Çelik: Denetim Yerine Ödül Sistemi Ölümleri Önlemez

Çalışma Bakanı Faruk Çelik, milyonlarca işçiyi ilgilendiren çalışma hayatıyla ilgili yeni paketin detaylarını açıkladı.

Soma madeninde 301 son olarak ise Torunlar inşaatında 10 işçinin öldüğü iş cinayetleriyle birlikte iş yerlerindeki işçi sağlığı yoğun olarak tartışılmaya başlandı.

Gazetelerde yer alan haberlere göre, yeni pakette iş güvenliği ikazlarına uymayan işçinin tazminatsız işten çıkarılması, iş güvenliği uzmanlarının ücretlerinin ödenmesi için fon kurulması, işverene iş güvenliği kurallarına uyduğunda teşvik primi verilmesi gibi değişiklikler öngörülüyor.

Bunun yanında uzun süredir tartışılan kamuda taşeron işçi ve işçi kiralama sistemleri de yine pakette yer alan diğer önemli başlıklar.

Kocaeli Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü'nden Doç. Dr. Aziz Çelik, işçi ölümlerinde denetim mekanizmasını kurmak yerine işçinin işten çıkarılmasının önünün açmanın, işverene yasal sorumluluklarını yerine getirdi diye ödül vermenin ölümleri azaltmayacağını belirtti.

Çelik, fon sistemi kurulmasının çok olumlu bir adım olduğunu ancak fonu yönetecek kişilerin mutlaka bağımsız olması gerektiğine yoksa sistemin hiçbir anlamı kalmayacağına dikkat çekti

İşçilerin işten çıkartılması

Şu andaki 6331 sayılı kanuna göre de zaten işçi iş güvenliği kurallarına işyerinin emir ve talimatları doğrultusunda uymak zorunda. Bu konuda yasal bir boşluk yok.

Burada işçi ölümlerinin sebebi işçi mi ki, onu işten çıkartıyorsunuz. Kaldı ki kurallara uymuyorsa bunun bir sürü işverenden kaynaklı sebebi vardır zaten. İşverenin yapması gereken işçiye eğitim, yönlendirme ve tavsiyedir. Buna rağmen kurallara uymuyorsa işten çıkarma en son adımdır. Yoksa diğer türlüsü işverenin kendi yükümlüklerini işçiye yıkıp kurtulması anlamına gelir. Ve işçinin iş güvencesini ortadan kaldırır.

İşverene ödül ceza sistemi

İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin ödül ve ceza sitemine bağlanması yani bir tür ticarileştirilmesi ölümlerin bedeli ödenebilir bir hale getirilmesine neden oluyor.

Denetim mekanizmasını güçlendirmek, toplu iş sözleşmesi imzalamak yerine işverene yasal yükümlülüklerini yerine getirdi diye ödül verilmesi işçi ölümlerini önleyici bir tedbir değil. Üstelik işyerinde kaza olmayan iş yerlerine ödül verilmesi, ölümlü değil ancak diğer yaralamalı kazaların daha çok saklanmasına ve işçiler üzerinde baskı kurulmasına yol açar. Bu da gerçek durumun anlaşılmasını zorlaştırır. İşverene cezanın arttırılması önemli ancak dediğimiz gibi denetim olmadan önleyici bir tedbir değil.

Fon sistemi

Mevcut sistemde işyerini denetleyen işyeri güvenliği ve uzmanları maaşlarını işverenden alıyor. Bu kişilerin işverenden bağımsızlığı sağlayacak fon sistemi talep edilen önemli bir husus. Ancak bu fon sisteminin başında kim olacak? Paralar bu fonda toplanmalı ancak iş güvenliği uzmanlarının işverenle hiçbir ilişkisinin olmaması gerekiyor. Fonun başında ise işverenler ve şirketler değil, meslek odaları, sendikalar, akademisyenler olmalı. Kamu kurumu temsilcileri de ağırlıkta olmamalı. Bu fonun tam bağımsızlığı ancak böyle sağlanır.

Taşeron ve kiralık işçiler

Şu anda kamuda birçok taşeron işçi  muvazaalı çalıştırılıyor. Bu konuda da birçok kazanılmış dava var. Mahkeme diyor ki, bu işçi mesela hastanenin taşeron sağlık işçisi, 10 yıldır burada çalıştığı için 10 yıldır buranın asıl işçisi. Şimdi bakanlık diyor ki, tamam biz taşeron işçileri kadrolu yapalım ama geriye dönük haklarından vazgeçsinler. Bu kabul edilemez.

Kiralık işçi sistemi ise, şu anda mevzuatta yok ama fiilen işleyen bir sistem. Bakanlık bunu da yasal hale getirmeye çalışıyor. Yani özel istihdam bürolarında herhangi bir yere herhangi bir süre için işçi kiralanacak. Ama asıl işveren bu işçiden sorumlu olmayacak. Dava açıp da muvazaa durumunu ortadan kaldırmış olacaklar. Yani taşeron sistemi mumla aratacak bir güvencesiz sistem getirecekler.