudan sonra bir patlama gerçekleşti. Patlamanın olduğu yerdeki komşular, bizim hayvanların olduğu bölgeye düştüğünü söyledi. Biz de öyle dışarı çıktık. Büyük oğluma seslendim. Oğlum önden, ben de arkasından olay yerine doğru gittik, giderken de içimi kötü bir his kaplamıştı. O histen dolayı dizlerim tutmadı, bir düştüm bir kalktım derken oraya yetiştim."
"Kanlar vardı yerde. Kimin kanı olduğuna anlam veremedik. Oğlum benden önce gördü Ceylan'ı ve benim oraya yaklaşmamı istemedi. Ceylan'ın bedeni paramparçaydı. Oğlum, kızımı o halde görmeyeyim diye beni uzak tutmaya çalıştı. Ama ben görmek istedim, onu zorladım. Ceylan'ı gördüğümde çok kötü oldum, bütün vücudu paramparça olmuştu, ciğerini yerde gördüm. Ciğeri önce ağzıma, sonra da koynuma koydum. O anki hislerimi anlatamam, şuurumu kaybetmişim. Sanki bir rüyada gibiydim, gerçek mi rüya mı anlamını tam veremedim. Karakola gidince kendime geldim."
Önkol, 12 yılda bir tek failin yargılanmamasına tepki göstererek, hukuki süreçte sadece Lice Cumhuriyet Savcılığı'nın kendisini çağırdığını ve savcısının ilk sorusunun da "Kim öldürdü?" olduğunu söyledi.
"Kızım hayvanları çok severdi, o ineği de ayrı seviyordu. O inek büyüdü, ne zaman görsek 'Ceylan'ın ineği' diyoruz. Bizimle ayrı bir bağı oluştu, onun hatırası gibi. Ceylan'ın ardından bize bir kare fotoğrafı, tahrası ve ineği kaldı."
Ne olmuştu?
Ceylan Önkol 28 Eylül 2009'da, Diyarbakır, Lice'nin Şenlik (Sıpéni) köyüne bağlı Hambaz (Xambaz) mezrasında koyun otlatırken meydana gelen patlamada hayatını kaybetmişti.
Cenazesi altı saat boyunca olay yerinde bırakıldı, savcı "can güvenliği" gerekçesiyle olay yerine üç gün sonra gitti.
Ceylan Önkol'un hayatını kaybettiği yer Bingöl-Diyarbakır sınırının Bingöl tarafındaki Tabantepe askeri birliğinin, Abalı ve Yayla jandarma karakollarının üçgeninde yer alıyordu.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi'nden avukat Serdar Çelebi 2009'da, Ceylan Önkol'un ölümünde hedef gözetilerek ateş edilmesi ihtimali olduğunu açıklamıştı.
"Önkol'un cesedinde ayaklar, bacaklar sağlamdı. Yerde de bir çukur yoktu. Bu mayın ihtimalini ortadan kaldırıyor.
Önkol'un ölümüyle ilgili raporlar Jandarma Komutanlığı ve Emniyet tarafından hazırlandı, patlayıcıya tahra (eğri budama bıçağı) ile vurduğu iddia edildi.
Önkol Ailesi ise bıçağın kullanılan uç bölümünün zarar görmediğini, sadece ortasından büküldüğünü, bunun da çocuğun bıçakla bombaya vurmadığını kanıtladığını ifade etti.
2010'da Önkol ailesinin avukatları, soruşturma devam ederken dosya hakkında alınan gizlilik kararına yaptıkları tüm itirazlar reddedildiği için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurdu. Mayıs 2012'de hala dava açılmaması ve şüphelilerin bulunmaması nedeniyle tekrar AİHM'e başvuruldu. AİHM etkin soruşturma ve yaşam hakkı açısından "ihlal olmadığına" karar verdi.
30 Nisan 2014'te Ceylan Önkol'un ölümüyle ilgili soruşturmayı yürüten Lice Cumhuriyet Başsavcılığı, dosyadaki kanıt ve raporların faillerin tespiti için yetersiz olduğuna kanaat getirdi ve dosya için "Daimi arama kararı" verdi. Böylece dava zamanaşımına bırakıldı.
