Üretim -tüketim dengesinin giderek bozulması, kaçak çay girişinin önlenememesi ve kalitesiz çay ithalatı, sektörün sorunlarını giderek ağırlaştırıyor.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nin, Ordu, Giresun, Trabzon Rize ve Artvin şeridini kapsayan 760 bin dekar alanda yapılan ve 203 bin üreticinin geçim kaynağı olan çay, bölgenin en önemli tarım ürünü olma özelliğini yıllardır sürdürüyor.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nin çaydan elde ettiği yıllık gelirin 500 -600 milyon dolar civarında olduğu tahmin edilirken, bölgede 46'sı Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne (Çaykur) ait olmak üzere 309 fabrika bulunuyor.
Dünyada beşinciyiz
Yılda 146 bin tonu aşan kuru çay üretimiyle dünyanın beşinci büyük çay üreticisi olan Türkiye'de sektörün en büyük kuruluşu, bir Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) olan Çaykur. 1998'de 130 bin ton, 1999'da 145 bin ton, 2000 yılında ise 91 bin ton kuru çay üreten Çaykur, yaklaşık yüzde 60 pazar payı ile sektördeki liderliğini yıllardır sürdürüyor.
Sektörde denetim yok
Ülkenin en büyük tarım sektörlerinden biri olan çay sektörü, Doğu Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere bölgede önemli bir üretim ve iş gücü yaratıyor.
Bölgenin ve sektörün sorunlarının başında şunlar yer alıyor:
* Gıda Yönetmeliği'ne uygun olmayan kalitesiz ve ruhsatsız üretim
* Sigortasız işçi çalıştırma,
* Kaçak çay girişi
* Sektör dışındaki bazı kesimlerin çaydan vurgun yapma hırsı .
* Kalite ve fiyat istikrarı da bir türlü sağlanamıyor. Büyük boyutlardaki kaçak çay girişi de istikrarsızlığı artırırken, kuru çay fiyatları çoğu zaman maliyetinin altında seyrediyor.
* Kuru çay satışlarında vadelerin çok uzun olması, çiftçilere olan ödemelerin uzun vadelere yayılması, çay üreticilerini de olumsuz yönde etkiliyor.
"İzin belgesi rasgele dağıtılıyor"
Trabzon Çay Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (ÇAYSİAD) Başkanı Rahmi Üstün,
" benim bildiğim çay üretimi yapan fabrikalara üretim izin belgesi verilir. Ama bu ülkede paketlemecilere de üretim izin belgesi verdiler" diyerek tepkisini açıklıyor.
Üstün, "Bazı insanların yüklü sermayelerini kullanarak, siyasi kimliği olanları arkalarına alıp ülkemize kaçak çay girişini yasal hale getirme gayreti içinde" olduklarını iddia etti.
Ofçay Genel Müdürü ve Türkiye Tarım Birlikleri (TTB) Yönetim Kurulu Üyesi Köksal Bırasoğlu'da "Dünya pazarındaki çay fiyatları 1.5, 2 dolar civarında olduğunu . buna rağmen ülkemize kısa bir süre için 70 - 80 sente çay vererek çay üreticilerinin zarara sokulduğunu" ileri sürdü.(NK)