İHD Diyarbakır Şubesi'nden avukatlar, İçişleri Bakanlığı aleyhine Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi'nde ayrıca tazminat davası açmıştı. 100 bin TL maddi, 150 bin TL manevi tazminat talebiyle açılan davada, mahkeme aileye 28 bin 208 TL tazminat kararı verdi.
Danıştay ise 16 Mayıs 2019'da bu kararı bozdu. Tazminat davası yeniden görüldü.
Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi, Ceylan Önkol'un ölümüyle ilgili açılan tazminat davasında, aileye 283 bin TL maddi ve manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishaneler Komisyonu’nun düzenlediği 679. “F Oturması” eyleminde, Sincan 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Hapishanesi’nde tutulan hasta mahpus Uğur Ok’un sağlık durumu gündeme taşındı.
İnsan hakları savunucusu Cüneyt Yılmaz'ın okuduğu açıklamada, Ok’un yaşadığı sağlık sorunlarına dikkat çekildi, ağır hapishane koşullarının hastalığını daha da kötüleştirdiği vurgulandı.
Ok’un, akciğer yaralanması nedeniyle kalıcı hasar yaşadığı, Kronik Bronşektazi hastası olduğu ve solunum güçlüğü, kanlı balgam, göğüs ağrısı, halsizlik gibi ciddi sağlık sorunlarıyla mücadele ettiği belirtildi. Hastalığının düzenli tedavi gerektirdiğine dikkat çekilen açıklamada, uygun koşullar sağlanmadığında yaşamı tehdit eden komplikasyonların ortaya çıkabileceği vurgulandı.
Uğur Ok’un avukatıyla yaptığı görüşmeye de yer verilen açıklamada, mahpusun ilaçlarının zamanında verilmediği, hastane sevkinin ring aracı dayatması nedeniyle gerçekleşmediği ve yetersiz havalandırma koşulları nedeniyle sağlık durumunun daha da kötüleştiği aktarıldı. Avukatı, Ok’un sağlık durumunun mevcut hapishane koşullarında takip edilmesinin mümkün olmadığını belirterek, serbest bırakılması gerektiğini vurguladı.
İHD, yetkililere ve kamuoyuna seslenerek, “Hasta mahpuslar serbest bırakılsın! Uğur Ok serbest bırakılsın!”çağrısı yaptı.
Tekirdağ 1 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan Hepatit B, Hepatit D ve siroz hastası Ahmet Oyunlu, infaz süresini tamamlamasına rağmen tahliye edilmedi.
İdare ve Gözlem Kurulu’nun hukuksuz kararıyla cezaevinde tutulmaya devam edilen Oyunlu’nun itirazı, Tekirdağ 1. İnfaz Hakimliği tarafından haklı bulunarak tahliye kararı verildi. Ancak Tekirdağ Cumhuriyet Başsavcılığı bu karara itiraz etti ve Tekirdağ 1. Ağır Ceza Mahkemesi jet hızıyla savcılığın itirazını kabul etti.
"Mahkemelerin denetim yetkisi bile tanınmıyor"
Söz konusu karar, İdare ve Gözlem Kurulları’nın adeta "paralel yargı" makamı haline geldiğini gözler önüne serdi.
Savcılığın itirazında, hükümlünün "örgütten ayrıldığına dair yeterli kanaatin oluşmadığı" belirtilirken, bu konuda tek yetkinin İdare ve Gözlem Kurulu’nda olduğu savunuldu. Tekirdağ 1. Ağır Ceza Mahkemesi de bu gerekçeyi kabul etti. Böylece, İdare ve Gözlem Kurulu'nun yanlış bir takdirde bulunsa bile kararlarının sorgulanamayacağı ve mahpusların özgürlüğünün bu kurulun insafına bırakıldığı resmen tescillendi.
Bayramın üçüncü günü ailesine kavuşmayı bekleyen Ahmet Oyunlu, verilen hukuksuz karar nedeniyle özgürlüğüne kavuşamazken, ailesi de büyük bir hayal kırıklığına uğradı. Durumu Meclis gündemine taşıyan DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na başvurdu.
Milletvekili Aslan, başvurusunu basınla da paylaşarak, bu hukuksuzluğun takipçisi olacaklarını belirtti.
